Innowacje społeczne a włączanie mieszkańców wsi w proces jej odnowy
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir.2023.3.200/08Słowa kluczowe:
odnowa wsi, innowacje społeczne, instytucje publiczne, włączanie mieszkańcówAbstrakt
Jednym z celów odnowy wsi jest włączanie mieszkańców w proces jej przeobrażeń. Do jego realizacji mogą przyczynić się nie tylko projekty finansowane (w ostatnich latach) ze środków poszczególnych Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich, lecz także inne, w tym te, które można określić mianem innowacji społecznych. Celem artykułu było ukazanie związku między wdrażaniem przez wiejskie instytucje publiczne innowacji społecznych a realizacją tak określonego celu odnowy wsi. W tekście zaprezentowano wybrane rezultaty badania przeprowadzonego na losowej próbie 330 instytucji publicznych z gmin wiejskich. Postawiono w nim dwa pytania. Czy te instytucje, które wdrażały innowacje społeczne, wyróżniały się wyższym poziomem włączania mieszkańców w realizację działań podejmowanych na rzecz rozwiązywania dotykających ich problemów społecznych? Na czym polegało ich włączanie we wdrażanie innowacji społecznych? Poddano analizie dane empiryczne pozyskane dzięki realizacji ankiety internetowej oraz dwa przykłady innowacji społecznych (zidentyfikowane dzięki przeprowadzonym wywiadom swobodnym z przedstawicielami instytucji publicznych). Instytucje, które wdrażały innowacje społeczne, cechowały się wyższym poziomem włączania mieszkańców gminy w działania na rzecz rozwiązywania dotykających ich problemów społecznych. Angażowały mieszkańców w różne etapy wprowadzania innowacji, wykraczając poza schemat, w którym dostarczają usługę, a mieszkańcy wyłącznie są jej odbiorcami. Innowacje społeczne przyczyniały się do realizacji celu odnowy wsi, jakim jest włączanie mieszkańców w proces rozwiązywania problemów społecznych.
Bibliografia
Bendyk E. (2022). Dobrze już było. I co dalej? W: A. Żaczek-Żmijewska (red.). Zaprojektuj rozwiązanie. Inspiracje dla władz lokalnych (s. 6–7). Warszawa: Fundacja Batorego.
Davies A., Simon J. (2012). The value and role of citizen engagement in social innovation. A deliverable of the project: “The theoretical, empirical and policy foundations for building social innovation in Europe” (TEPSIE). European Commission – 7th Framework Programme. Brussels: European Commission, DG Research.
Feliksiak M. (2022). Aktywność w organizacjach obywatelskich. Komunikat z badań CBOS, 41.
Halamska M. (2018). Wspierać czy zalesiać? Dylematy rozwoju wiejskich obszarów problemowych. Wieś i Rolnictwo, 3 (180), 69–91. DOI: https://doi.org/10.53098/wir032018/03
Heffner K. (2007). Fundamenty procesu przemian aktywizacyjnych na obszarach wiejskich. W: M. Kłodziński, M. Błąd., R. Wilczyński (red.). Odnowa wsi w integrującej się Europie (s. 51–66). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Jeziorska-Biel P., Wójcik M. (2017). Społeczne i przestrzenne aspekty procesu odnowy wsi (przypadek województwa łódzkiego). Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk, 267, 121–132.
Kaleta A. (2007). Odnowa wsi z perspektywy historycznej. W: M. Kłodziński, M. Błąd, R. Wilczyński (red.). Odnowa wsi w integrującej się Europie (s. 77–86). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Kaleta A. (1992). Podstawowe założenia odnowy obszarów wiejskich Europy. W: M. Wieruszewska (red.). Odnowa wsi. Między mitem a nadzieją (s. 5–17). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Kamiński R. (2013). Czy rozwój infrastruktury społecznej wystarczy do wzrostu kapitału społecznego i aktywizacji polskiej wsi? Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 44, 173–185.
Kamiński R. (2007). Odnowa wsi i LEADER. Komplementarność metod rozwoju obszarów wiejskich. W: M. Kłodziński, M. Błąd., R. Wilczyński (red.). Odnowa wsi w integrującej się Europie (s. 165–180). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Kazepov Y., Colombo F., Sarius T. (2020a). On elephants, butterflies and lions: Social protection, innovation and investment. W: S. Oosterlynck, A. Novy, Y. Kazepov (red.). Local Social Innovation to Combat Poverty and Exclusion: A Critical Appraisal (s. 43–62). Bristol: Policy Press. DOI: https://doi.org/10.1332/policypress/9781447338444.003.0003
Kazepov Y., Colombo F., Sarius T. (2020b). The multi-scalar puzzle of social innovation. W: S. Oosterlynck, A. Novy, Y. Kazepov (red.). Local Social Innovation to Combat Poverty and Exclusion: A Critical Appraisal (s. 91–112). Bristol: Policy Press. DOI: https://doi.org/10.1332/policypress/9781447338444.003.0005
Krasnopolskaya I., Meijs L. (2019). The effect of enabling factors on social innovation in Russian non-profit organisations. International Journal of Sociology and Social Policy, 39 (5/6), 447–463. DOI: https://doi.org/10.1108/IJSSP-09-2018-0140
Leszczyński A. (2020). Ludowa historia Polski. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Marques P., Morgan K., Richardson R. (2017). Social innovation in question: The theoretical and practical implications of a contested concept. Environment and Planning C: Politics and Space, 36 (3), 496–512. DOI: https://doi.org/10.1177/2399654417717986
Michalska S., Zajda K. (2011). Trajektorie wykorzystania zasobów lokalnych w procesie rozwoju partnerstw terytorialnych. Case study lokalnych grup działania „Dolina Karpia” oraz „Kraina Rawki”. Wieś i Rolnictwo, 4 (153), 123–138.
Misztal W. (2015). Dialog obywatelski i innowacyjny rozwój demokracji. W: W. Misztal, A. Kościański, G. Chimiak (red.). Obywatele wobec kryzysu. Uśpieni czy innowatorzy (s. 117–128). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Miś L. (2008). Konstruktywizm/konstrukcjonizm w socjologii, pracy socjalnej i terapii. W: L. Miś (red.). Praca socjalna skoncentrowana na rozwiązaniach (s. 27–47). Kraków: Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Piszczek E., Knieć W., Marcysiak T. (2022). Obywatelskość na peryferiach. Kondycja wiejskich organizacji pozarządowych w opinii jej liderów. Warszawa: Narodowy Instytut Wolności.
Pospěch P. (2014). Discursive no man’s land: Analysing the discourse of the rural in the transitional Czech Republic. Journal of Rural Studies, 34, 96–107. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2014.01.006
Spacek M., Perlik M., Brnkalakova S., Kluvankova T., Valero D., Nijnik M., Melnykovych M., Lukesch R., Sarkki S. (2021). Social innovation for sustainability transformation and its diverging development paths in marginalised areas. Sociologia Ruralis, 61, 344–371. DOI: https://doi.org/10.1111/soru.12337
Wilczyński R. (2007). 10 lat odnowy wsi w Polsce – droga do celu. W: M. Kłodziński, M. Błąd, R. Wilczyński (red.). Odnowa wsi w integrującej się Europie (s. 67–76). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Wolski O. (2018). Problem (nie)innowacyjności w projektach odnowy wsi. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 31, 17–37. DOI: https://doi.org/10.18778/1508-1117.31.02
Wolski O. (2017). Odnowa wsi jako przedmiot badań. Ewolucja i systematyzacja pojęcia. Wieś i Rolnictwo, 2 (175), 119–145. DOI: https://doi.org/10.53098/wir022017/06
Zajda K. (2022a). Współpraca podmiotów lokalnej polityki społecznej a systemy innowacji społecznych w gminach wiejskich. Wieś i Rolnictwo, 1 (194), 41–55. DOI: https://doi.org/10.53098/wir012022/02
Zajda K. (2022b). Wdrażanie innowacji społecznych przez wiejskie organizacje pozarządowe i lokalne grupy działania. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Zajda K., Mazurek D. (2022). Public Institutions and NGOs Cooperation for Social Innovations in Post-Socialist Rural Poland. Eastern European Countryside, 14 (4), 623–637. DOI: https://doi.org/10.2478/euco-2022-0031
