Wieś jako terytorium innowacyjne

Katarzyna Zajda

doi:10.53098/wir.2015.3.168/01

Autor

Katarzyna Zajda Autorka jest pracownikiem naukowym Katedry Socjologii Wsi i Miasta Uniwersytetu Łódzkiego

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir.2015.3.168/01

Słowa kluczowe:

terytorium innowacyjne, innowacje społeczne, paradygmat bliskości, teoria regionalnego systemu innowacji, lokalne systemy innowacji społecznych

Abstrakt

Streszczenie: Proces innowacji jest zakorzeniony terytorialnie. W literaturze przedmiotu to miasto (a zwłaszcza ośrodki metropolitalne) przedstawia się jako „naturalne” środowisko dla innowacji. Tymczasem zasoby obszarów wiejskich, co prawda ograniczają ich możliwości w zakresie kreowania i wdrażania innowacji technologicznych, jednak dają im szansę na tworzenie i wdrażanie innowacji społecznych. W artykule zaprezentowane zostaną założenia paradygmatu bliskości (l’ekonomie de proximité) i teorii regionalnego systemu innowacji (regional innovation systems theory), odnoszące się do definiowania znaczenia terytorium dla procesów innowacji. Jego celem jest zobrazowanie uwarunkowań tworzenia na wsi lokalnych systemów innowacji społecznych. Analizie (na podstawie danych zawartych w literaturze przedmiotu) poddano różne wymiary relacji między podmiotami potencjalnie wchodzącymi w ich skład, to jest między instytucjami publicznymi (w tym władzami lokalnymi) a organizacjami pozarządowymi (w tym lokalnymi grupami działania) i przedsiębiorstwami (w tym przedsiębiorstwami społecznymi). Oceniając je, można wyróżnić te układy terytorialne, które wykazują zdolność kreowania lokalnych systemów innowacji oraz te, których potencjał w tym zakresie jest niewielki.

Bibliografia

Bąkowski A., Mażewska M. (red.), 2012: Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce. Raport 2012. PARP, Warszawa.

Biejat M., Wójcikowska K., 2015: O roli tradycji we współczesnej działalności kół gospodyń wiejskich. Wieś i Rolnictwo, nr 1.2 (166.2), s. 97–109.

Bromley D.W., 1991: Environment and Economy: Property Rights and Public Policy. Blackwell, New York.

Budzich-Szukała U., 2008: Program LEADER w Polsce – sposób na aktywizację wsi. [w:] Polska wieś 2008. Raport o stanie wsi, J. Wilkin, I. Nurzyńska (red.). Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, Warszawa.

Bukraba-Rylska I. (red.), 2011: Między interwencją a interakcją. Lokalne grupy działania w społecznościach wiejskich. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.

Carroll A.B., 1993: Business and Society: Ethice and Stakeholder Management. College Division South – Western Publishing Co., Ohio.

Chambon J.-L., David A., Devevey J.-M., 1982: Les innovations socials, Presses Universitaires de France, Paris.

Crouch C., Le Gales P., Trigilia C., Voelzkow H., 2004: Changing Governance of Local Economies: Responses of European Local Production Systems. Oxford University Press, Oxford. DOI: https://doi.org/10.1093/0199259402.001.0001

Defourny J., Develtere P., 2006: Ekonomia społeczna. Światowy trzeci sektor. [w:] Trzeci sektor dla zaawansowanych. Współczesne teorie trzeciego sektora – wybór tekstów (bez redakcji). Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa.

Drewe P., 2008: The URBAN Initiative or the EU as Social Innovator? [w:] The Challenge of Social Innovation in Urban Revitalization, P. Drewe, J.-L. Klein, E. Hulsbergen (red.). Techne Press, Amsterdam.

Drucker P., 1992: Innowacje i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady. PWE, Warszawa.

Francik A., 2003: Sterowanie procesami innowacyjnymi w organizacji. AE, Kraków.

Frączak P., Wygnański J.J. (red.), 2008: Polski model ekonomii społecznej – rekomendacje dla rozwoju. Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, Warszawa.

Furmankiewicz M., 2013: Współrządzenie czy ukryta dominacja sektora publicznego? Koncepcja governance w praktyce lokalnych grup działania. Studia Regionalne i Lokalne nr 1 (51), s. 71–89.

Giza-Poleszczuk A., Hausner J., 2008: Ekonomia społeczna w Polsce: osiągnięcia, bariery rozwoju i potencjał w świetle wyników badań. Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, Warszawa.

Goldsmith S., Georges G., Burke T.G., 2010: The Power of Social Innovation. How Civic Entrepreneurs Ignite Community Networks for Good. Jossey-Bass, San Francisco.

Goszczyński W., Kamiński R., Knieć W., 2013: Dylemat linoskoczka, czyli o profesjonalizacji, autentyczności i perspektywach rozwoju organizacji pozarządowych na wsi i w małych miastach. Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich, Toruń – Warszawa.

Guide to Social Innovation, 2013: European Commision, Brussels.

Gumkowska M., Herbst J., 2008: Najważniejsze pytania – podstawowe fakty. Polski sektor pozarządowy 2008. Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa.

Halamska M., Michalska S., Śpiewak R., 2010: LEADER w Polsce. Drogi implementacji programu. Wieś i Rolnictwo, nr 4 (149), s. 104–119. DOI: https://doi.org/10.53098/wir.2010.4.149/07

Herbst J., 2008a: Inny trzeci sektor. Organizacje pozarządowe na terenach wiejskich. [w:] Wiejskie organizacje pozarządowe, M. Halamska (red.). IRWiR PAN, Warszawa.

Herbst J., 2008b: Współpraca organizacji pozarządowych i administracji publicznej w Polsce 2008 – bilans czterech lat. Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa.

Kasprzak T., Jewdokimow M., 2008: Administracja publiczna a przedsiębiorstwa ekonomii społecznej. [w:] Przedsiębiorstwo ekonomii społecznej w środowisku lokalnym (bez redakcji), Stowarzyszenie Klon/Jawor Warszawa.

Klein J.-L., 2009: Introduction: Territorial development and social innovation. Canadian Journal of Regional Science, nr 1, s. 3–12.

Kłodziński M., 2010: Mikroprzedsiębiorczość na obszarach wiejskich. Wieś i Rolnictwo nr 2 (147), s. 20–34. DOI: https://doi.org/10.53098/wir.2010.2.147/01

Kłodziński M., 2011: Kondycja ekonomiczna sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2008–2009 a problemy rozwoju przedsiębiorczości wiejskiej. Wieś i Rolnictwo nr 2 (151), s. 9–29. DOI: https://doi.org/10.53098/wir.2011.2.151/01

Kłodziński M., 2014: Przedsiębiorczość pozarolnicza na wsi w procesie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Wieś i Rolnictwo nr 1 (162), s. 97–112. DOI: https://doi.org/10.53098/wir.2014.1.162/05

Knieć W., 2010: Partnerstwa lokalne w Polsce – kondycja, struktura, wyzwania. Raport badawczy. Fundacja Partnerstwo dla Środowiska, Kraków–Toruń.

Kreatywność i innowacje w Unii Europejskiej na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, 2009: Przegląd Obszarów Wiejskich. Magazyn Europejskiej Sieci na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich UE, Wspólnoty Europejskie, Luksemburg, s. 7–9.

Kropsz I., Kutkowska B., 2008: Stan przedsiębiorczości na obszarach wiejskich Dolnego Śląska. Wieś i Rolnictwo nr 1 (138), s. 88–103. DOI: https://doi.org/10.53098/wir.2008.1.138/05

Lane D., Van der Leeuw S., Pumain D., West G., 2009: Complexity Perspectives in Innovationand Social Change. Springer, Berlin. DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4020-9663-1

Łapiński J., 2010: Działalność innowacyjna przedsiębiorstw innowacyjnych w Polsce. [w:] Innowacyjność 2010, P. Zadura-Lichota (red.). PARP, Warszawa.

MacCallum D., Moulaert F., Hillier J., Vicari-Haddock S., 2009: Social innovation and territorial development. Ashgate Publishing, Surrey.

Merton R., 2002: Teoria socjologiczna i struktura społeczna. PWN, Warszawa.

Mierzwa D., Mierzwa D., 2014: Specyfika działalności spółdzielni socjalnych jako podmiotów ekonomii społecznej. Journal of Agribusiness and Rural Development nr 3 (33), s. 125–135.

Moulaert F., 2009: Social innovation: Institutionally embedded, territorially (re)produced. [w:] Social innovation and territorial development, D. Maccallum, F. Moulaert, J. Hillier, S. Vicari – Haddock (red.). Ashgate Publishing, Surrey.

Moulaert F., 2000: Globalization and integrated area development in European cities. Oxford University Press, Oxford. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780199241132.001.0001

Najder-Stefaniak K., 2010: Wstęp do innowatyki. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.

Nowakowska A., 2009a: Regionalny kontekst procesów innowacji. [w:] Budowanie zdolności innowacyjnych regionów, A. Nowakowska (red.). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Nowakowska A., 2009b: Regionalne i narodowe systemy innowacji. [w:] Budowanie zdolności innowacyjnych regionów, A. Nowakowska (red.). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Nowakowska A., 2011: Regionalny wymiar procesów innowacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Oosterlynck S., Kazepov Y., Novy A., Cools P., Barberis E., Wukovitsch F., Sarius T., Leubolt B., 2013: The butterfly and the elephant: local social innovation, the welfare state and new poverty dynamics. ImPRovE Discussion Paper No. 13/03, Herman Deleeck Centre for Social Policy, University of Antwerp, Antwerp.

Przewłocka J., 2012: Polskie organizacje pozarządowe 2012. Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa.

Psyk-Piotrowska E., Zajda K., Kretek-Kamińska A., Walczak-Duraj D., 2013: Struktura i uwarunkowania kapitału społecznego lokalnych grup działania. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź. DOI: https://doi.org/10.18778/7525-884-4

Raport PSDB, 2012: Ocena funkcjonowania LGD realizujących LSR w ramach PROW 2007–2013, maszynopis niepublikowany. Warszawa.

Ratajczak M., Wołoszyn J., 2014: Działania na rzecz społeczeństwa w zakresie Corporate Social Responsibility na przykładzie przedsiębiorstw agrobiznesu, Journal of Agribusiness and Rural Development nr 4 (34), s. 127–135.

Skrzypiec R., 2008: Przedsiębiorstwo ekonomii społecznej jako element środowiska lokalnego. [w:] Przedsiębiorstwo ekonomii społecznej w środowisku lokalnym (bez redaktora). Stowarzyszenie Klon/Jawor Warszawa, s. 15–48.

Suchoń A., 2013: Zasady organizacji i funkcjonowania spółdzielni socjalnych na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w świetle regulacji prawnych w Polsce. Journal of Agribusiness and Rural Development nr 3 (29), s. 179–192.

Trutkowski C., Mandes S., 2005: Kapitał społeczny w małych miastach. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.

Tuziak A., 2013: Innowacyjność w endogenicznym rozwoju regionu peryferyjnego. Studium socjologiczne. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.

Wyszkowska Z., 2012: Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. Journal of Agribusiness and Rural Development nr 3 (25), s. 299–307.

Zajda K., 2014a: Problems of Functioning of Polish Local Action Groups from the Perspective of the Social Capital Concept. Eastern European Countryside nr 20, s. 73–98. DOI: https://doi.org/10.2478/eec-2014-0004

Zajda K., 2014b: Uwarunkowania innowacji społecznych w społecznościach wiejskich i metody ich stymulowania. [w:] Nowe mechanizmy rozwoju obszarów wiejskich, E. Psyk-Piotrowska (red.). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź. DOI: https://doi.org/10.18778/7969-498-3.06

Zajda K., 2013: Władza lokalna, organizacje pozarządowe i przedsiębiorcy – współdziałanie na rzecz rozwoju wsi w powiecie radomszczańskim. Samorząd Terytorialny nr 3 (267), s. 10–20.

Zajda K., 2011: Nowe formy kapitału społecznego wsi. Studium przypadku lokalnych grup działania z województwa łódzkiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Zajda K., Kretek-Kamińska A., 2013: Professionalisation and economization of rural NGOs and the activity of their members. Journal of Agribusiness and Rural Development nr 1 (27), s. 249–260.

Zuzek D., 2013: Społeczna odpowiedzialność biznesu – wyzwania dla małych i średnich przedsiębiorstw w odniesieniu do ich konkurencyjności. Journal of Agribusiness and Rural Development nr 2 (28), s. 281–289.