Koncepcja inteligentnego rozwoju lokalnych jednostek terytorialnych na obszarach wiejskich regionu peryferyjnego na przykładzie województwa lubelskiego

Magdalena Zwolińska-Ligaj; Danuta Guzal-Dec; Mieczysław Adamowicz

doi:10.53098/wir022018/13

Autor

Magdalena Zwolińska-Ligaj dr inż. Magdalena Zwolińska-Ligaj, Katedra Ekonomii i Zarządzania, Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej, ul. Sidorska 95/97, 21-500 Biała Podlaska, Polska, m.zwolinska-ligaj@dydaktyka.pswbp.pl
Danuta Guzal-Dec dr hab. Danuta Guzal-Dec, Katedra Ekonomii i Zarządzania, Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej, ul. Sidorska 95/97, 21-500 Biała Podlaska, Polska, danuta_guzal-dec@wp.pl
Mieczysław Adamowicz prof. dr hab. Mieczysław Adamowicz, Katedra Ekonomii i Zarządzania, Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej, ul. Sidorska 95/97, 21-500 Biała Podlaska, Polska, m.adamowicz@pswbp.pl

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir022018/13

Słowa kluczowe:

inteligentna wioska, inteligentne miasto, innowacje lokalne, zasoby/udogodnienia/atrakcje

Abstrakt

Celem artykułu było usystematyzowanie dorobku w zakresie podstaw teoretycznych koncepcji inteligentnego rozwoju w odniesieniu do obszarów wiejskich regionu peryferyjnego oraz podjęcie próby pomiaru potencjału inteligentnego rozwoju gmin wiejskich i miejsko-wiejskich. Część empiryczna pracy koncentruje się na wykorzystaniu autorskiej koncepcji pomiaru potencjału inteligentnego rozwoju dla scharakteryzowania zróżnicowania stanu zaawansowania jednostek terytorialnych w regionie lubelskim oraz identyfikacji potencjalnych ośrodków inteligentnego rozwoju, a także ukazania związku między rodzajem struktury funkcjonalnej gmin a poziomem inteligentnego rozwoju. W badaniu przyjęto, że koncepcja inteligentnych wiosek (smart village) może być zoperacjonalizowana w ramach diagnozy sześciu następujących wymiarów: zarządzanie, jakość życia, gospodarka, społeczeństwo, środowisko naturalne oraz mobilność. Budowa zestawu 24 wskaźników diagnostycznych chrakteryzujących wskazane wymiary została oparta na zasobach Banku Danych Lokalnych GUS, danych Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE) oraz Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców (CEPiK). W celu uporządkowania badanych jednostek terytorialnych pod względem potencjału smart village wykorzystano metodę unitaryzacji zerowanej. Efektem badań jest ranking 193 gmin województwa lubelskiego, w tym 167 wiejskich i 26 miejsko-wiejskich. Zrealizowane badania umożliwiły pozytywną weryfikację hipotezy dotyczącej powiązania poziomu potencjału inteligentnego rozwojuze stopniem zaawansowania procesu rozwoju wielofunkcyjnego jednostek terytorialnych. Zauważyć należy, że poza gminami miejsko-wiejskimi dostrzegalne zaawansowanie w potencjale dla inteligentnego rozwoju osiągane było także w gminach wiejskich o zróżnicowanej strukturze funkcjonalnej lokalnych gospodarek. Wyższy potencjał inteligentnego rozwoju wykazywały jednostki o wielofunkcyjnej strukturze gospodarki.

Bibliografia

Adamowicz M. (2016). Smart specialization as a way of strengthening the innovation potential of regions. Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia, 15 (4), 5–15.

Adamowicz M., Zwolińska-Ligaj M. (2009). Koncepcja wielofunkcyjności jako element zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, 2 (51), 11–38.

Albino V., Berardi U., Dangelico R.M. (2015). Smart cities: Definitions, dimensions, performance and initiatives. Journal of Urban Technology, 1 (22), 3–21. DOI: https://doi.org/10.1080/10630732.2014.942092

Bakhshi H., Hargreaves I., Mateos-Garcia J. (2013). A Manifesto for the Creative Economy. London: Nesta.

Bański J. (2014). Współczesne typologie obszarów wiejskich w Polsce – przegląd podejść metodologicznych. Przegląd Geograficzny, 86 (4), 441–470. DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2014.4.1

Bell D., Jayne M. (2010). The creative countryside: Policy and practice in the UK rural cultural economy. Journal of Rural Studies, 26 (3), 209–218. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2010.01.001

Biernacki P. (2014). Poradnik dotyczący planowania i projektowania sieci klasy NGA. Niepołomice: Akademia Światłowodowa, Urząd Komunikacji Elektronicznej. https://www.polskaszerokopasmowa.pl/g2/oryginal/2015_02/acb8f370353dfe3e71934fb7fa-29be99.pdf [dostęp: 5.03.2018].

Bilbao-Osorio B., Rodríguez-Pose A. (2004). From R&D to innovation and economic growth in the EU. Growth Change, 35 (4), 434–455. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2257.2004.00256.x

Capelllo R. (2016). Regional economics. Abingdon, New York: Routledge.

Caragliu A., Del Bo C., Nijkamp P. (2011). Smart cities in Europe. Journal of Urban Technology, 18 (2), 65–82. DOI: https://doi.org/10.1080/10630732.2011.601117

Chourabi H., Taewoo N., Walker S., Gil-Garcia J.R., Mellouli S., Nahon K., Pardo T.A., Scholl H.J. (2012). Understanding smart cities: An integrative framework. Proceedings of 45th Hawaii International Conference on System Science (HICSS), 2289–2297. DOI: https://doi.org/10.1109/HICSS.2012.615

Cocchia A. (2014). Smart and digital city: A systematic literature review. W: R.P. Dameri, C. Rosenthal-Sabroux (red.). Smart City: How to Create Public and Economic Value with High Technology in Urban Space (s. 13–43). Cham: Springer International Publishing. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-06160-3_2

Creative Industries Mapping Document 1998 (1998). https://www.gov.uk/government/publications/creative-industries-mapping-documents-1998 [dostęp: 10.03.2018].

Deller S.C., Tsai T.H.S., Marcouiller D.W., English D.B. (2001). The role of amenities and quality of life in rural economic growth. American Journal of Agricultural Economics, 83 (2), 352–365. DOI: https://doi.org/10.1111/0002-9092.00161

Dijkstra L., Poelman H. (2008). Remote rural regions: How proximity to a city influences the performance of rural regions. Regional Focus, 1, 1–9. http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/focus/2009_01_metropolitan.pdf [dostęp: 1.03.2018].

Dissart J.C., Marcouiller D.W. (2012). Rural tourism production and the experiencescape. Tourism Analysis, 17 (6), 691–704. DOI: https://doi.org/10.3727/108354212X13531051127104

European Commission (2011). Cities of Tomorrow: Challenges, Visions, Ways Forward. Luxembourg: Publications Office of the European Union, European Commission – Directorate General for Regional Policy.

European Commission (2017). EU Action for Smart Villages. 12.04.2017. Brussels: European Commission. https://ec.europa.eu/agriculture/sites/agriculture/files/rural-development-2014-2020/looking-ahead/rur-dev-small-villages_en.pdf [dostęp: 1.03.2018].

Eurostat (2017). http://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/7962764/1-30032017-AP-EN.pdf/4e9c09e5-c743-41a5-afc8-eb4aa89913f6 [dostęp: 1.03.2018].

Fazlagić J. (2015). Smart City+: Jak wykorzystać koncepcję Smart Cities oraz pokrewną Smart Specialization do wsparcia rozwoju mniejszych miast w Polsce? Ekspertyzy NIST, 1, 1–11. Łódź: Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego.

Florida R. (2002). The Rise of the Creative Class: And how it’s Transforming Work, Leisure, Community and Everyday Life. New York: Basic Books.

Florida R. (2005). Cities and the Creative Class. New York: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203997673

Florida R., Tinagli I. (2004). Europe in the Creative Age. London: Demos.

Gil-Garcia J.R., Pardo T.A., Nam T. (2015). What makes a city smart? Identifying core components and proposing an integrative and comprehensive conceptualization. Information Polity, 20, 61–87. DOI: https://doi.org/10.3233/IP-150354

Glaeser E. (2012). Viewpoint: Triumph of the city. The Journal of Transport and Land Use, 5 (2), 1–4. DOI: https://doi.org/10.5198/jtlu.v5i2.371

Gosnell H., Abrams J. (2011). Amenity migration: Diverse conceptualizations of drivers, socioeconomic dimensions, and emerging challenges. Geo Journal, 76 (4), 303–322. DOI: https://doi.org/10.1007/s10708-009-9295-4

Guzal-Dec D., Zwolińska-Ligaj M. (2017). The role of Local Action Groups in the process of multifunctional development of a peripheral region: A case study of the region of Lublin, Poland. Wieś i Rolnictwo, 3 (176), 97–120. DOI: https://doi.org/10.53098/wir032017/05

Hajduk S. (2016). The concept of a smart city in urban management. Business, Management and Education, 14 (1), 34–49. DOI: https://doi.org/10.3846/bme.2016.319

Heffner K. (2009). Rola małych miast w rozwoju obszarów wiejskich – porównania europejskie. W: J. Poczobut (red.). Specyfika odnowy małych i średnich miast w Polsce (s. 59–74). Kraków: Stowarzyszenie Forum Rewitalizacji.

Heffner K. (2015). Przestrzeń jako uwarunkowanie rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. Wieś i Rolnictwo, 2 (167), 83–103.

Hollands R.G. (2008). Will the real smart city please stand up? City, 12 (3), 303–320. DOI: https://doi.org/10.1080/13604810802479126

http://www.klasyfikacje.gofin.pl/pkd/4,0.html [dostęp: 10.03.2018].

Isserman A.M., Feser E., Warren D.E. (2009). Why some rural places prosper and others do not. International Regional Science Review, 32 (3), 300–342. DOI: https://doi.org/10.1177/0160017609336090

Kłodziński M. (2014). Przedsiębiorczość pozarolnicza na wsi w procesie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Wieś i Rolnictwo, 4 (165), 97–112.

Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (2011). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.

Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010–2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie (2010). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.

Kukuła K. (1999). Metoda unitaryzacji zerowanej na tle wybranych metod normowania cech diagnostycznych. Acta Scientifica Academiae Ostroviensis, 4, 5–31.

Kukuła K. (2014). Regionalne zróżnicowanie stopnia zanieczyszczenia środowiska w Polsce a gospodarka odpadami. W: A. Piekutowska, E. Rollnik-Sadowska (red.). Wybrane problemy zarządzania rozwojem regionalnym (s. 183–198) (Przedsiębiorczość i Zarządzanie, t. 15, z. 8, cz. I). Łódź: Społeczna Akademia Nauk.

Landry Ch. (2009). The Creative City: A Toolkit for Urban Innovator. London: Earthscan.

Lombardi P., Giordano S., Farouh H., Yousef W. (2012). Modelling the smart city performance. Innovation – The European Journal of Social Science Research, 25 (2), 137–149. DOI: https://doi.org/10.1080/13511610.2012.660325

Markeson B., Deller S. (2012). Growth of rural US non-farm proprietors with a focus on amenities. Review of Urban and Regional Development Studies, 24 (3), 83–105. DOI: https://doi.org/10.1111/rurd.12000

McCann P., Ortega-Argilés R. (2015). Smart specialization, regional growth and applications to European Union cohesion policy. Regional Studies, 49 (8), 1291–1302. DOI: https://doi.org/10.1080/00343404.2013.799769

McGranahan D.A., Wojan T.R., Lambert D.M. (2011). The rural growth trifecta: outdoor amenities, creative class and entrepreneurial context. Journal of Economic Geography, 11 (3), 529–557. DOI: https://doi.org/10.1093/jeg/lbq007

Naldi L., Nilsson P., Westlund H., Wixel S. (2015). What is smart rural development? Journal of Rural Studies, 40, 90–101. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2015.06.006

Nam T., Pardo T.A. (2011). Conceptualizing smart city with dimensions of technology, people and institutions. Proceedings of the 12th Annual International Conference on Digital Government Research, 282–291. DOI: https://doi.org/10.1145/2037556.2037602

Neirotti P., De Marco A., Cagliano A., Mangano G., Scorrano F. (2014). Current trends in Smart Cities initiatives: Some stylised facts. Cities, 38, 25–36. DOI: https://doi.org/10.1016/j.cities.2013.12.010

Nijkamp P. (2003). Entrepreneurship in a Modern Network Economy. Regional Studies, 37 (4), 395–405. DOI: https://doi.org/10.1080/0034340032000074424

Nurzyńska I. (2016). Przyczyny i przejawy peryferyjności obszarów wiejskich w Polsce. Wieś i Rolnictwo, 2 (171), 123–139. DOI: https://doi.org/10.53098/wir022016/05

Obrębalski M. (2016). Specjalizacja i inteligencja miasta – identyfikacja, pomiar i ocena. W: A. Klasik, F. Kuźnik (red.). Specjalizacja regionalna – współczesne podejścia (s. 112–124) (seria Studia KPZK PAN, 170). Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.

OECD (2007). Competitive Cities: A New Entrepreneurial Paradigm in Spatial Development. http://www.oecd.org/cfe/regional-policy/competitivecitiesanewentrepreneurialparadigminspatialdevelopment.htm [dostęp: 20.02.2018]. DOI: https://doi.org/10.1787/9789264022591-en

Olechnicka A., Smętkowski M. (2007). Wpływ technologii teleinformacyjnych na rozwój regionu peryferyjnego (na przykładzie województwa podlaskiego). Studia Regionalne i Lokalne, 4 (30), 48–65.

Rappaport J. (2009). The increasing importance of quality of life. Journal of Economic Geography, 9 (6), 779–804. DOI: https://doi.org/10.1093/jeg/lbp009

Regionalna Strategia Innowacji Województwa Lubelskiego do 2020 roku (2014). Lublin: Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego.

Renski H.C. (2014). The influence of industry mix on regional new firm entry. Regional Studies, 48 (8), 1353–1370. DOI: https://doi.org/10.1080/00343404.2012.722202

Rogerson R.J. (1999). Quality of Life and City Competitiveness. Urban Studies, 36 (5–6), 969–985. DOI: https://doi.org/10.1080/0042098993303

Rosner A., Stanny M. (2016). Monitoring rozwoju obszarów wiejskich, Etap II. Warszawa: Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.

The Smart Villages Initiative: Findings 2014–2017 (2017). Cambridge: CMEDT – Smart Villages Initiative, Trinity College. http://e4sv.org/wp-content/uploads/2017/06/Findings-2014-2017quality.compressed.pdf [dostęp: 15.02.2018].

Stanny M., Śliwowska Z., Hoffmann R. (2016). Miasto – wieś: Dychotomia czy continuum? Rozważania osadzone w trzech kontekstach: socjologicznym, ekonomicznym i geograficznym. Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej, 1 (20), 275–276.

Szczech-Pietkiewicz E. (2015). Smart city – próba definicji i pomiaru. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 391, Gospodarka lokalna w teorii i praktyce, 71–82. DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2015.391.07

Szulik R. (red.) (2014). Kreatywny łańcuch: Powiązania sektora kultury i kreatywnego w Polsce. Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.

van der Meer A., Van Winden W. (2003). E-governance in Cities: A comparison of urban information and communication technology policies. Regional Studies, 37 (4), 407–419. DOI: https://doi.org/10.1080/0034340032000074433

van Gevelt T., Holmes J. (2015). A vision for smart villages. Smart Villages. Briefing, 5, 1–6. http://e4sv.org/wp-content/uploads/2015/08/05-Brief.pdf [dostęp: 10.02.2018].

Westlund H., Larsson J.P., Rader Olsson A. (2014). Start-ups and local entrepreneurial social capital in the municipalities of Sweden. Regional Studies, 48 (6), 974–994. DOI: https://doi.org/10.1080/00343404.2013.865836

Woś A. (2005). Społeczne funkcje rolnictwa i nowa równowaga. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 1 (302), 3–16.

Wysocki F. (2010). Metody taksonomiczne w rozpoznawaniu typów ekonomicznych rolnictwa i obszarów wiejskich. Poznań: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu.

Zawalińska K., Śliwowska Z., Caliński J., Droździel K., Michalska A. (2016). Polska wieś wobec wyzwań rozwoju społeczno-gospodarczego w XXI wieku w świetle badań IRWiR PAN w roku 2014 i 2015. Wieś i Rolnictwo, 3 (172), 163–185. DOI: https://doi.org/10.53098/wir032016/08