Natura 2000 w województwie lubelskim – bariera czy wykorzystana szansa rozwoju samorządów gminnych?

Abstrakt

Celem artykułu było określenie znaczenia obszarów Natura 2000 dla rozwoju lokalnego w województwie lubelskim. Przyjęto hipotezę, że utworzenie Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 (ESE N2000) wpłynęło na pogorszenie się sytuacji społeczno-gospodarczej gmin, co uwidoczniło osłabienie potencjału dochodowego budżetów oraz skłonności do inwestowania samorządów gmin z udziałem obszarów ESE N2000. Założono także, że ograniczenia ochronne spowodowały potrzebę znaczących ingerencji w planowanie przestrzenne w tych gminach. W związku z tymi założeniami przyjęto, że w badanych samorządach będzie dominować postrzeganie sieci Natura 2000 jako bariery rozwoju. Realizacji celu i weryfikacji hipotezy służyła analiza literatury przedmiotu, dokumentów strategii rozwoju badanych jednostek terytorialnych oraz dokumentów stanowiących formalne narzędzia realizacji idei sieci Natura 2000. Wykazano, że gminy, w których były zlokalizowane elementy tworzące ESE N2000, charakteryzowały się bardziej korzystną sytuacją w zakresie zarówno poziomu, jak i dynamiki własnego potencjału dochodowego w porównaniu do pozostałych gmin badanego regionu. Najkorzystniejszą sytuację, tak w zakresie własnego potencjału dochodowego, jak skłonności do inwestowania, wykazywały gminy o znaczącym udziale obszarów Natura 2000 w powierzchni. W analizach SWOT nie wskazywano jednoznacznie na Naturę 2000 jako barierę, ale też nie postrzegano jej jako stymulanty rozwoju. Nieliczna grupa gmin zaczęła wykorzystywać lokalne walory przyrodnicze jako element tworzonej marki terytorialnej. W świetle przedstawionych wyników badań brak jest wyraźnych podstaw do potwierdzenia hipotezy o niekorzystnym wpływie ESE N2000 na lokalne gospodarki.