Przemiany w rolnictwie polskim w okresie transformacji ustrojowej i akcesji Polski do UE

Autor

  • Walenty Poczta Prof. dr hab Walenty Poczta, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Wydział Ekonomiczno-Społeczny, Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej w Agrobiznesie, ul. Wojska Polskiego 28, 60-637 Poznań https://orcid.org/0000-0002-7592-7412

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir022020/03

Słowa kluczowe:

transformacja ustrojowa, akcesja Polski do UE, sektor rolny, przemiany strukturalne w rolnictwie, zmiany sytuacji produkcyjnej i dochodowej sektora rolnego

Abstrakt

W roku ubiegłym minęło 30 lat od początku polskiej transformacji i 15 lat od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. Obydwa procesy, tj. transformacja i integracja europejska, są z sobą ściśle powiązane, warunkiem polskiego członkostwa w Unii Europejskiej było bowiem wcześniejsze zaawansowanie transformacji ustrojowej. Procesem transformacji w sposób istotny objęte zostało m.in. rolnictwo. Jedną z cech gospodarek krajów postsocjalistycznych było ich „przeagraryzowanie”, które przejawiało się w nadmiernym udziale tego sektora w angażowaniu zasobów pracy i wytwarzaniu PKB. Transformacja w Polsce, podobnie jak w innych krajach, spowodowała radykalne zmiany struktury gospodarki narodowej i pozostawała w ścisłych zależnościach przyczynowo-skutkowych z procesami alokacji zasobów produkcyjnych i zmianami ekonomicznych warunków gospodarowania (wynikającymi głównie z relacji cenowych kształtowanych przez rynek oraz swobody wymiany gospodarczej z zagranicą). W pierwszych latach transformacji nastąpiła też prywatyzacja sektora państwowego w rolnictwie oraz rozpoczęły się przemiany strukturalne w rolnictwie indywidulnym. Przystąpienie Polski do UE przyspieszyło procesy zainicjowane w pierwszych latach transformacji ustrojowej, jednocześnie radykalnie wzrosły wsparcie i osłona tych przemian ze środków publicznych (z budżetu UE). Po akcesji nadal uwalnianio z rolnictwa nieefektywne zasoby pracy, jednak proces ten zachodził wolno i nie we wszystkich latach. Objęcie polskiego rolnictwa przez WPR UE stworzyło warunki do wzrostu produkcji, a przede wszystkim dochodów rolniczych. Na możliwości podażowe istotnie wpłynęły transfery środków z budżetu UE. Rosnące nakłady inwestycyjne, będące wynikiem objęcia rolnictwa środkami II filaru WPR, pozwoliły zahamować procesy dekapitalizacji majątku trwałego w rolnictwie i umożliwiły modernizację rozwojowych gospodarstw rolnych. Na stronę popytową wpłynęło uczestnictwo w Jednolitym Rynku Europejskim, a szczególnie dynamiczny wzrost eksportu rolno-żywnościowego. Procesy te spowodowały wzrost wartości i wolumenu produkcji rolnej, a szczególnie dochodów rolnictwa, w znacznej mierze dzięki dotacjom otrzymywanym przez polskie rolnictwo z tytułu udziału w WPR.

Bibliografia

Aslund A., Orłowski W.M. (2014). The Polish Transition in a Comparative Perspective. Warszawa: mBank – CASE Seminar, Proceedings, 133, CASE.

Baer-Nawrocka A., Poczta W. (2016). Polskie rolnictwo na tle rolnictwa Unii Europejskiej. W: J. Wilkin, I. Nurzyńska (red.). Polska wieś 2016. Raport o stanie wsi (s. 81–106). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Baer-Nawrocka A., Poczta W. (2014). Przemiany w rolnictwie. W: I. Nurzyńska, W. Poczta (red.). Polska wieś 2014. Raport o stanie wsi (s. 85–124). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Blohm G. (1961). Ekonomika i organizacja gospodarstw rolniczych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.

Czubak W. (2013). Rozwój rolnictwa w Polsce z wykorzystaniem wybranych mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Fabisiak A., Poczta W. (2011). Adaptacja sektora rolnego krajów Europy Środkowej i Wschodniej w procesie integracji z Unią Europejską. Poznań: Wydawnictwo Uniwersyte tu Przyrodniczego w Poznaniu.

Herlemann H., Stamer H. (1963). Rolnictwo w dobie technizacji (tłum. S. Około-Kułak). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.

Jarmołowicz W., Piątek D. (2013). Polska transformacja gospodarcza. Przesłanki – przebieg – rezultaty. W: S. Owsiak, A. Pollok (red.). W poszukiwaniu nowego ładu ekonomicznego (s. 71–89). Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.

Ministerstwo Finansów (2020). http://www.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/dzialalnosc/unia-europejska/transfery-finansowe-polska-ue (dostęp: 2.07.20200).

Orłowski W.M. (2019). Rozwój gospodarczy Polski w latach 1989–2018 na tle regionu Europy Środkowo-Wschodniej (s, 17–31). W: M. Belka, W.M. Orłowski (red.). Gospodarka polska – szanse i zagrożenia. Warszawa: Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej.

Poczta W. (2016). Rolnictwo polskie – przeszłość, stan obecny i przyszłość. Rocznik Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie, 31, 32–48.

Pyrgies J. (2018). Rynek ziemi rolniczej w Polsce. Warszawa: Towarzystwo Ekonomistów Polskich. https://tep.org.pl/wp-content/uploads/Rynek-ziemi-rolniczej_Pyrgies.pdf (dostęp: 15.06.2020).

Wilkin J. (2014). Bilans 10 lat członkostwa Polski w Unii Europejskiej dla rolnictwa i obszarów wiejskich. W: I. Nurzyńska, W. Poczta (red.). Polska wieś 2014. Raport o stanie wsi (s. 11–25). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Pobrania

Liczba pobrań artykułu

2255

Strony

57-77

Jak cytować

Poczta, W. (2020) „Przemiany w rolnictwie polskim w okresie transformacji ustrojowej i akcesji Polski do UE”, Wieś i Rolnictwo. Warszawa, PL, (2 (187), s. 57–77. doi: 10.53098/wir022020/03.

Inne teksty tego samego autora

1 2 > >>