Strukturalna i ekonomiczna różnorodność a możliwości rozwoju gospodarstw rodzinnych w UE

Walenty Poczta; Ewelina Szuba-Barańska; Patrycja Beba; Wawrzyniec Czubak

Autor

Walenty Poczta Pracownik Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
Ewelina Szuba-Barańska Pracownik Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
Patrycja Beba Pracownik Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
Wawrzyniec Czubak Pracownik Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu

Słowa kluczowe:

gospodarstwa rodzinne, kryteria wyodrębniania, rola i możliwości rozwoju gospodarstw rodzinnych

Abstrakt

W artykule zebrano i dokonano przeglądu dostępnych w literaturze definicji gospodarstwa rodzinnego. Na ich postawie przyjęto założenie, że gospodarstwo rodzinne powinno być indywidualną własnością rolnika, podstawowym miejscem pracy oraz głównym źródłem uzyskiwanych dochodów. Kierując się tymi kryteriami, wyodrębniono gospodarstwa rodzinne z całej zbiorowości gospodarstw rolnych w Unii Europejskiej. Dla celów badawczych przyjęte zostały dwa graniczne poziomy dochodu z gospodarstwa rolnego w przeliczeniu na osobę pełnozatrudnioną rodziny: dochód odpowiadający płacy minimalnej netto w danym kraju oraz dochód odpowiadający przeciętnemu wynagrodzeniu netto. Do wyłonienia liczby gospodarstw rodzinnych w UE oraz posiadanych przez nie zasobów wykorzystano przede wszystkim dane pochodzące z baz Eurostat oraz FADN.WUE funkcjonuje 12 mln gospodarstw rolnych, a wśród nich 11,7 mln to gospodarstwa indywidualne. Uwzględniając przyjęte w artykule kryteria delimitacji, za gospodarstwa rodzinne uznano około 30% (3,6 mln) gospodarstw, które dysponują ponad 51% (88,3 mln ha) użytków rolnych na obszarze Unii Europejskiej. Gospodarstwa rodzinne angażują około 64% (4,9 mln) rocznych jednostek pracy własnej (FWU) i wytwarzają 54% (164,7 mln euro) wartości całej produkcji rolnej. Wyodrębniona grupa gospodarstw stanowi potencjał rozwojowy rolnictwa rodzinnego.

Bibliografia

Bélieres J.F., Bonnal P., Bosc P.M., Losch B., Marzin J., Sourisseau J.M., 2013: Les agricultures familiales du monde. Définitions, contributions et politiques publiques. Montpellier.

Davidova S., Thomson K., 2014: Family farming In Europe: challenges and prospects. In-depth analysis. Corvinus University of Budapest.

Djurfeldt G., 1996: Defining and operationalizing family farming from a sociological perspective. Sociologia Ruralis, 36 (3).

Fennell R., 1997: The Common Agricultural Policy. Oxford: Clarendon.

Garner E., Gender P., 2013: Identifying the Family Farm: an informal disscusion on the concepts and definitions. ESW Seminar, Equity and Rural Employment, FAO.

Halamska M., 2014: Współczesne rolnictwo rodzinne: Polimorficzna rzeczywistość i mity. Wieś i Rolnictwo nr 2 (163), s. 25–46.

Kołoszko-Chomentowska Z., Sieczko L., 2014: Gospodarstwo rolne jako podmiot w gospodarce narodowej. Economics and Management nr 1.

Lamarche H., 1992: Wstęp ogólny, [w:] Rolnictwo rodzinne. Międzynarodowe studium porównawcze. Część I. Rzeczywistość polimorficzna. IRWiR PAN, Warszawa, s. 9–24.

Małecki-Tepicht S., 2004: Ocena zasobów pracy w rolnictwie ze szczególnym uwzględnieniem bezrobocia ukrytego w gospodarstwach rolnych. GUS.

Michna W., 2008: Raport o wpływie Wspólnej Polityki Rolnej na tendencje polaryzacji gospodarstw rolnych w ramach poszczególnych makroregionów kraju, Program Wieloletni 1 (93). Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB, Warszawa.

Projekt ustawy o rodzinnym gospodarstwie rolnym 1995 rok, http://orka.sejm.gov.pl/proc2.nsf/projekty/1341_p.htm (dostęp: 13.09.2014).

Plan Mansholta – dyrektywa Rady nr 159/72 z 17.04.1972 r. w sprawie modernizacji farm.

Tomczak F., 2006 (dodruk, pierwsze wydanie: 2005): Gospodarka rodzinna w rolnictwie. Uwarunkowania i mechanizmy rozwoju. Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa.

Traktaty rzymskie; https://polskawue.gov.pl/files/polska_w_ue/prawo/traktaty/Traktaty_rzymskie.pdf (dostęp: 15.09.2014).

Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego. Dz.U. nr 64, poz. 592 – z późniejszymi zmianami.

Zegar J.S., 1999: Gospodarstwo i ludność chłopska współcześnie. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Warszawa.

Zegar J.S., 2012: Rola drobnych gospodarstwa rolnych w procesie społecznie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych nr 1.

http://ec.europa.eu/agriculture/rica/ (dostęp: 15.09.2014).

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/eurostat/home/ (dostęp: 15.09.2014).