Definiowanie kategorii „wieś” na początku XXI wieku, czyli o kłopotach badacza obszarów wiejskich
Słowa kluczowe:
definicja, wieś, wiejski, obszar wiejski, kontinuum miejsko-wiejskieAbstrakt
Z podaniem jednej spójnej definicji wsi jest dziś poważny problem. Współczesny badacz tematyki wiejskiej musi rozważyć, czy chce się zająć „wsią”, czy „obszarem wiejskim”, bowiem jak zauważa Gorlach [2004], każde z tych pojęć narzuca inną perspektywę. Te same pojęcia nieco inaczej interpretują socjologowie, ekonomiści czy geografowie jak również badacze z poszczególnych krajów. Socjologowie (m.in. Mormont, Hoggart i Buller [1987], Kaleta [1998]) wskazują różne płaszczyzny definiowania wsi. Artykuł podejmuje próbę analizy zmian, jakie zaszły w sposobie definiowania wsi od czasów Grabskiego do dzisiaj. Definiowanie wsi przy takim wielkim jej zróżnicowaniu i tempie zachodzących zmian jest tak trudne, że niektórzy badacze postulują, żeby zaprzestać używania pojęcia „wiejski”. Halfacree proponuje nawet używania kategorii postrurality. Kwestia definiowania pojęcia „wieś”, „wiejski” i „obszar wiejski” dla naukowców jest ważna, bo jak wskazywał Nowak [1985] trzeba badane pojęcia tak zdefiniować, aby ich treść i zakres dla osoby prowadzącej badania były jak najbardziej klarowne.Bibliografia
Bodenstedt A., 1992: Wieś i tożsamość wiejska w społeczeństwie przemysłowym. W: Socjologia wsi w RFN. Red. A. Kaleta. UMK, Toruń: 93–104.
Cloke P., 2006: Conceptualizaing Rurality. In: Handbook of Rural Studies. Ed. P. Cloke, T. Marden, P. Mooney. Sage Publications, London, Thousands Oak, New Delhi: 18–29.
Cloke P., Edwards G., 1986: Rurality in England and Wales 1981; a replication of the 1971 index. ”Regional Studies” 20: 289–306.
Cruickshank J., 2009: A Play for Rurality? Modernization versus Local Autonomy. “Journal of Rural Studies” 25 (1): 98–107.
Czarnecki A., 2005: Obszary wiejskie, urbanizacja wsi, rozwój wielofunkcyjny, rolnictwo wielofunkcyjne – przegląd pojęć. W: Uwarunkowania i kierunki przemian społeczno-gospodarczych na obszarach wiejskich. Red. A. Rosner. IRWiR PAN, Warszawa: 233–255.
Depraz S., 2008: Czy powstanie międzynarodowa definicja obszaru wiejskiego w Europie? „Wieś i Rolnictwo” 2 (139): 26–43.
Falk W., Pinhey T., 1978: Making sense of the concept of rural and doing rural sociology: an interpretative perspectiver. ”Rural sociology” 43: 149–151.
Galpin C., 1918: Rural Life Century. New York.
Gałęski B., 1966: Socjologia wsi – pojęcia podstawowe. PWN, Warszawa.
Gilbert J., 1998: Teoretyczny fundament socjologii wsi. W: Socjologia wsi w Ameryce Północnej. Red. K. Gorlach. UMK, Toruń: 39–60.
Giordano C., 1992: Wiejskość jako zjawisko kulturowe. W: Socjologia wsi w Republice Federalnej Niemiec. Red. A. Kaleta. UMK, Toruń: 69–92.
Gorlach K., 2004: Socjologia obszarów wiejskich. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Grabski W., 2004: Prace socjologiczne. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
Hahn A., 2006: Praktyka „dobrego życia” na wsi. Próby opisu teoretycznego i empirycznego. W: Nowa socjologia wsi w Niemczech. Red. A. Kaleta, G. Vonderach. UMK, Toruń.
Halamska M., 2001: Obecne i przyszłe zróżnicowanie regionalne wsi. W: Przyszłość wsi polskiej – wizje, strategie, koncepcje. Red. L. Kolarska-Bobińska, A. Rosner i in. ISP, Warszawa: 51–63.
Halamska M., 2005: Rozwój wiejski w Portugalii w latach 1986–2000. IRWiR PAN, Warszawa.
Halamska M., 2011: Sceny rozwoju lokalnego w Polsce: dekoracje i aktorzy. „Wieś i Rolnictwo” 153 (4): 103–123.
Halfacree K., 1993: Locality and social representation: Space, discourse and alternative definitions of the rural. ”Journal of Rural Studies” 9 (1): 23–27.
Halfcree K., 2006: Rural space: constructing a three-fold architecture. In: Handbook of Rural Studies. Ed. P. Cloke, T. Marsden, P. Mooney. Sage, London: 44–46.
Hałasiewicz A., 1998: Koncepcja wsi według Władysława Grabskiego. „Roczniki Socjologii Wsi – studia i materiały” 26: 35–38.
Hoffsomer H., 1960: Rural Sociological Interdisciplinary Relations within their Filed of Sociology. “Rural Sociology” 25: 175–196.
Hoggart K., 1990: Let's do away with Rural. “Journal of Rural Studies” 6 (3): 245–257.
Hoggart K., Buller H., 1987: Rural Development: A Geographical Perspective. Croom Helm, London.
Jollivet M., 1996: Aktualne zadania socjologii wsi. „Wieś i Rolnictwo” 1: 120–136.
Kaleta A., 1998: Obszar wiejski i koncepcje jego rozwoju. W: Rozwój obszarów wiejskich w perspektywie integracji z Unią Europejską. Red. A. Kaleta. UMK, Toruń: 45–62.
Marsden T., Murdoch J., 1998: The shifting Nature of Rural Governance and Community Participation. ”Journal of Rural Studies” 14 (1): 237–251.
Murdoch J., Pratt A., 1993: Rural Studies: modernism, postmodernism an the post-rural. “Journal of Rural Studies” 9: 411–427.
Newby H., 1983: The Sociology of Agriculture: Toward a new Rural Sociology. ”Annual Review of Sociology” 9: 967–981.
Nowa socjologia wsi w Niemczech, 2006. Red. A. Kaleta. Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.
Nowak S., 1985: Metodologia badań społecznych. PWN, Warszawa.
Pahl T., 1966: The rural-urban continuum. ”Sociologia Ruralis” 6: 299–329.
Perkins H., 2006: Commodification: re-resourcing rural areas. In: Handbook of rural studies. Ed. P. Cloke, T. Marden, P. Mooney. Sage Publications, London, Thousands Oak, New Delhi: 243–258.
Ray C., 2006: Neo-endogenouse rural development in the EU. In: Handbook of rural studies. Ed. P. Cloke, T. Marden, P. Mooney. Sage Publications, London, Thousands Oak, New Delhi: 278–292.
Steinbush M., 2006: Miasto na wsi. W: Nowa socjologia wsi w Niemczech. Red. A. Kaleta, G. Vonderach, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.
Tönnies F., 1988: Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kultury. PWN, Warszawa.
Vonderach G., 2006: Postagrarny rozwój obszarów wiejskich w Europie. W: Nowa socjologia wsi w Niemczech. Red. A. Kaleta. Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń: 15–38.
Ward N., 1999: Rolnictwo i przemiany wsi w Wielkiej Brytanii, „Wieś i Rolnictwo”, Suplement 4 (105): 49–65.
Wieliczko B., 2006: Polityka Unii Europejskiej wobec obszarów wiejskich. IERiGŻ, Warszawa.
Wieruszewska M., 1998: Wieś jako środowisko społeczne. W: Encyklopedia agrobiznesu. Red. A. Woś. Fundacja Innowacja, Warszawa: 928–934.
Wieruszewska M., 2004: Środowisko kulturowe mieszkańców wsi. W: Polska wieś w społecznej świadomości. Red. I. Bukraba-Rylska. IRWiR PAN, Warszawa: 19–69.
Wieruszewska M., 2005: Wieś – miejsce czy obszar? W: W obliczu zmiany; wybrane strategie działania mieszkańców polskiej wsi. Red. K. Gorlach, G. Foryoe. Uniwersytet Jagielloński, Kraków: 21–29.
Wilkin J., 1999: Pozarolnicze funkcje obszarów wiejskich, „Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu” 1 (3): 27–36.
Wirth L., 1964: On Cities and Social Life. University of Chicago, Chicago.
Woods M., 2005: Rural Geography. Sage publications, London, Thousand Oak, New Delhi.
