Użyczenie jako alternatywa dla dzierżawy ziemi rolniczej
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir022020/04Słowa kluczowe:
zależne użytkowanie ziemi, użyczenie ziemi rolniczej, alternatywa dzierżawyAbstrakt
W artykule omówiono relatywnie nowe zjawisko na rynku ziemi, jakim jest jej nieodpłatne użyczenie. Dotyczy ono sąsiedzkiego obrotu ziemią i stanowi drugi po dzierżawie (umownej i „szarej”) sposób jej zależnego władania. Użyczenie ma w literaturze przedmiotu różnorodne odniesienia w teorii nauk społecznych i może być traktowane m.in. jako zjawisko sfery zachowań behawioralnych, rodzaj altruizmu odwzajemnionego, czy też być lokowane w sferze ekonomii współdzielenia. Oddanie w użyczenie ziemi będącej częścią zasobów gospodarstwa rolnego z reguły wynika z wielu złożonych i występujących łącznie uwarunkowań. Wiąże się ono z różnymi determinantami regionu, w tym położeniem ziemi i popytem na dzierżawę. Przynosi jednak liczne korzyści zarówno właścicielowi, a zatem użyczającemu, jak i nowemu jej użytkownikowi. Przeprowadzone badania w formie analizy przypadku wskazują, że główną przyczyną oddawania ziemi w użyczenie był brak chętnych do jej dzierżawy. Inne przyczyny to: chęć podtrzymania walorów rolniczego użytkowania ziemi, jej nieuregulowany status prawny, ale także nieopłacalność jej użytkowania przez właściciela, a więc brak rent ekonomicznych z ziemi. W badanych subregionach woj. świętokrzyskiego udział ziemi będącej w użyczeniu w strukturze ziemi użytkowanej zależnie był bardzo zróżnicowany i wahał się od 5 do 40% (tylko w jednej gminie nie wskazano występowania użyczenia), a średnio wynosił ok. 10–15%. Ostrożne szacunki wskazują, że w skali kraju użyczeniu podlega ok. 180–320 tys. ha, a więc ok. 2% użytków rolnych w Polsce.
Bibliografia
Banaszek M. (2016). Ekonomia współdzielenia jako alternatywny kierunek rozwoju miast. Ekonomia Społeczna, 1, 51–59.
Czudec A., Miś T., Zając D. (2018). Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich w wymiarze regionalnym. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Czyżewski B., Staniszewski J. (2015). Spadek znaczenia renty gruntowej w długim okresie i jego konsekwencja. Wieś i Rolnictwo, 169 (4), 33–46.
Domagalska-Grędys M. (2012). Rozwój gospodarstw rolnych poprzez działania grupowe producentów. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, 363, 51–53.
Kutkowska B. (red.) (2018). Rolnictwo wspierane społecznie – badania szans rozwoju małych gospodarstw rolnych na Dolnym Śląsku w aspekcie produkcji żywności wysokiej jakości. Wrocław: Ad Fontes.
Łomnicki A. (1997). Ekologiczne i behawioralne konsekwencje ewolucji. W: H. Krzanowska, A. Łomnicki (red.). Zarys mechanizmów ewolucji (s. 229–232). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Marczak J., Niewińska J., Śnieć E. (1995). Dzierżawa nieruchomości rolnych. Zasady prywatyzacji własności rolnej Skarbu Państwa. Warszawa–Zielona Góra: Zachodnie Centrum Organizacji.
Mioduszewski J., Niedzielski E. (2012). Rola dzierżawy w zagospodarowaniu nieruchomości Skarbu Państwa. Olsztyn: PTE.
Musiał W. (2019). Zależne władanie ziemią – wybrane aspekty ekonomiczne. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.
Musiał W., Musiał K. (2016). Wybrane problemy przebudowy strukturalnej rolnictwa – przykład Małopolski. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 18 (6), 136–143.
Musiał W., Musiał K. (2012). Altruism in biology regarding disinterested forms of action in economy: Selected aspects. Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia, 11 (2), 45–55.
Rudawska I. (2016). Ekonomia dzielenia się, czyli konsumpcja współdzielona i inne formy alternatywnego dostępu do dóbr. Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe UE w Katowicach, 254, 181–189.
Sztokfisz B. (2017). Gospodarka współdzielenia – pojęcie, źródła, potencjał. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 966 (6), 89–103.
Weiner J. (1999). Życie i ewolucja biosfery. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wojewodzic T. (2017). Procesy dywestycji i dezagraryzacji w rolnictwie na obszarach o rozdrobnionej strukturze agrarnej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rolniczego im. H. Kołłątaja w Krakowie, 535, Seria Rozprawy, 412.
