Samowystarczalność żywnościowa państw Unii Europejskiej w latach 2012–2022
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir.2024.3.204/01Słowa kluczowe:
produkcja rolnicza, bezpieczeństwo żywnościowe, samowystarczalność żywnościowa, marnotrawstwo żywności, Europejski Zielony ŁadAbstrakt
Celem artykułu była ocena poziomu samowystarczalności żywnościowej Unii Europejskiej w teoretycznie możliwej sytuacji kryzysowej, w której łańcuchy dostaw zostaną przerwane, a handel zagraniczny żywnością utrudniony lub niemożliwy. Badanie przeprowadzono na podstawie danych FAOSTAT i literatury przedmiotu. Zastosowano metodę porównawczą z wykorzystaniem wskaźnika samowystarczalności żywnościowej, którego wartości oszacowano na podstawie średniej produkcji i średniego zużycia żywności w latach 2012–2022. W warunkach gospodarki zamkniętej UE-27 osiągała samowystarczalność lub się do niej zbliżała w zakresie wszystkich badanych grup żywności, jednak jej poszczególne państwa nie były całkowicie samowystarczalne żywnościowo. Konieczna jest więc wewnątrzwspólnotowa wymiana żywności nawet w możliwej sytuacji kryzysowej oraz utrzymywanie rezerw na poziomie krajowym. Ważne jest także ograniczanie marnotrawstwa żywności. Potencjalnym zagrożeniem dla samowystarczalności żywnościowej UE jest zmniejszenie produkcji żywności wynikające z implementacji wymogów Europejskiego Zielonego Ładu.
Bibliografia
Baer-Nawrocka A. (2014). Zmiany w spożyciu i stopniu samowystarczalności żywnościowej w Unii Europejskiej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu = Research Papers of Wrocław University of Economics, 360, 19–27. DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2014.360.02
Clapp J. (2017). Food self-sufficiency: Making sense of it, and when it makes sense. Food Policy, 66, 88–96. DOI: https://doi.org/10.1016/j.foodpol.2016.12.001
Dziennik Urzędowy UE (2019). Umowa o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej. 2019/C 384 I/01. Dz.U. C 384I z 12.11.2019.
Dzwonkowski W. (2017). Ewolucja produkcji ziemniaków w Polsce i UE. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 17 (32), 3, 71–80. DOI: https://doi.org/10.22630/PRS.2017.17.3.54
EUROSTAT (2023). Food waste and food waste prevention – estimates. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Food_waste_and_food_waste_prevention_-_estimates (dostęp: 30.05.2024).
FAO [Food and Agriculture Organization of the United Nations] (2012). Statistical Yearbook 2012: World Food and Agriculture. Part 5 – Metadata. FAO. Rome, Italy. https://www.fao.org/4/i2490e/i2490e05.pdf (dostęp: 12.08.2024).
FAO (2003). Trade Reforms and Food Security: Conceptualizing the Linkages. Rome.
FAO, IFAD, UNICEF, WFP, WHO (2022). The State of Food Security and Nutrition in the World 2022. Repurposing food and agricultural policies to make healthy diets more affordable. Rome: FAO. https://openknowledge.fao.org/server/api/core/bitstreams/6ca1510c-9341-4d6a-b285-5f5e8743cc46/content/cc0639en.html (dostęp: 12.08.2024).
FAOSTAT [Food and Agriculture Organization Statistics] (2024a). Database. https://www.fao.org/faostat/en/#data (dostęp: 01.05.2024).
FAOSTAT (2024b). Database. https://www.fao.org/faostat/en/#data/FBS/metadata (dostęp: 15.04.2024).
FAOSTAT (2023). Food Balances (2010–) – Metadata. https://www.fao.org/faostat/en/#data/FBS/metadata (dostęp: 16.08.2024).
FUSIONS EU (2016). European Food Waste Levels. https://www.eu-fusions.org/phocadownload/Publications/Estimates%20of%20European%20food%20waste%20levels.pdf (dostęp: 30.05.2024).
Gradziuk P., Matyka M., Poczta W., Czerniak A., Czubak W., Jończyk K., Kopiński J., Kozyra J., Pawlak K., Sadowski A., Siebielec G., Stalenga J., Wawer R., Zawalińska K., Berbeć A., Krupin V., Madej A., Skowron P., Jendrzejewski B., Komisarek D., Łopatka A., Wojciechowska A., Klepacki B., Wrzaszcz W., Gradziuk K., Trocewicz A. (2021). Wpływ Europejskiego Zielonego Ładu na polskie rolnictwo. Raporty Polityki Insight 2021. Warszawa: Polityka Insight Sp. z o.o.
Infrastruktura i Środowisko (2021). Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Program Infrastruktura i Środowisko. Europejski Zielony Ład w pytaniach i odpowiedziach. https://www.pois.gov.pl/media/98573/zielony_lad_broszura_wersja_dostepna.pdf (dostęp: 20.03.2024).
KE [Komisja Europejska] (2019). Europejski Zielony Ład. Aspirowanie do miana pierwszego kontynentu neutralnego dla klimatu. https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal_pl (dostęp: 14.04.2024).
Kołodziejczak M. (2018). Food self-sufficiency in EU countries: An attempted projection to 2080. W: Proceedings of the 27th International Scientific Conference Agrarian Perspectives XXVII. Food Safety – Food Security. September 19–20, 2018 (s. 136–143). Prague: Czech University of Life Sciences.
Kubala S., Stanuch M. (2021). An assessment of the self-sufficiency level of selected countries in Central and Eastern Europe in poultry meat production. Annals of the Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists, 23 (4), 96–107. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.5714
Kwasek M. (2018). Samowystarczalność żywnościowa Polski na tle Unii Europejskiej. Przemysł Spożywczy, 11, 2–6. DOI: https://doi.org/10.15199/65.2018.11.1
Pawlak K., Kołodziejczak M. (2020). The role of agriculture in ensuring food security in developing countries: Considerations in the context of the problem of sustainable food production. Sustainability, 12 (13), 5488. DOI: https://doi.org/10.3390/su12135488
PSZRiŻ [Polskie Stowarzyszenie Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności] (2024). Europejski Zielony Ład. Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności i Unijna strategia od pola do stołu. https://rolnictwozrownowazone.pl/rolnictwo-zrownowazone/wspolna-polityka-rolna-finansowanie/europejski-zielony-lad/ (dostęp: 10.03.2024).
Rada UE (2024). Europejski zielony ład. https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/green-deal/ (dostęp: 29.04.2024).
Servolin C. (2005). Gospodarka rolna – między polityką a ekonomią. Wieś i Rolnictwo, 4 (129), 9–17.
Sobiecki R. (2007). Globalizacja a funkcje polskiego rolnictwa. Warszawa: Szkoła Główna Handlowa – Oficyna Wydawnicza.
Szajner P. (red.) (2013). Światowa produkcja biopaliw w kontekście bezpieczeństwa żywnościowego. Seria: Program Wieloletni 2011–2014, 70. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB.
USDA [United States Department of Agriculture] (2020). Economic and Food Security Impacts of Agricultural Input Reduction Under the European Union Green Deal’s Farm to Fork and Biodiversity Strategies. https://www.ers.usda.gov/webdocs/publications/99741/eb-30.pdf?v=2064.4 (dostęp: 30.05.2024).
Wageningen University and Research (2022). Green Deal probably leads to lower agricultural yields. https://www.wur.nl/en/news-wur/Show/Green-Deal-probably-leads-tolower-agricultural-yields.htm (dostęp: 30.05.2024).
