Trwanie i upadek drobnych gospodarstw rolnych – zastosowanie analogii w naukach przyrodniczych i społecznych

Abstrakt

Praca stanowi próbę zastosowania metody analogii do opisu zjawisk oraz objaśniania procesów o charakterze ekonomicznym i społeczno-ekonomicznym. Metodę analogii zastosowano do objaśnienia podobieństw w przebiegu wybranych procesów i ich następstw w sferze ekonomii, przyjmując za punkt odniesienia zjawiska obserwowane w przyrodzie. Nauki ekonomiczne, jako relatywnie młoda dziedzina poznania i wiedzy, od ponad stu lat wykorzystują metody analizy stosowane w znacznie starszych i lepiej oprzyrządowanych metodycznie i aparaturowo naukach przyrodniczych, głównie w fizyce i w biologii. Zastosowanie metod nauk przyrodniczych do analizy i opisu procesów gospodarczych nie tylko stanowi oryginalny i twórczy proces myślowy, pozwalający na lepsze zrozumienie procesów ekonomicznych, ale daje również szanse na wypracowanie nowej wiedzy i rozwiązań stymulujących pożądane procesy gospodarcze. Przedmiotem rozważań w prezentowanym opracowaniu są głównie drobne gospodarstwa rolne, których przyszłość jako grupy wydaje się mocno niepewna. Przeprowadzone badania wykorzystujące metodę analogii wskazują, że szansą na ich przetrwanie może być strategia bazująca na zachowaniach wszystkożernego ślimaka (dywersyfikacja dochodów), stopniowo i powoli realizującego swój cel, chowającego się w sytuacjach zagrożenia; jak również sposób zachowania gołębia, tj. podmiotu ustępującego, wycofującego się z rynków opanowanych przez producentów masowych (jastrzębie), niepodejmującego walki z silniejszymi, ale poszukującego bezpiecznych miejsc (nisz rynkowych) niestanowiących pola zainteresowania wzajemnie wyniszczających się drapieżników. Taka filozofia działania dobrze wpisuje się w koncepcje rolnictwa wielofunkcyjnego, dywersyfikację działalności gospodarstw rolnych oraz wzrost zaangażowania drobnych gospodarstw rolnych w realizację funkcji środowiskowych i rozwijanie produkcji wysokiej jakości żywności.