Quasi-chłopi w przestrzeni społecznej polskiej wsi
Słowa kluczowe:
drobne gospodarstwa rolne, podwójna autonomia gospodarstwa quasi-chłopskiego, funkcje gospodarstw quasi-chłopskich, kondycja społeczna quasi-chłopówAbstrakt
Artykuł podejmuje kwestię quasi-chłopów, tj. użytkowników drobnych gospodarstw rolnych, funkcjonujących według szczególnej racjonalności bazującej na podwójnej autonomii: luźnej i niewielkiej zależności od rodziny i od rynku. To około 700 tys. gospodarstw, z którymi związanych jest – poprzez świadczenie w nich jakiejś pracy – około 1,5 mln mieszkańców wsi. Związane z gospodarstwami rodziny tylko w niewielkiej części utrzymują się z rolnictwa: ono stanowi uzupełnienie dochodów albo przez samozaopatrzenie, albo ze sprzedaży produktów rolnych. Ale drobne gospodarstwo uprawnia też do pobierania pomocy publicznej w różnych formach. Istnieniu tych gospodarstw przypisuje się wiele funkcji, rzadziej artykułowane są ich społeczne dysfunkcje. Kondycja społeczna ich użytkowników sprzyja ich niezadowoleniu, które przejawia się także deficytem (większym niż w innych grupach) postaw obywatelskich.Bibliografia
Balcerek K., Wąsik D., 2012: Odmiany gospodarki lokalnej. Na przykładzie gmin Karczew i Sieciechów województwa mazowieckiego. Praca magisterska. Instytut Ameryk i Europy, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Bendyk E., 2013: Polska klasowa. „Polityka” 17–18, 24.04-7.0.
Czapiński J., Panek T., 2009: Postawy wobec dobra wspólnego. W: Diagnoza społeczna 2009. Raport z badań. J. Czapiński, T. Panek (red.). Rada Monitoringu Społecznego. Warszawa.
Diagnoza społeczna 2009. Załącznik 1, 2009a. J. Czapiński, T. Panek (red.) www.diagnozaspoleczna.com.
Diagnoza społeczna 2009. Załącznik 2, 2009b. J. Czapiński, T. Panek (red.) www.diagnozaspoleczna.com.
Domański H., 2005: Homogamia małżeńska i dziedziczenie pozycji w rodzinach rolników. W: K. Gorlach, G. Foryś (red.) W obliczu zmiany: wybrane strategie działania mieszkańców polskiej wsi. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków: 31–49.
Dzun W., 2013: Drobne gospodarstwa w rolnictwie polskim. Próba definicji i charakterystyki. „Wieś i Rolnictwo” 2: 9–27.
Charakterystyka gospodarstw rolnych. Powszechny Spis Rolny 2010, 2012a. GUS, Warszawa.
Pracujący w gospodarstwach rolnych. Powszechny Spis Rolny 2010, 2012b. GUS, Warszawa.
Halamska M., 1992: Gospodarstwo rodzinne w społeczeństwie skolektywizowanym. W: H. Lamarche (red.) Rolnictwo rodzinne. Międzynarodowe studium porównawcze. Cz. I. Rzeczywistość polimorficzna. IRWiR PAN, Warszawa: 162–201.
Halamska M., 1998: Dekolektywizacja rolnictwa w Europie Środkowej i jej społeczne konsekwencje. IRWiR PAN, Warszawa.
Halamska M., 2005: Polski „koniec chłopów”. W: A. Rosner (red.) Uwarunkowania i kierunki przemian społeczno-gospodarczych na obszarach wiejskich. IRWiR PAN, Warszawa: 107–132.
Halamska M., 2011: Drobne gospodarstwa rolne i ich właściciele na polskiej wsi. Refleksje socjologiczne. „Annales Universitatis Marie-Curie Skłodowska” XXXVI, 2.
Halamska M., 2013: Wieś po przejściach. Scholar, Warszawa (w druku).
Halamska M., Lamarche H., Maurel M.C., 2003: Rolnictwo rodzinne w transformacji postkomunistycznej. Anatomia zmiany. IRWiR PAN, Warszawa.
Józwiak W., Jagła W., 2010: Korekta obciążeń gospodarstw rolnych osób fizycznych a możliwości rozwojowe tych gospodarstw. W: A. Kowalski (red.) Analiza produkcyjno-ekonomiczna sytuacji rolnictwa i gospodarki żywnościowej w 2009 roku. IERiGŻ, Warszawa.
Kovách I., 1997: Jakość życia w 6 wybranych krajach postsocjalistycznych. „Wieś i Rolnictwo” 3.
Lamarche H., 1992: Wstęp ogólny. W: H. Lamarche (red.) Rolnictwo rodzinne. Międzynarodowe studium porównawcze. Cz. I. Rzeczywistość polimorficzna. IRWiR PAN, Warszawa: 9–24.
Maurel M.C., 1995: Temps de décollectivisation. “Revue d’Etudes Comparatives Est-Ouest” 3.
Michalon B., Potot S., 2009: Quand la France recruit en Pologne. Réseaux transnationaux et main-d’oeuvre agricole. In: Travailleurs saisonniers dans l’agriculture européenne. ”Etudes Rurales” 182: 87–102.
Mokrzycki E., 2001: Bilans niesentymentalny. IFiS PAN, Warszawa.
Van der Ploeg J.D., 2009: The new Peasantries: Struggles for Autonomy and Sustainability an Era of Empire and Globalization. London and Sterling.
