Religijność ludowa – zjawisko i związane z nim kontrowersje
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir.2008.1.138/03Słowa kluczowe:
religijność ludowa, wiejski typ pobożności, synkretyzm religijny, stereotypy myślenia socjologicznegoAbstrakt
W artykule omawiane jest zjawisko religijności ludowej przy wykorzystaniu najważniejszych opracowań z zakresu etnografii i socjologii wsi, charakteryzujących je w kategoriach sensualizmu, rytualizmu, partykularyzmu i nacjonalizmu wyznaniowego. Jednocześnie ten utrwalony i zdaniem wielu badaczy nieprawdziwy i stereotypowy obraz jest konfrontowany z materiałami źródłowymi niewykorzystywanymi w opisach tego zjawiska. W połączeniu ze współczesną refleksją antropologiczną, również kontestującą założenia tradycyjnego modelu religijności ludowej, wyłania się propozycja pogłębionego i bliższego rzeczywistości, także dzisiejszej, tego fenomenu.Bibliografia
Baudrillard J., 2005: Symulakry i symulacje. Sic!, Warszawa.
Bojko J., 1911: Okruszyny z Gremboszowa. Wydawnictwo Macierzy Polskiej, Lwów.
Braudel F., 1992: Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV–XVIII. PIW, Warszawa.
Ciupak E., 1961: Kultura religijna wsi. Iskry, Warszawa.
Ciupak E., 1973: Katolicyzm ludowy w Polsce. Wiedza Powszechna, Warszawa.
Ciupak E., 1974: Katolicyzm w środowisku polskiej wsi. „Dzieje Najnowsze” 2.
Cywiński B., 2000: Prymas wiedział, co robi... „Tygodnik Powszechny” 15.
Czaja S., 1904: Wiara u ludu. „Lud” X.
Czarnowski S., 1956: Kultura religijna wiejskiego ludu polskiego. W: Dzieła. T. III. PWN, Warszawa.
Darczewska K., 1989: Katolicyzm we współczesnym społeczeństwie polskim. IFiS PAN, Ossolineum, Wrocław – Warszawa.
Eliade M., 1993: Traktat z historii religii. Łódź.
Gawlikowski K., 1973: W państwie środka. W: Obrazy świata białych. Red. A. Zajączkowski. PIW, Warszawa.
Gellner E., 1995: Pojęcie pokrewieństwa i inne szkice. Universitas, Kraków.
Grabski W., 1967: Kwestia rolna (polemika). W: L. Krzywicki: Dzieła. T. VIII. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Hegel G.W.F., 1958: Wykłady z filozofii dziejów. T. II. PWN, Warszawa.
Hernas Cz., 1965: W kalinowym lesie. PIW, Warszawa.
Klimaszewska J., 1981: Doroczne obrzędy ludowe. W: Etnografia Polski. T. II. Red. M. Biernacka, Ossolineum, Wrocław.
Kłoczowski J.A., 2005: Religia – pomiędzy samotnością a wspólnotą. W: Religijność społeczeństwa polskiego lat osiemdziesiątych. Red. M. Grabowska, T. Szawiel. WFiS UW, Warszawa.
Kołakowski L., 1989: Pochwała niekonsekwencji. W: Pochwała niekonsekwencji. T. II. Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
Kostro K., 2004: Myśl ekonomiczna późnych scholastyków hiszpańskich. „Ekonomia” 14.
Kraszewski K., 2000: Silva rerum. Wspomnienia i zapiski dzienne z lat 1830–1881. Wydawnictwo Ancher, Warszawa.
Krzywicki L., 1923: Szkice socjologiczne. Wydaw. Gebethner, Warszawa. Krzywicki L., 1967: Dzieła. T. VIII. PWN, Warszawa.
Kurowski M., 2005: Uwagi o religijności społeczeństwa polskiego. W: Religijność społeczeństwa polskiego lat osiemdziesiątych. Red. M. Grabowska, T. Szawiel. WFiS UW, Warszawa.
Lehr-Spławiński T., 1967: Konstantyn i Metody. Zarys monograficzny z wyborem źródeł. Warszawa.
Mariański J., 1983: Przemiany religijności ludowej w środowisku wiejskim. W: Religijność ludowa: ciągłość i zmiana. Red. W. Piwowarski. Wydawnictwo Wrocławskie Księgarni Archidiecezjalnej, Wrocław.
Markowska D., 1968: Religijność i laickość w modelach i wzorach rodziny wiejskiej na Podlasiu. „Roczniki Socjologii Wsi” VIII.
Markowska D., 1970: Rodzina wiejska na Podlasiu. Wrocław – Kraków.
Mazanowski A., 1909: „Chłopi” Reymonta. „Przegląd Powszechny” 103, 9.
Moszyński K., 1967: Kultura ludowa Słowian. T. I. KiW, Warszawa.
Niedźwiedź A., 2006: Wszyscy jesteśmy kalwarianami. Wywiad, rozmawiają M. Kuźmiński i P. Mucharski. „Tygodnik Powszechny” 34.
Nowak S., 2005: Współczesny katolicyzm polski. Spostrzeżenia i hipotezy socjologa. W: Religijność społeczeństwa polskiego lat osiemdziesiątych. Red. M. Grabowska, T. Szawiel. WFiS UW, Warszawa 2005.
Olszewski D., 1986: Szkice z dziejów kultury religijnej. Księgarnia św. Jacka, Katowice.
Olszewski D., 1996: Polska kultura religijna na przełomie XIX i XX w. PAX, Warszawa.
Piwowarski W., 1977: Religijność miejska w rejonie uprzemysłowionym. Studium socjologiczne. Znak, Kraków.
Plater-Zyberkówna C., 1907: O pobożności prawdziwej i fałszywej. Warszawa.
Poniatowski S., 1932: Etnografia Polski. W: Wiedza o Polsce. T. III. Warszawa.
Postman N., 1995: Technopol. Triumf techniki nad kulturą. PIW, Warszawa.
Postman N., 2002: Zabawić się na śmierć. MUZA SA, Warszawa.
Reymont W., 1988: Pielgrzymka do Jasnej Góry. Instytut Prasy i Wydawnictwo „Novum”, Warszawa.
Ritzer G., 2001: Magiczny świat konsumpcji. MUZA SA, Warszawa.
Skorupka T., 1980: Kto przy Obrze, temu dobrze. LSW, Warszawa.
Stomma L., 2002: Antropologia kultury wsi polskiej XIX w. oraz wybrane eseje. Wydaw. Piotr Dopierała, Łódź.
Tatarowski L., 2002: Człowiek, kultura, sacrum. Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław. Thompson E., 2007: Narodowość i polityka. „Europa. Tygodnik Idei” 22.
Tokarska-Bakir J., 2000: Obraz osobliwy. Hermeneutyczna lektura źródeł etnograficznych. Universitas, Kraków.
Udziela S., 1889: Religia i modlitwa u ludu ropczyckiego. „Wisła” III.
Wat A., 1990: Mój wiek. Pamiętnik mówiony. Czytelnik, Warszawa.
Wierzbicki Z.T., 1979: Tradycyjna religijność wiejska. „Roczniki Nauk Społecznych” VII.
Wiślicz T., 2001: Zarobić na duszne zbawienie. Religijność chłopów małopolskich od połowy XVI w. do końca XVIII w. Wydawnictwo Neriton, Warszawa.
Witos W., 1964: Moje wspomnienia. T. I. Instytut Literacki, Paryż.
Znaniecki F., Thomas W.I., 1976: Chłop polski w Europie i Ameryce. LSW, Warszawa.
Zowczak M., 2000: Biblia ludowa. Interpretacje wątków religijnych w kulturze ludowej. Wydaw. Funna, Wrocław.
Żukowski T., 2004: Kapitał spoleczny wiejskich wspólnot – próba diagnozy. W: Polska wieś po wejściu do UE. Raport. Red. J. Wilkin. FDPA, Warszawa.
Pobrania
Liczba pobrań artykułu
Strony
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2008 Wieś i Rolnictwo
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
