Efektywność ekonomiczna różnych wariantów zmian wspólnej polityki rolnej na podstawie symulacji w modelu GTAP
Słowa kluczowe:
rolnictwo, model GTAP, płatności obszarowe, wspólna polityka rolna (WPR), tabele przepływów międzygałęziowychAbstrakt
Wzrost realnej produktywności w rolnictwie teoretycznie powinien skutkować wyższymi dochodami i realizacją renty ekonomicznej przez właścicieli zasobów. Renty te z czasem zanikają w wyniku dążenia do efektywności alokacyjnej. Niemniej, w przypadku rzadkich zasobów mogą być internalizowane przez ich właściciela. Powyższy mechanizm nie sprawdza się jednak w rolnictwie w Polsce, ponieważ sektor ten nie otrzymuje należnej renty ekonomicznej z tytułu wyższej produktywności, a przejmują ją inne działy. Jest to skutek zawodności mechanizmu rynkowego, który w jakimś stopniu złagodziła akcesja do UE. Dlatego też, zdaniem autora, podział rent jest obiektywnym kryterium oceny efektywności ekonomicznej polityki subwencjonowania rolnictwa w Unii Europejskiej i powinien być brany pod uwagę w projektowaniu wspólnej polityki rolnej po 2013 roku. Celem artykułu jest porównanie struktury podziału rent ekonomicznych w pięciu różnych wariantach zmian wspólnej polityki rolnej i wskazanie wariantu najbardziej efektywnego według powyższego kryterium. Do przeprowadzenia symulacji zastosowano model równowagi ogólnej i bazę danych GTAP (Global Trade Analysis Project) ze zmienioną przez autora wersją domknięcia. Postawiono hipotezę, że obecny system płatności obszarowych nie jest optymalny z punktu widzenia podziału rent i nie kompensuje długookresowej rynkowej asymetrii w tym zakresie.Bibliografia
Analiza sytuacji produkcyjno-ekonomicznej rolnictwa i gospodarki żywnościowej w 1984 roku, 1984. Red. A. Woś. IERiGŻ, Warszawa.
Begg D., Fischer S., Dornbusch R., 1993: Ekonomia. T. 1, PWE, Warszawa.
Czyżewski A., Stępień S., 2008: Zmiany mechanizmów WPR UE a oczekiwania Polski, „Ekonomista” 4.
Czyżewski A., Czyżewski B., Matuszczak A., 2003: Rolnictwo polskie w UE. Wyniki negocjacji akcesyjnych. Wydawnictwo AE w Poznaniu, Poznań.
Czyżewski B., 2010a: Kontrowersje wokół rent gruntowych: od ekonomii klasycznej do czasów współczesnych. „Ekonomista” 2.
Czyżewski B., 2010b: Mechanizm alokacji rent ekonomicznych w sektorze rolnym; analiza przypadku Polski na podstawie przepływów międzygałęziowych oraz modelu GTAP w latach 1995–2005. Materiały konferencji „Ekonomia – wczoraj, dziś, jutro”, 16–17 września, Katedra Teorii i Historii Ekonomii, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Poznań.
Czyżewski B., Mrówczyńska-Kamińska A., 2010: Rachunek nadwyżki produktywności i przepływ międzygałęziowy w ekonomii rolnej. „Zagadnienia Ekonomiki Rolnej” 4.
Czyżewski B., Mrówczyńska-Kamińska A., 2011: Przepływy międzygałęziowe i podział rent w sektorze rolno-żywnościowym w Polsce w latach 1995–2005. „Ekonomista” 2.
Gburczyk S., 1990: Podział korzyści ze wzrostu efektywności produkcji. „Zagadnienia Ekonomiki Rolnej” 4/5.
Hagemejer J., 2010: Model GTAP; zastosowanie w procesie kształcenia studentów. Materiały projektu realizowanego w Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu, „Nowoczesne Techniki Analityczne”. POKL 4.1.1, 06/2010, Poznań (http://www.nta.ue.poznan.pl/upload/wyklady.pdf).
Hertel T.W., Tsigas M.E., 1997: Structure of GTAP. In: Global Trade Analysis. Modeling and Applications. Ed. T. W. Hertel. Cambridge University Press, Cambridge.
Hertel T.W., Tsigas M.E., Narayanan B.G., 2008: Primary Factor Shares. GTAP 7 Data Base Documentation, 12.A. (https://www.gtap.agecon.purdue.edu/resources/download/4182.pdf).
Raport CERC, 1973: Les comptes de surplus des enterprises. Méthodologie et modalities d'application. „Documents du CERC” 18.
Raport CERC, 1986: Constat de l'évolution récente des revenus en France (1982–1985). „Documents du CERC” 82.
Raport CERC, 1995: Les inegalités d'emploi et de revenu mise en perspective et nouveaux défis – la decouverte. Conseil superieur de l'emploi, des revenus et des côuts. „Documents du CERC” 9.
UE Financial Report 2004, 2005. Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg.
Woś A., 1979: Związki rolnictwa z gospodarką narodową. PWRiL, Warszawa.
Woś A., Zegar J.S., 1983: Gospodarka żywnościowa. Problemy ekonomiki i sterowania. Warszawa.
Zawalińska K., 2009: Instrumenty i efekty wsparcia Unii Europejskiej dla regionalnego rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. IRWiR PAN, Warszawa.
