Research on Rural Culture. Paradigm Shifts

Izabella Bukraba-Rylska

doi:10.53098/wir042016/09

Autor

Izabella Bukraba-Rylska prof. dr hab. Izabella Bukraba-Rylska, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa, Polska Akademia Nauk, Warszawa, Polska, bukryl@gmail.com

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir042016/09

Słowa kluczowe:

wiejska kultura lokalna, model uczestnictwa, model lokalizmu, humanistyka neo-naturalistyczna

Abstrakt

Przedmiotem prezentowanych rozważań jest rekapitulacja teoretycznych podejść formułowanych w polskiej socjologii kultury na temat kultury wsi w okresie po 1945 r. Pierwszy model, nazywany modelem uczestnictwa, zakładał budowanie jednolitej oferty kulturalnej dla całego społeczeństwa i sprawdzanie stopnia jego upowszechnienia. Drugi model – lokalizmu, stworzony po 1989 r., zakładał oddolne tworzenie życia kulturalnego przez poszczególne środowiska lokalne. W chwili obecnej, na skutek rozwoju zglobalizowanej kultury hiperkapitalizmu, rysuje się potrzeba sformowania kolejnej propozycji teoretycznej. Jak się wydaje, powinna ona odpowiadać na współczesne tendencje spod znaku neo-naturalizmu, jakie zarysowują się w obszarze socjologii kultury, antropologii i całej humanistyki.

Artykuł powstał w ramach projektu „Lokalne dziedzictwo kulturowe w doświadczeniu ludności wiejskiej” finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki na podstawie decyzji nr DEC-2014/13/B/HS2/00832.

Bibliografia

Bachmann-Medick D. (2012). Cultural Turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze (trans. K. Krzemieniowa). Warsaw: Oficyna Naukowa.

Benton T., Craib I. (2003). Filozofia nauk społecznych: od pozytywizmu do postmodernizmu (trans. L. Rasiński). Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej TWP.

Bourdieu P. (2005). Dystynkcja (trans. P. Biłos). Warsaw: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Bukraba I. (1990). Kultura ludowa na co dzień. Warsaw: Instytut Kultury.

Bukraba-Rylska I. (2000). Kultura w społeczności lokalnej – podmiotowość odzyskana? Warsaw: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.

Bukraba-Rylska I. (2004). Kultura w Polsce lokalnej – w mikroskopie i przez lunetę. Kultura Współczesna, 4, 96–118.

Bukraba-Rylska I. (2013). W stronę socjologii ucieleśnionej. Warsaw: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323513117

Bukraba-Rylska I., Burszta W. (eds) (2011). Stan i zróżnicowanie kultury małych miast i wsi. Warsaw: Narodowe Centrum Kultury.

Czerwiński M. (1965). Uwagi krytyczne o socjologii kultury. Kultura i Społeczeństwo, 3, 7–31.

Czerwiński M. (1988). Przyczynki do antropologii współczesności. Warsaw: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Domańska E. (2005). Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Domańska E. (ed.) (2010). Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Drwięga M. (2005). Ciało człowieka. Cracow: Księgarnia Akademicka.

Engel J. (1992). Kultura Polski lokalnej. In: M. Grabowska (ed.), Barometr kultury (pp. 85–96). Warsaw: Instytut Kultury.

Fatyga B. (2010). Świadomość kulturalna jako świadomość kulturowa. In: W. Burszta (ed.), Kultura miejska w Polsce z perspektywy interdyscyplinarnych badań jakościowych (pp. 45–74). Warsaw: Narodowe Centrum Kultury.

Fleischer M. (1988). Literatura trywialna jako problem semiotyki. In: M. Graszewicz (ed.), Kultura – literatura – folklor (pp. 17–38). Warsaw: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Habermas J. (2000). Filozoficzny dyskurs nowoczesności (trans. M. Łukasiewicz). Cracow: Universitas.

Habermas J. (2012). Między naturalizmem a religią (trans. M. Pańków). Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Ingarden R. (1966). Studia z estetyki. Warsaw: PWN.

Jawłowska A. (1993). Kierunki zmiany kulturowej. In: A. Rychard, M. Federowicz (eds),

Społeczeństwo w transformacji (pp. 181–198). Warsaw: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.

Johnson M. (2015). Znaczenie ciała. Estetyka rozumienia ludzkiego (trans. J. Płuciennik). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Kłoskowska A. (1972). Społeczne ramy kultury. Warsaw: PWN.

Kłoskowska A. (1981). Socjologia kultury. Warsaw: PWN.

Kłoskowska A. (1996). Kultury narodowe u korzeni. Warsaw: PWN.

Kotarbińska J. (1990). Z zagadnień teorii nauki i teorii języka. Warsaw: PWN.

Kotula F. (1975). Folklor sakralny i świecki. Literatura Ludowa, 3, 11–22.

Lakoff M., Johnson M. (1988). Metaphors We Live By (trans. T. Krzeszowski). Warsaw: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Latour B. (2010). Splatając na nowo to, co społeczne (trans. A. Derra, K. Abriszewski). Cracow: Universitas.

Leach E. (1986). Poziomy komunikowania i problem tabu w odbiorze i rozumieniu sztuki pierwotnej. Polska Sztuka Ludowa, 3–4, 159–164.

Mead G.H. (1975). Umysł, osobowość, społeczeństwo (trans. Z. Wolińska). Warsaw: PWN.

Milczarek K. (1997). Kultura zideologizowana – kultura skomercjalizowana. Kultura i Społeczeństwo, 3, 47–74.

Olsen B. (2013). W obronie rzeczy (trans. B. Shallcross). Warsaw: Instytut Badań Literackich PAN.

Ossowski S. (1966). Więź społeczna i dziedzictwo krwi. Warsaw: PWN.

Pawełczyńska A. (1966). Dynamika przemian kulturowych na wsi. Warsaw: PWN.

Peirce Ch. (1997). Wybór pism semiotycznych (trans. H. Buczyńska-Garewicz). Warsaw: Polskie Towarzystwo Semiotyczne.

Pietraszko S. (2000). Procedury humanistyki i jej cele. In: J. Pelc (ed.), Język współczesnej humanistyki (pp. 23–42). Warsaw: Polskie Towarzystwo Semiotyczne. Rancière J. (2008). Le spectateur emancipe. Paris: La Fabrique editions.

Rifkin J. (2003). Wiek dostępu (trans. E. Kania). Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.

Rybus A. (2016). Czy rzecz może być sprawcą? In: A. Rybus, M. Kornobis (eds), Ludzie w świecie przedmiotów, przedmioty w świecie ludzi (pp. 19–58). Warsaw: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Rybus A., Kornobis M. (eds) (2016). Ludzie w świecie przedmiotów, przedmioty w świecie ludzi. Warsaw: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323520030

Salter Ch. (2015). Alien Agency. Experimental Encounters with Art in the Making. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press. DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/9356.001.0001

Siekierski S. (1983). Dyskwalifikacja kultury chłopskiej w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych. Przegląd Humanistyczny, 4, 29–46.

Sułkowski B. (1972). Powieść i czytelnicy. Warsaw: PWN.

Sułkowski B. (1995). Eksperyment w dziedzinie uspołeczniania kultury. Kultura i Społeczeństwo, 1, 154–168.

Trochimska-Kubacka B. (2011). Ciało człowieka i podmiotowość w koncepcji Merleau-Ponty’ego. In: A. Pobojewska (ed.), Współczesne refleksje wokół kartezjańskiej wizji podmiotu (pp. 115–128). Łódź: Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej.

Turner B. (2003). Zarys ogólnej socjologii ciała (trans. G. Woroniecka, A. Gąsior-Niemiec). In: Turner B. (ed.), Teoria społeczna. Podręcznik (pp. 535–556). Warsaw: Oficyna Naukowa.

Turner V. (2005). Gry społeczne (trans. W. Usakiewicz). Cracow: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Tyszka A. (1971). Uczestnictwo w kulturze. Warsaw: PWN.

Tyszka A. (1987). Interesy i ideały kultury. Warsaw: PWN.

Wolska D. (2012). Odzyskać doświadczenie. Cracow: Universitas.

Wyka A. (1993). Badacz społeczny wobec doświadczenia. Warsaw: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.

Wyka K. (1984). Życie na niby. Cracow – Wrocław: Wydawnictwo Literackie.

Żylińska J. (2015). Czy mamy bać się końca świata? In: R. Nycz (ed.). Kultura afektu (pp. 51–74). Warsaw: Instytut Badań Literackich PAN.