Zagrody edukacyjne a nowe role społeczne na obszarach wiejskich
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir.2024.1.202/05Słowa kluczowe:
gospodarstwa edukacyjne, zagrody edukacyjne, pedagogika przyrody, edukacja, rolnictwo społeczne, kapitał społeczny wsi, terenowe badania jakościoweAbstrakt
W artykule podjęto próbę wskazania, w jakim stopniu inicjatywy zrzeszone w Sieci Zagród Edukacyjnych wpisują się w ideę rolnictwa społecznego. Celem badań było m.in. wskazanie mocnych i słabych stron gospodarstw edukacyjnych i ich zasobów w perspektywie rozwoju idei edukacji poza murami szkoły. Jak wynika z badań, zagrody edukacyjne są nie tylko miejscem pracy rolników odnajdujących się w nowych rolach społecznych, lecz także generują nowe miejsca pracy dla nauczycieli, lokalnych artystów czy animatorów zajęć z dziećmi i młodzieżą szkolną. Zagrody edukacyjne są również doskonałym przykładem pokazania postępu, jaki dokonał się we współczesnym rolnictwie w zakresie ochrony środowiska, co może stanowić znaczący wkład w przełamanie stereotypowego myślenia o produkcji rolnej – szczególnie w gospodarstwach wielkoobszarowych.
Bibliografia
Bambling M. (2005). Japan’s living national treasures program: The paradox of remembering. W: Y.H. Tsu, J. van Bremen, E. Ben-Ari (red.). Perspectives on Social Memory in Japan (s. 148–169). Leiden: Brill. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004213739_011
Barwicka A.M. (2018). Świadomość konsumencka młodzieży. Studia Edukacyjne, 50, 413–423. DOI: https://doi.org/10.14746/se.2018.50.27
Becker H.S. (1974). Photography and sociology. Studies in Visual Communication, 1, 3–26. https://repository.upenn.edu/svc/vol1/iss1/3 (dostęp: 19.04.2021). DOI: https://doi.org/10.1525/var.1974.1.1.3
Bogusz M., Kmita-Dziasek E. (2015). Zagrody edukacyjne jako przykład innowacyjnej przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. W: W. Kamińska (red.). Innowacyjność w turystyce wiejskiej a nowe możliwości zatrudnienia na obszarach wiejskich (s. 155–166). Seria: Studia. Polska Akademia Nauk. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 163. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.
Bogusz M., Wojcieszak M. (2018). Zagrody edukacyjne jako przykład markowego produktu turystyki wiejskiej. Intercathedra, 4 (37), 329–334.
Brugere-Picoux J. (2010). Le risque de zoonose inhérent aux visites de fermes pédagogiques. Rapport établi a la demande de l’Académie vétérinaire de France. 16 octobre 2008. Bulletin de la Société vétérinaire pratique de France, 94, 25–33.
Canavaria M., Huffakera C., Marib R., Regazzia D., Spadoni R. (2011). Educational farms in the Emilia-Romagna region: Their role in food habit education. W: K.L. Sidali, A. Spiller, B. Schulze-Ehlers (red.). Food, Agri-Culture and Tourism: Linking Local Gastronomy and Rural Tourism: Interdisciplinary Perspectives (s. 73–91). Berlin–Heidelberg: Springer-Verlag.
Czapiewska G. (2020). Socially involved agriculture in sustainable rural development. Geographia Polonica, 93 (3), 307–319. DOI: https://doi.org/10.7163/GPol.0175
Dahlgren L., Szczepanski A. (1997). Utomhuspedagogik. Boklig bildningoch sinnlig erfarenhet. Ett försök till bestämning av utomhuspedagogikens identitet. Seria: Skapande vetande, 31. Linköping: Linköping University Electronic Press.
Derewlana H., Kacprzak A. (2017). Nowe formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej. W: R. Cybulska, H. Derewlana, A. Kacprzak, K. Pęczek (red.). Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w systemie edukacji w świetle nowych przepisów prawa oświatowego (s. 31–57). Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Di Iacovo F., O’Connor D. (2009). Supporting Policies for Social Farming in Europe: Progressing Multifunctionality in Responsive Rural Areas. Firenze: ARSIA.
Gorlach K. (1995). Obronić ducha Ameryki. Kwestia rolna i socjologia wsi w Stanach Zjednoczonych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Goszczyński W., Knieć W., Czachowski H. (2015). Lokalne horyzonty zdarzeń. Lokalność i kapitał społeczny w kulturze (nie)ufności na przykładzie wsi kujawsko-pomorskiej. Toruń: Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej.
Halamska M. (2016). Struktura społeczno-zawodowa ludności wiejskiej w Polsce i jej przestrzenne zróżnicowanie. Wieś i Rolnictwo, 1 (170), 59–85. DOI: https://doi.org/10.53098/wir012016/04
Halamska M. (2000). Zróżnicowanie polskich gospodarstw rolnych i sposobów ich funkcjonowania. W: X. Dolińska (red.). Chłop, rolnik, farmer? Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej – nadzieje i obawy polskiej wsi. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Harper D. (2023). Visual Sociology. New York: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003251835
Jabłoński M. (2016). Zapomniana rzeczywistość. Rzecz o (nie)świadomej inkluzji społecznej osób z niepełnosprawnością intelektualną w Państwowych Gospodarstwach Rolnych. Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN, 2 (6), 131–147. DOI: https://doi.org/10.15290/parezja.2016.06.10
Jagodzińska M., Strumińska-Doktór A. (2019). Outdoor education wzmocnieniem realizacji zrównoważonego rozwoju. Studia Ecologiae et Bioethicae, 17 (4), 55–67. DOI: https://doi.org/10.21697/seb.2019.17.4.06
Jarábková J., Chreneková M., Varecha L. (2022). Social farming: A systematic literature review of the definition and context. European Countryside, 14 (3), 540–568. Kaleta A. (1996). Rewitalizacja obszarów rustykalnych Europy. Tom 1: Społeczność wiejska (na przykładzie wsi Lucim). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. DOI: https://doi.org/10.2478/euco-2022-0027
Kazimierczyk I. (2021). Czy nuda w szkole może stanowić barierę w edukacji? Problemy Wczesnej Edukacji, 2 (53), 106–119. DOI: https://doi.org/10.26881/pwe.2021.53.08
Kinsella J., O’Connor D., Smyth B., Nelson R., Henry P., Walsh A., Doherty H. (2014). Social Farming Handbook: Guidelines for Considering, Planning, Delivering and Using Social Farming Services in Ireland and Northern Ireland. Dublin: School of Agriculture and Food Science, University College Dublin.
Kluba J., Szczepańska B. (2023). Nowoczesny rolnik dzisiaj. Przegląd Zachodniopomorski, 38 (67), 513–533. DOI: https://doi.org/10.18276/pz.2023.38-23
Kłodziński M. (2010). Główne funkcje polskich obszarów wiejskich z uwzględnieniem dezagraryzacji wsi i pozarolniczej działalności gospodarczej. W: B. Kłos, D. Stankiewicz (red.). Rozwój obszarów wiejskich w Polsce (s. 9–28). Seria: Studia BAS, 4 (24). Warszawa: Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu.
Kmita-Dziasek E. (2014). Gospodarstwa edukacyjne w koncepcji rolnictwa zaangażowanego społecznie. Częstochowa: Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego.
Knapik W. (2017). Community-based Social Farming (CSF) and its educational functions. Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych, 2, 17–31. DOI: https://doi.org/10.15576/PDGR/2017.2.17
Kocik L. (2000). Między przyrodą, zagrodą i społeczeństwem. Społeczno-kulturowe problemy ekologii wsi i rolnictwa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Lanfranchi M., Giannetto C., Abbate T., Dimitrova V. (2015). Agriculture and the social farm: Expression of the multifunctional model of agriculture as a solution to the economic crisis in rural areas. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 21 (4), 711–718.
Marcysiak T. (2021). Fotografia socjologiczna – w kierunku reportażu dialogicznego. Przegląd Socjologii Jakościowej, 17 (4), 44–66. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.4.03
Marcysiak T. (2005). Realizacja programów rolnośrodowiskowych w województwie kujawsko-pomorskim. Prace Wydziału Nauk Przyrodniczych. Seria B. Prace Komisji Nauk Rolniczych i Biologicznych, 44 (58), 353–360.
Marcysiak T. (2004). Ośrodki doradztwa rolniczego wobec koncepcji zrównoważonego rozwoju. W: S. Zawisza (red.). Zarządzanie zrównoważonym rozwojem obszarów wiejskich (s. 269–300). Bydgoszcz: Wydawnictwa Uczelniane Akademii Techniczno-Rolniczej.
Marcysiak T., Kamiński R. (2021). Green Care in Poland: Essence, limitations and development opportunities with the kujawsko-pomorskie province as an example. Eastern European Countryside, 27, 113–145. DOI: https://doi.org/10.12775/eec.2021.005
Marcysiak T., Kamiński R., Kmita-Dziasek E., Hapka A. (2023). Gospodarstwa edukacyjne w systemie rolnictwa społecznego. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa – Stowarzyszenie Wyższej Użyteczności „Dom Organizatora”.
Marcysiak T., Prus P. (2009). Programy rolnośrodowiskowe jako instrument zrównoważonej modernizacji rolnictwa i obszarów wiejskich na przykładzie wybranych krajów UE. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2 (51), 229–238.
Mitura T., Buczek-Kowalik M. (2016). Zagroda edukacyjna jako nowy produkt turystyczny (przykład województwa podkarpackiego). Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 71 (2), 117–128. DOI: https://doi.org/10.17951/b.2016.71.2.117
O’Connor D., Lai M., Watson S. (2010). Overview of Social Farming and Rural Development Policy in Selected EU Member States. NRN Joint Thematic Initiative on Social Farming. European Communities.
Palamer-Kabacińska E. (2020). Pedagogika przygody – uczenie się bycia razem, uczenie się wspólnego działania. Kultura i Edukacja, 1 (127), 69–90. DOI: https://doi.org/10.15804/kie.2020.01.05
Parzonko A.J. (2019). Conditions for the development of social farming in the province of Mazovia. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 21 (4), 366–373. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.5443
Podedworna H. (2017). Zmiana paradygmatu rozwoju obszarów wiejskich w krajach Unii Europejskiej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 63, 129–140. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.63.09
Rifkin J. (2001). Koniec pracy. Schyłek siły roboczej na świecie i początek ery postrynkowej. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Sajdera J. (2020). Inicjatywy przedsiębiorcze na rzecz edukacji z perspektywy działalności Ogólnopolskiej Sieci Zagród Edukacyjnych. Przedsiębiorczość – Edukacja, 16 (2). DOI: https://doi.org/10.24917/20833296.162.17
Sammel A., Jęczmyk A. (2012). Oferta edukacyjna gospodarstw agroturystycznych w opinii nauczycieli szkół podstawowych w Szczecinie. Ekonomiczne Problemy Usług, 86, 317–327.
Sikorska-Wolak I., Zawadka J. (2016). Educational functions of agricultural farms / Edukacyjne funkcje gospodarstw rolnych. Economic and Regional Studies / Studia Ekonomiczne i Regionalne, 9 (2), 98–112.
Subocz E. (2019). Rolnictwo społeczne jako nowa funkcja obszarów wiejskich z perspektywy europejskiej i polskiej. Studia Obszarów Wiejskich, 54, 69–79. DOI: https://doi.org/10.7163/SOW.54.4
Wilczyński R. (2000). Odnowa wsi w Europie Zachodniej. W: Europejskie Programy Odnowy Wsi. Społeczno-gospodarcza aktywizacja mieszkańców wsi i ich partnerskie zaangażowanie w rozwoju lokalnym (s. 3–14). Przysiek: Regionalne Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich.
Wilczyński R. (1999). Europejski program odnowy wsi – wykorzystanie doświadczeń Nadrenii-Palatynatu i Dolnej Austrii. Wieś i Rolnictwo, 3, 93–108.
Wyzińska-Ludian J. (2002). Współczesne cele interwencjonizmu państwowego w rolnictwie. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 4 (2).
Zabłocki G. (2002). Rozwój zrównoważony, idee, efekty, kontrowersje (perspektywa socjologiczna). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Zubiel-Kasprowicz M. (2020). Neuronalna siła narracji w kontekście przetwarzania, procesu uczenia się, pamiętania i odpamiętywania. Heteroglossia – studia kulturoznawczo-filologiczne,10, 177–184.
Zuev D., Bratchford G. (2020). Visual Sociology: Practices and Politics in Contested Spaces. Cham: Springer Nature. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-54510-9
