Amoralny familizm? O samopomocy rodzinno-sąsiedzkiej w społeczności wiejskiej czasu pandemii
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir.2020.3.188/07Słowa kluczowe:
wieś, pandemia, samopomoc, sąsiedztwoAbstrakt
Pandemię koronawirusa potraktować można jako okoliczność dogodną do testowania teorii socjologicznej i kluczowych twierdzeń poszczególnych jej subdyscyplin, w tym opisujących wiejski segment polskiego społeczeństwa. Celem tego artykułu jest zaprezentowanie przykładowych sposobów reagowania na sytuacje problemowe, z jakimi współczesna społeczność wiejska zetknęła się na skutek wprowadzonych przez rząd restrykcji, i przeciwdziałania im. Autor skupia uwagę na sąsiedztwie – instytucji, którą obserwował w czasie ogólnokrajowej kwarantanny wiosną 2020 r. Refleksja ogniskuje się wokół problemu zgodności działań podejmowanych w ramach tej instytucji z regułami koegzystencji w konkretnej społeczności lokalnej – zmierza do odpowiedzi na pytanie: czy prawdziwe jest twierdzenie, że w sytuacji kryzysu interes kręgu najbliższych osób stawiany jest ponad interesem wspólnoty?
Bibliografia
Adamiak P., Biejat M., Charycka B. (2016). Ochotnicze Straże Pożarne – lokalne centra kultury. Raport z badań 2016. Warszawa: Stowarzyszenie Klon/Jawor.
Bukraba-Rylska I. (2018). O potrzebie i korzyściach z badania wsi i rolnictwa w Polsce. Wieś i Rolnictwo, 2 (179), 13–30. DOI: 10.7366/wir022018/01.
Burdyka K. (2019). Między zagrodą a boiskiem. Studium aktywności wiejskich klubów sportowych. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, DOI 10.5281/zenodo.3520063.
Burdyka K. (2020). Kapitał społeczny Ochotniczych Straży Pożarnych jako cenny zasób na złe (i dobre) czasy. Analizy strategiczne Florian 2050, t. II, 104–113.
Chałasiński J. (1984). Młode pokolenie chłopów, tom I, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Czarnowski S. (1956). Dzieła, tom II, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dobrowolski K. (1973). Teoria procesów żywiołowych w zarysie. Wrocław: Ossolineum.
Fine G.A., Abramson C.M. (2020). Ethnography in the time of Covid-19. Vectors and the vulnerable, Etnografia e ricerca qualitativa, Rivista quadrimestrale, 2 165–174. DOI: 10.3240/97802.
Fisher J., Languilaire J.Ch., Lawthom R., Nieuwenhuis R., Petts R.J., e Runswick-Cole K., Yerkes M.A. (2020). Community, work, and family in times of COVID-19, Community, Work & Family, 23 (3), 247–252. DOI: 10.1080/13668803.2020.1756568.
Goszczyński W., Knieć W., Czachowski H. (2015). Lokalne horyzonty zdarzeń. Lokalność i kapitał społeczny w kulturze (nie)ufności na przykładzie wsi kujawsko-pomorskiej. Toruń: Muzeum Etnograficzne w Toruniu.
Halamska M. (2013). Żyć na wsi: elementy stylu życia. Wieś i Rolnictwo, 1 (158), 25–43.
Halamska M. (2017). Przestrzenne zróżnicowanie struktury społecznej wsi. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 63, 7–27. DOI: 18778/0208-600X.63.02.
Hammersley M., Atkinson P. (2000). Metody badań terenowych (tłum. S. Dymczyk). Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Kirschenbaum A. (2004). Generic sources of disaster communities: a social network approach. International Journal of Sociology and Social Policy, 24 (10/11), 94–129. DOI: 10.1108/01443330410791073.
Knapik W. (2013). Wpływ zagrożenia powodziowego na życie wspólnotowe mieszkańców wsi. Wieś i Rolnictwo, 4 (161), 173–189.
Leśniak-Moczuk K. (2011). Instytucje społeczne w wiejskiej przestrzeni społecznej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 37, 27–48.
Łukowski W., Grygorczyk M., Henzler P., Iwaniak A., Sekutowicz K. (2009). Sąsiedztwa i mikroorganizacje w polskiej przestrzeni społecznej – próba diagnozy i rekomendacje. Warszawa: Stowarzyszenie CAL, Instytut im. Radlińskiej, https://www.ekonomiaspoleczna.gov.pl/download/files/pdf/mikroorganizacje.pdf (dostęp: 20.08.2020).
Mariański J. (1977). Przemiany więzi sąsiedzkiej we wsiach podmiejskich Płocka. Notatki Płockie, 22 (1–89), 27–31.
Mączak A. (2003). Nierówna przyjaźń. Układy klientalne w perspektywie historycznej. Wrocław: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej.
Roy R., Uekusa S. (2020). Collaborative autoethnography: „self-reflection” as a timely alternative research approach during the global pandemic. Qualitative Research Journal, 20 (4), 383–392. DOI: 10.1108/QRJ-06-2020-0054.
Rybicki P. (1979). Struktura społecznego świata. Studia z teorii społecznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Sitek W. (1997). Wspólnota i zagrożenie. Wrocławianie wobec wielkiej powodzi. Socjologiczny przyczynek do analizy krótkotrwałej wspólnoty. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Stanny M., Rosner A., Komorowski Ł. (2018). Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap III. Struktury społeczno-gospodarcze, ich przestrzenne zróżnicowanie i dynamika. Warszawa: EFRWP, IRWiR PAN.
Szczepańska M. (2016). Rodzina a więź sąsiedzka. W: A. Szczurek-Boruta, B. Chojnacka-Synaszko, A. Gancarz A. (red.). Szkoła i rodzina w środowisku lokalnym – teoria i praktyka (s. 210–221). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Szczepańska B., Szczepański J. (2019). Współczesne role kół gospodyń wiejskich w społecznościach lokalnych (na przykładzie województwa dolnośląskiego). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 68, 67–79. DOI: 10.18778/0208-600X.68.05.
Tarkowska E., Tarkowski J. (2016). „Amoralny familizm”, czyli o dezintegracji społecznej w Polsce lat osiemdziesiątych. Kultura i Społeczeństwo, 4, 7–28.
Thomas W.I., Thomas D.S. (1928). The Child in America: Behavior Problems and Programs. New York: Alfred Knopf, https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.155699/mode/2up (dostęp: 20.08.2020).
Turowski J. (1965). Przemiany tradycyjnej wiejskiej społeczności lokalnej w Polsce. Roczniki Socjologii Wsi, IV, 17–39.
Turowski J. (1977). Monograficzne badania wsi. Wieś i Rolnictwo, 2 (15), 93–118.
Ward P.R (2020). A sociology of the Covid-19 pandemic: A commentary and research agenda for sociologists. Journal of Sociology 56 (4), 726–735, DOI: 10.1177/1440783320939682.
Wilk S. (2018). Sposoby radzenia sobie z sytuacją klęski żywiołowej. Studium dostosowania się osób do powodzi w 2010 roku. Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 41 (2), 107–119.
Woźniak O. (2012). Formy stosunków sąsiedzkich w wiejskiej społeczności lokalnej – na przykładzie miejscowości Trąbki. W: M. Kowalewski (red.). Miejsca, mieszkania, dzielnice, (s. 113–132). Szczecin: Zapol.
