Wpływ zjawiska „futbolizacji” na kulturę współczesnej wsi polskiej
Słowa kluczowe:
kibicowanie, kultura, wieś, futbol, społeczność lokalna, klub sportowyAbstrakt
Sport upowszechnił się na polskich obszarach rustykalnych w drugiej połowie XX wieku, pełnił przy tym funkcję adaptatora innowacji o zasadniczo miejskiej proweniencji, często sprzecznych z tradycyjnym, chłopskim stylem życia. Dynamicznie rozwijana w ostatnim czasie i niezwykle regularna działalność amatorskich klubów piłkarskich oraz rozwój mediów elektronicznych przyczyniły się do ekspansji na obszarach wiejskich kultury „futbolowej”. Artykuł jest próbą ogólnej deskrypcji immanentnego składnika tej kultury tj. zjawiska kibicowania. Osią rozważań jest analiza związków fanów z klubem piłkarskim i społecznością lokalną oraz przejawów kibicowskiej aktywności w realiach małych, wiejskich wspólnot. Autorzy, opierając się na materiałach zebranych w toku wieloletnich badań klubów piłkarskich w centralnej Polsce, próbują wskazać miejsce nowych, zglobalizowanych elementów kultury futbolowej w społeczno-kulturowej przestrzeni polskiej wsi. Chcą również odpowiedzieć na pytanie o możliwy wpływ futbolizacji na rozwój społeczności lokalnych w warunkach wolnego rynku oraz określić prawdopodobny kierunek dalszych przeobrażeń zjawiska kibicowania na wsi.Bibliografia
Antonowicz D., Wrzesiński Ł., 2009: Kibice jako wspólnota niewidzialnej religii. Studia Socjologiczne, nr 1, s. 115–149.
Antonowicz D., Kossakowski R., Szlendak T., 2013: Ostatni bastion antykonsumeryzmu? Kibice industrialni w dobie komercjalizacji sportu. Studia Socjologiczne, nr 3, s. 113–138.
Bełkot A., 2008: Karnawalizacja jako pojęcie ludyczne. Homo Communicativus, nr 2 (4), s. 45–57.
Berger P.L., Luckmann T., 1983: Społeczne tworzenie rzeczywistości. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Bukraba-Rylska I., 2004: Kultura w Polsce lokalnej – w mikroskopie i przez lunetę. Kultura Współczesna, nr 4 (42), s. 96–118.
Burdyka K., 2011a: Działalność organizacji pozarządowej a mobilizacja lokalnych zasobów kapitału społecznego w środowisku marginalizowanym. Przykład wsi Lwówek. [w:] Nowe inspiracje socjologii wsi, H. Podedworna (red.). Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 214–229.
Burdyka K., 2011b: Między klubem a wspólnotą lokalną – specyfika i znaczenie zjawiska kibicowania w środowiskach wiejskich. [w:] Obszary wiejskie w Polsce: różnorodność i procesy różnicowania, A. Pilichowski, H. Podedworna (red.). Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa, s. 197–215.
Burdyka K., 2012: Nie tylko orliki, czyli o piłkarskiej twarzy polskiej wsi. Res Publica Nova nr 207, s. 9–15.
Dudała Z., 2004: Fan-chuligani. Rzecz o polskich kibolach. Studium socjologiczne. Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa.
Florida R., 2010: Narodziny klasy kreatywnej. Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
Giulianotti R., 2002: Supporters, Followers, Fans, and Flaneurs: A Taxonomy of Spectator Identities in Football. Journal of Sport and Social Issues nr 26, s. 25–46.
Giulianotti R., Robertson R., 2004: The globalization of football: a study in the “glocalization” of the “serious life”. The British Journal of Sociology, vol. 55 nr 4, s. 545–568.
Gliński P., 2006: Style działań organizacji pozarządowych w Polsce. Grupy interesu czy pożytku publicznego? IFiS PAN, Warszawa.
Herbst J., 2008: Inny trzeci sektor. Organizacje pozarządowe na terenach wiejskich. [w:] Wiejskie organizacje pozarządowe, M. Halamska (red.). IRWiR PAN, Warszawa, s. 33–76.
Jarvie G., 2003: Communitarianism, Sport and Social Capital: “Neighbourly” Insights into Scottish Sport. International Review for the Sociology of Sport, nr 38, s. 139–153.
Kossakowski R., Antonowicz D., Szlendak T., 2012: Duszący dym odpalonych rac. O wyzwaniach w etnografii subkultury kibiców piłkarskich. Przegląd Socjologii Jakościowej, nr 1, s. 6–29.
Nowak P., 2003: Kultura fizyczna w wiejskim stylu życia. Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości, Ostrowiec Świętokrzyski.
Nowiński J., 2011: Instytucje kultury na wsi i w małych miastach. [w:] Stan i zróżnicowanie kultury wsi i małych miast w Polsce. Kanon i rozproszenie, I. Bukraba-Rylska, W.J. Burszta (red.). Narodowe Centrum Kultury, Warszawa, s. 103–140.
Palmer C., Thompson K., 2007: The Paradoxes of Football Spectatorship: On-Field and Online Expressions of Social Capital Among the “Grog Squad”. Sociology of Sport Journal nr 24, s. 187–205.
Przewłocka J., Adamiak P., Herbst J., 2013: Podstawowe fakty o organizacjach pozarządowych – raport z badania 2012. Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa.
Sahaj T., 2012: Aktywność stadionowa kibicowskich grup „ultras” jako przejaw specyficznej komunikacji społecznej. Kultura i Społeczeństwo nr 3, s. 27–49.
Szczepański M.S., 2005: Społeczności lokalne i regionalne a ład kontynentalny i globalny. [w:] Kręgi integracji i rodzaje tożsamości. Polska, Europa, Świat, W. Wesołowski, J. Włodarek (red.). Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 121–140.
Stomma L., 2012: 1:0, czyli ludzie jak bogowie. Konteksty nr 3–4, s. 121–124.
Szafraniec K., 2005: Młodzież, edukacja, i rozwój społeczny: perspektywa wiejska. [w:] Rozwój obszarów wiejskich. Doświadczenia krajów europejskich, K. Zawalińska (red.). IRWiR PAN, Warszawa, s. 289–307.
Szlendak T., 2011: Nic? Aktywność kulturalna na wsi i w małych miastach. [w:] Stan i zróżnicowanie kultury wsi i małych miast w Polsce. Kanon i rozproszenie, I. Bukraba-Rylska, W.J. Burszta (red.). Narodowe Centrum Kultury, Warszawa, s. 53–102.
Tyszka A., 1971: Uczestnictwo w kulturze. O różnorodności stylów życia. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Wohl A., 1977: Sport wiejski a przeobrażenia wsi polskiej. Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego, Warszawa.
