Grupy producentów w rolnictwie. Refleksja socjologiczna

Andrzej Pilichowski

doi:10.53098/wir.2018.1.178/06

Autor

Andrzej Pilichowski Dr Andrzej Pilichowski, emerytowany pracownik, Instytut Socjologii, Uniwersytet Łódzki, ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, piland746@gmail.com

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir.2018.1.178/06

Słowa kluczowe:

grupy producentów, modernizacja rolnictwa, perspektywa socjologiczna

Abstrakt

Intencją autora jest poddanie refleksji socjologicznej grup producentów rolnych, powstających intensywnie od pewnego czasu w rolnictwie polskim. Dotychczas analizą tej formy organizacji produkcji rolnej zajmowali się zwłaszcza badacze zainteresowani procesami ekonomicznej modernizacji rolnictwa, w tym kwestią konkurencyjności polskiego sektora rolnego. Badają oni grupy producenckie z perspektywy zarówno motywów rolników przy ich zakładaniu, jak i trudności, jakie napotykają, podejmując wyzwanie współdziałania w części procesu gospodarczego. Za podstawowe korzyści możliwe do uzyskania przez rolników w ramach takich grup uznaje się: poprawę sytuacji rynkowej członków grupy poprzez zwiększenie skali produkcji oraz standaryzowanego produktu rolnego; modernizację technologiczną gospodarstw z wprowadzaniem innowacyjnych kultur zarządzania, zwiększenie uzyskiwanego dochodu czy wreszcie redukcję łańcucha dystrybucji żywności. Autorska analiza zjawiska została oparta przede wszystkim na źródłach literaturowych, stosownych danych urzędowych oraz zrealizowanych w przeszłości empirycznych badaniach własnych autora dotyczących socjologicznej problematyki funkcjonowania zespołów rolników indywidualnych.

Bibliografia

Adamski W. (1967). Grupy interesów w społeczności wiejskiej. Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum, Wydawnictwo PAN.

Bartkowski J. (2003). Tradycja i polityka. Wpływ tradycji kulturowych polskich regionów na współczesne zachowania społeczne i polityczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Bórawski P. (2016). Integration and logistic activities based on dairy farms in the Mazowsze and Podlasie regions. Journal of Agribusiness and Rural Development, 41 (3), 263–271.

Chlebicka A. (2011). Czynniki wpływające na sukces grup producentów rolnych. Journal of Agribusiness and Rural Development, 22 (4), 31–39.

Ciepielewska M. (1974). Rolnicze zespoły wspólnej produkcji w krajach EWG. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 4, 111–119.

Czarnowski S. (1956). Podłoże ruchu chłopskiego. W: tenże, Dzieła, t. 2 (s. 167–185). Warszawa: PWN.

Domagalska-Grędys M. (2017). Innowacyjne kultury organizacyjne w grupach producentów rolnych. Wieś i Rolnictwo, 1, 123–147.

Farkowski Cz. (1974). Rozwój spółdzielczości wiejskiej, kółek rolniczych i prostych form kooperacji w rolnictwie polskim. W: F. Kolbusz (red.). Rolnictwo w trzydziestoleciu Polski Ludowej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne.

Fedyszak-Radziejowska B. (2016). Społeczności wiejskie – stabilizacja procesu przemian. W: J. Wilkin, I. Nurzyńska (red.). Polska wieś 2016. Raport o stanie wsi (s. 63–80). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Gałęski B. (1971). Innowacje a społeczność wiejska. Warszawa: Książka i Wiedza.

Giddens A. (2012). Socjologia. Wydanie nowe. Współpraca P.W. Sutton. Tłum. O. Siara, A. Szulżycka, P. Tomanek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Gorlach K. (2001). Świat na progu domu. Rodzinne gospodarstwo rolne w Polsce w obliczu globalizacji. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.

Gorlach K. (2009). W poszukiwaniu równowagi. Polskie rodzinne gospodarstwo rolne w Unii Europejskiej. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.

Halamska M. (1998). Dekolektywizacja rolnictwa w Europie Środkowej i jej społeczne konsekwencje. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.

Halamska M. (2013). Wiejska Polska na początku XXI wieku. Rozważania o gospodarce i społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Halamska M. (2015). Od redaktora naukowego. Wieś i Rolnictwo, 1.1, 7–10.

Halamska M., Lamarche H., Maurel M.-C. (2003). Rolnictwo rodzinne w transformacji postkomunistycznej. Anatomia zmiany. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.

Hardin R. (2009). Zaufanie (tłum. A. Gruba). Warszawa: Wydawnictwo Sic!

Hunek T. (1974). Proste formy kooperacji w warunkach wzrostu i rekonstrukcji rolnictwa polskiego. Wieś i Rolnictwo, 2.

Informacja o rozwoju zespołów rolników indywidualnych (1977). Ministerstwo Rolnictwa.

Kłodziński M. (1976). Kooperacja pozioma w rolnictwie krajów kapitalistycznych. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.

Knieć W., Goszczyński W. (2011). Alternatywne sieci produkcji i dystrybucji żywności – w poszukiwaniu modelu dla Polski. W: H. Podedworna (red.). Nowe inspiracje socjologii wsi (s. 57–70). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Kutkowska B., Antosz I. (2012). Szanse i zagrożenia rozwoju grup producentów rolnych. Wieś i Rolnictwo, 4, 91–111.

Marcysiak T. (2011). Zaufanie społeczne w badaniach nad współpracą rolników w ramach grupy producentów rolnych. W: H. Podedworna (red.). Nowe inspiracje socjologii wsi. (s. 244–261). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Marsden T. (2003). The Conditions of Rural Sustainability. Assen, Netherlands: Royal van Gorcuum.

Marszałek T. (1974). Historia spółki leśnej w Wolnym Kadłubie. Opole: Instytut Śląski. Mazowiecki rolnik żywi Rosję (2014). Gazeta Wyborcza, 81.

Nowak P., Gorlach K. (2015). Rolnicy i spółdzielczość w Polsce: stary czy nowy ruch społeczny? Wieś i Rolnictwo, 1.1, 131–154.

Nowakowa I., Szostkiewicz H. (1978). Przemiany wsi i rolnictwa w świadomości ludności wiejskiej i miejskiej. Wieś i Rolnictwo, 1.

Oleszko-Kurzyna B. (2007). Postawy rolników wobec grup producentów rolnych. Annales Univesitatis Mariae Curie-Skłodowska, 41 (11), 161–176.

Pawlewicz A., Empel W. (2010). Szanse i bariery funkcjonowania rolniczych grup producenckich w opinii członków Lubawskiej Spółdzielni Producentów Trzody „LUB-TUCZ”. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 10 (1), 101–105.

Pilichowski A. (1981). Zespoły rolników indywidualnych. Stymulatory i bariery. Roczniki Socjologii Wsi, 18, 129–136.

Piotrowski W., Kowalski M., Psyk E., Pilichowski A. (1973). System instytucji i organizacji wiejskich a gospodarka indywidualna. Roczniki Socjologii Wsi, 12.

Podedworna H. (2000). Polscy farmerzy: cele i strategie działania. W: K. Gorlacha, A.M. Pryć (red.). Węzłowe kwestie społeczne wsi polskiej u progu XXI wieku (s. 201–217). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. www.minrol.gov.pl/Wsparcierolnictwa/Program-Rozwoju-Obszarow-Wiejskich-2014-2020 [dostęp: 31.07.2017].

Rejestr Prezesa ARR wstępnie uznanych grup producentów, uznanych organizacji producentów i ich zrzeszeń oraz ponadnarodowych organizacji producentów i ich zrzeszeń na rynku owoców i warzyw. Stan na 30.06.2017. www.arr.gov.pl.

Rejestry grup producentów rolnych wg Oddziałów Terenowych ARR, maj–lipiec 2017. www.arr.gov.pl [dostęp: 31.07.2017].

Rogers E.M. (1962). Diffusion of Innovations. New York: Free Press.

Sennet R. (2013). Together. The rituals, Pleasure & Politics of Cooperation. London: Penguin Books.

Sobczak W., Jabłońska L., Dziedzic A. (2013). Wybrane problemy funkcjonowania grup producentów owoców z regionu grójeckiego i rawskiego. Journal of Agribusiness and Rural Development, 29 (3), 121–131.

Starosta P. (1995). Poza metropolią. Wiejskie i małomiasteczkowe zbiorowości lokalne. Łódź: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego.

Starosta P. (2016). Społeczny potencjał odrodzenia miast poprzemysłowych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Szczepański J. (1993). Polskie losy. Warszawa: BGW.

Śpiewak R., Milczarek-Andrzejewska D., Ciechomska A. (2016). Agricultural organizations in Poland – an attempt towards a typology. Journal of Agribusiness and Rural Development, 42 (4), 659–668.

The CAP faced with farm structural change in Central and Eastern Europe. The study has been prepared for the Committee on Agriculture and Rural Development (COMAGRI) of the European Parliament within the frame of Procedure IP/B/AGRI/IC/2015-190, 191, 192 March 2016. PE 573.428 EN.

The importance of peasant agriculture: a neglected truth. Prof. dr Jan Douwe van der Ploeg. Farewell address upon retiring as Professor of Transition Processes in Europe AT Wageningen University & Research on 26 January 2017, Wageningen University&Research.

Tomczak F. (1976). Doświadczenia kooperacji jako nowej formy organizacji rolnictwa chłopskiego w Polsce. Wieś i Rolnictwo, 3 (12), 68–80.

Turowski J. (1971). Rozwój badań w zakresie socjologii wsi i miasta w XXV-leciu PRL. W: Socjologia wsi i miasta w Polsce. Dziesiąta Ogólnopolska Konferencja Socjologów Wsi i Rolnictwa. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.

Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw. Dz.U. nr 88, poz. 983, z późn. zm.

Wieruszewska M. (2002). Społeczność wiejska – podstawy samoorganizacji. W: M. Wieruszewska (red.). Samoorganizacja w społecznościach wiejskich. Przejawy – Struktury – Zróżnicowania (s. 12–90). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.

Zatoń A. (1977). Analiza zgodności informacji o zespołach rolników indywidualnych otrzymanych w ankiecie urzędowej i w wywiadzie socjologicznym. Maszynopis pracy magisterskiej pod kierunkiem Jana Lutyńskiego. Łódź: Uniwersytet Łódzki, Biblioteka Instytutu Socjologii.

Zawistowicz-Adamska K. (1951). Pomoc wzajemna i współdziałanie w kulturach ludowych. Prace i Materiały Etnograficzne, 8–9.