Innowacyjne formy opieki nad osobami starszymi na obszarach wiejskich w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir.2019.3.184/02Słowa kluczowe:
osoby starsze, zmiany demograficzne, domowe hospicjum wiejskie, gospodarstwa opiekuńcze, PolskaAbstrakt
Starzenie się populacji to proces, przed którym stanęła większość krajów europejskich, w tym Polska. Koniecznym jest stosowanie odmiennego podejścia do problemu starości w mieście i na wsi, ze względu na zróżnicowanie obu środowisk. Prognozuje się, że na obszarach wiejskich w Polsce do 2035 roku liczba osób po 65. roku życia wzrośnie o niemal 60%, a ich odsetek wobec ogółu populacji z obecnych 14% do 22%. W związku z tymi zmianami demograficznymi pojawią się nowe wyzwania dla systemu zabezpieczenia społecznego. Wzrośnie przede wszystkim zapotrzebowanie na pomoc społeczną i opiekę zdrowotną. W celu ograniczenia konsekwencji tego zjawiska, koniecznym jest podejmowanie działań mających na celu podtrzymanie aktywności społecznej oraz zawodowej i poprawę jakości życia osób po 60 roku życia. Celem artykułu jest identyfikacja nowych i innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych, które wspierają na wsi osoby starsze o ograniczonej samodzielności i podtrzymują ich aktywności, a także zapewniają im dobrą jakości życia. Autorzy szczegółowo zaprezentowali dwa niestandardowe rozwiązania radzenia sobie z problemami starzejącego się społeczeństwa. Są to gospodarstwa opiekuńcze i wiejskie hospicjum domowe, które działają na terenach wiejskich w Polsce.
Bibliografia
Bird W. (2007). Natural Thinking: Investigating the Links between the Natural Environment, Biodiversity and Mental Health. Sandy: Royal Society for the Protection of Birds 2007.
Błędowski P., Szatur-Jaworska B., Szweda-Lewandowska Z., Kubicki P. (2012). Raport na temat sytuacji osób starszych w Polsce. Warsaw: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
Derejczyk J., Bień B., Kokoszka-Paszkot J., Szczygieł J. (2008). Gerontologia i geriatria w Polsce na tle Europy: Czy należy inwestować w ich rozwój w naszym kraju? Gerontologia Polska, 16(3), 149–159.
Di Iacovo F., O’Connor D. (eds.) (2009). Supporting Policies for Social Farming in Europe: Progressing Multifunctionality in Responsive Rural Areas. SoFar Project: Supporting EU Agricultural Policies. Florence: Arsia (Agenzia Regionale per lo Sviluppo e l’Innovazione nel Settore Agro-Forestale).
Dyczewski L., Adamczuk L., Szatur-Jaworska B., Pałaszewska-Reindl T., Ozimek I., Niepokulczycka M., Halicka M., Halicki J. (1999). Potrzeby ludzi starszych: Uniwersalne i specyficzne. In: S. Golinowska (ed.), Ku godnej aktywnej starości: Raport o rozwoju społecznym, (pp. 142). Warsaw: United Nations Development Programme.
EC (European Commission) (1999). Communication – Towards a Europe for all Ages – Promoting Prosperity and Intergenerational Solidarity. COM(99) 221 final. Brussels: European Commission, Commission of the European Communities.
EC (European Commission) (2010). Europe 2020: A Strategy for Smart, Sustainable and Inclusive Growth. COM(2010) 2020 final. Brussels: European Commission, Commission of the European Communities.
EC (European Commission) (2012). European Innovation Partnership on Active and Healthy Ageing, European Commission. COM(2012) 83 final. Brussels: European Commission.
EC (European Commission) (2013). Opinion of the European Economic and Social Committee on ‘Social farming: Green Care and Social and Health Policies’. Official Journal of the European Union, 2013/C 44/07. Brussels: European Commission, European Economic and Social Committee.
Elings, M., Hassink, J. (2008). Green Care Farms: A Safe Community Between Illness or Addiction and the Wider Society. Therapeutic Communities, 29(3), 310–322.
Gałuszka M. (2013). System opieki zdrowotnej w Polsce wobec potrzeb seniorów: Priorytety, racjonowanie i dyskryminacja ze względu na wiek. Przegląd Socjologiczny, 63(2), 79–108.
Giddens A. (2006). Socjologia. Warsaw: Wydawnictwo PWN.
Golinowska S. (2006). Przedmowa. In: K. Szczerbińska (ed.), Dostępność opieki zdrowotnej i pomocy społecznej dla osób starszych w Polsce: Raport z badań, (pp. 442). Cracow: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
GUS (Główny Urząd Statystyczny) (2014). Prognoza ludności na lata 2014–2050. Warsaw: Główny Urząd Statystyczny.
GUS (Główny Urząd Statystyczny) (2016). Ludność: Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2016). Warsaw: Główny Urząd Statystyczny.
Hassing J. (2009). Social farming across Europe: Overview. In: F. Di Iacovo, D. O’Connor (eds.), Supporting Policies for Social Farming in Europe: Progressing Multifunctionality in Responsive Rural Areas. SoFar Project: Supporting EU Agricultural Policies, (pp. 21–42). Florence: Arsia (Agenzia Regionale per lo Sviluppo e l’Innovazione nel Settore Agro-Forestale).
http://www.camphill.org.uk/about/camphill-history [accessed: 3.04.2015].
http://www.mpz.mz.gov.pl/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/opiekapaliatywnahospicyjna_polska-1.pdf [accessed: 11.07.2019].
http://www.toskaniakociewska.pl/ .
https://hospicjumeliasz.pl [accessed: 11.07.2019].
Journal of Laws (2004). Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. 27 August 2004, item 581.
Journal of Laws (2015). Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o osobach starszych. 11 September 2015, item 1705.
Kamiński R. (2014). Gospodarstwa opiekuńcze jako element rolnictwa społecznego. In: A. Bielińska, M. Bucholz, A. Gajos, J. Lesiewicz, R. Kamiński, A. Kimber-Kubiak, K. Manintveld, I. Piesik, C. Snoeij van Middelkoop, A. Toby (eds.), Gospodarstwa opiekuńcze w Borach Tucholskich, a doświadczenia holenderskie, (pp. 5–7). Minikowo: Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie.
Kamiński R. (2015). Gospodarstwa opiekuńcze jako alternatywna ścieżka rozwoju gospodarstw agroturystycznych. In: W. Kamińska, K. Heffner (eds.), Obszary wiejskie: Wielofunkcyjność, migracje, nowe wizje rozwoju, (pp. 109–125). Studia KPZK PAN, 162. Warsaw: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Polska Akademia Nauk.
Kirkwood T.B. (1996). Human Senescence. Bioessays, 18(12), 1009–1016.
Kujawska, J. (2015). Organizacja i zarządzanie opieką nad osobami starszymi. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 855, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 74(1), 709– 722.
Mariusz Ludwiński for Wydawnictwo Naukowe PWN, http://www.bankier.pl/wiadomosc/Wiedza-o-finansach-jak-powstal-KRUS-261456.html [accessed: 10.02.2016].
Matysiak I., Michalska S. (2016). Social farming: A new model of dealing with ageing in rural areas in Poland? Sociologia e Politiche Sociali, 19(3), 65–82.
MPiPS (Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej) (2013). Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014–2020. Warsaw: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Attachment to Resolution No. 238 of the Council of Ministers of 24 December 2013 (item 118).
MRPiPS (Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej) (2015). Program wieloletni „Senior-WIGOR” na lata 2015–2020. Warsaw: Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
MR (Ministerstwo Rozwoju) (2017). Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju. Warsaw: Ministerstwo Rozwoju, Departament Strategii Rozwoju.
NFZ (Narodowy Fundusz Zdrowia) (2012). Sprawozdanie z działalności Narodowego Funduszu Zdrowia za 2011 r. Warsaw: Narodowy Fundusz Zdrowia.
NFZ (Narodowy Fundusz Zdrowia) (2013). Sprawozdanie z działalności Narodowego Funduszu Zdrowia za 2012 r. Warsaw: Narodowy Fundusz Zdrowia.
NFZ (Narodowy Fundusz Zdrowia) (2014). Sprawozdanie z działalności Narodowego Funduszu Zdrowia za 2013 r. Warsaw: Narodowy Fundusz Zdrowia.
Okólski M. (2005). Demografia. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Ordyczyński M. (2004). Rodzinne gospodarstwa opiekuńcze. In: A. Futymski, K. Leśniak, B. Lof, K. Manintveld (eds.), Nowe podejście do rozwoju obszarów wiejskich w Polsce: Doświadczenia projektu „Budowanie Instytucji na Rzecz Rozwoju Wsi w Pilotażowych Regionach Polski – IBRD”, (pp. 30–). Leżajsk: Leżajskie Stowarzyszenie Rozwoju.
Peterson P.G. (1999). Grey Down: How the Coming Age Wave will Transform America and the World. New York: Random House.
Program “Solidarność pokoleń”. Actions for supporting career opportunities for people aged 50+, Attachment to the Resolution No. 239 of the Council of Ministers of 24 December 2013 (item 115).
Rosner A. (2012). Zmiany rozkładu przestrzennego zaludnienia obszarów wiejskich: Wiejskie obszary zmniejszające zaludnienie i koncentrujące ludność wiejską. Warsaw: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk.
Roosens E., van de Walle, L. (2007). Geel Revisited: After Centuries of Mental Rehabilitation. Antwerpen-Apeldoorn: Garant Publishers.
Rosset E. (1967). Ludzie starzy: Studium demograficzne. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Rudnicka M., Surdej A. (2013). Gospodarka senioralna: Nowy sektor gospodarki narodowej w Polsce. Warsaw: Centrum im. Adama Smitha.
Stanny M., Rosner A., Komorowski Ł. (2018). Monitoring rozwoju obszarów wiejskich: Etap III. Warsaw: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej.
Stasiak A. (1992). Wyludnianie się wsi polskiej po 1950 roku. Wieś i Rolnictwo, 1, 45–59.
Szukalski P. (ed.) (2009). Przygotowanie do starości: Polacy wobec starzenia się. Warsaw: Instytut Spraw Publicznych.
UN (United Nations General Assembly) (1973). Question of the Elderly and the Aged. 14 December 1973, A/RES/3137. Washington: United Nations General Assembly.
Zarębski D. (2005). Starość na wsi Wierzchosławice. Tarnów: Tarnowskie Towarzystwo Kulturalne.
