Rolnicy a pozostali mieszkańcy wsi i miast. Analiza zmian sytuacji życiowej, postaw i orientacji politycznych po 1989 roku

Krystyna Szafraniec

doi:10.53098/wir.2015.2.167/03

Authors

Krystyna Szafraniec Affiliations:Autorka jest pracownikiem naukowym Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir.2015.2.167/03

Keywords:

village, farmers, political transformation, change in attitudes and political orientation, Poland

Abstract

The author addresses a question of whether farmers in Poland are still, as was often emphasized economists and sociologists in the 90s, the “ballast of civilization and political change”. The analysis has been based on data from a study of “Poles” (1996, 2000, 2011), conducted from the pre-Solidarity era and uses this as a quasi-panel of large national samples. The period under analysis concerns a post-communist Poland, where two factors seem to be particularly important in the analysis of agriculture and rural areas: membership in the European Union and the increasing globalization of the world economy. After a period of “oppressive freedom”, associated with adopting the rules of a market economy, farmers and (to a slightly lesser degree) the rural areas in Poland have become the main beneficiaries of EU support. It is questioned whether these circumstances are changing attitudes of rural residents (including farmers) to changes in the political system, the state, and their own future? The answer is ambivalent. The tide of EU money may bring better living conditions in the countryside and reduces the differences between rural and urban dwelling, but does not contribute to the same degree to an increase in the competitiveness of farms. This has resulted in greater loyalty of farmers and other rural residents toward the system. This, however is disproportionate to the scale of financial support and very selective and does not eliminate claims of scale against the state, which in an era of globalization mainly influences social expectations.

References

Adamski W. (red.), 1982: Polacy ’81. Postrzeganie kryzysu i konfliktu. Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.

Adamski W. (red.), 1989: Dynamika konfliktu społecznego. Polacy 1980–1988. Redakcja Ośrodka Analiz Społecznych ZMW, Poznań.

Adamski W. (red.), 1998: Aktorzy i klienci transformacji. Polacy ’95. Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.

Błąd M., 2011: Wielozawodowość w rodzinach rolniczych. Przyczyny, uwarunkowania i tendencje rozwoju. Wydawnictwo Naukowe IRWiR PAN, Warszawa.

Boski P., 1993: O dwóch wymiarach lewicy–prawicy na scenie politycznej i w wartościach politycznych polskich wyborców, [w:] Wartości i postawy Polaków a zmiany systemowe. Szkice z psychologii politycznej, J. Reykowski (red.). Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa, s. 49–99.

Daab Z., 1993: Indywidualizm a poglądy społeczno-polityczne, [w:] Wartości i postawy Polaków a zmiany systemowe. Szkice z psychologii politycznej, J. Reykowski (red.). Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa, s. 101–128.

Frenkel I., 2012: Ludność wiejska, [w:] Polska wieś 2012, Raport o stanie wsi, J. Wilkin i I. Nurzyńska (red.). Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 15–64.

Gorlach K., 1995: Chłopi, rolnicy, przedsiębiorcy. „Kłopotliwa klasa” w Polsce postkomunistycznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Gorlach K., 2004: Socjologia obszarów wiejskich. Problemy i perspektywy. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.

Gorlach K. i Seręga Z. (red.), 1995: Family Farm in the Contemporary World. East – West Comparaisons. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Gorzelak G., 2005: Polska polityka regionalna wobec zróżnicowań polskiej przestrzeni, [w:] Państwo, samorząd i społeczności lokalne, K. Bondyra, M. Szczepański, P. Paweł (red.). Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.

Halamska M., 2011: Wieś jako przedmiot badań naukowych, [w:] Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku, M. Halamska (red.). Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 228–240.

Halamska M., 2013: Quasi-chłopi w przestrzeni społecznej wsi. Wieś i Rolnictwo nr 2, s. 28–42.

Kaleta A., 2012: Kilka uwag o „wielozawodowości” i „rodzinie rolniczej” oraz o pojęciach pokrewnych. Wieś i Rolnictwo nr 2, s. 138–145.

Klank L., 2006: Sukcesja gospodarstw rolnych w Polsce. IRWiR PAN, Warszawa.

Knieć W., 2012: Wspólna Polityka Rolna a zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Polski. Analiza socjologiczna. Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.

Korzeniowski K., 1993: Alienacja polityczna a uczestnictwo polityczne w warunkach transformacji systemu, [w:] Wartości i postawy Polaków a zmiany systemowe. Szkice z psychologii politycznej, J. Reykowski (red.). Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa, s. 155–192.

Miszalska A., 1996: Reakcje społeczne na przemiany ustrojowe. Postawy, zachowania i samopoczucie Polaków w początkach lat dziewięćdziesiątych. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Pełczyńska-Nałęcz K., 1998: Postawy i zachowania polityczne – tendencje zmian w latach 1988–1995, [w:] Aktorzy i klienci transformacji. Polacy ’95, W. Adamski (red.). Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.

Reykowski J. (red.), 1993: Wartości i postawy Polaków a zmiany systemowe. Szkice z psychologii politycznej. Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.

Rychard A. i Federowicz M. (red.), 1993: Społeczeństwo w transformacji. Ekspertyzy i studia. IFiS PAN, Warszawa.

Shanin T., 1971: Peasantry as a political factor, [w:] Peasants and Peasant societies. Selected readings, T. Shanin (red.). Penguin Books, Harmondsworth.

Stanny M., 2013: Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju obszarów wiejskich w Polsce, IRWiR PAN, Warszawa.

Szafraniec K., 2002: Polskie residuum systemowe – pytanie o rolę wsi i chłopów w procesach przekształceń ustrojowych. Kultura i Społeczeństwo nr 4, s. 81–107.

Szafraniec K., 2011: Młodzi 2011. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa.

Wasielewski K., 2013: Młodzież wiejska na uniwersytecie. Droga na studia, mechanizmy alokacji, postawy wobec kształcenia. Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.

Wilkin J. (red.), 2004: Polska wieś po wejściu do Unii Europejskiej. Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, Warszawa.

Wilkin J. (red.), 2005: Polska wieś 2025. Wizja rozwoju. Fundusz Współpracy, Warszawa.

Wilkin J., 2007: Przemiany na obszarach wiejskich w Polsce w okresie transformacji systemowej i integracji europejskiej, [w:] Odnowa wsi w integrującej się Europie, M. Kłodziński, M. Błąd i R. Wilczyński (red.). IRWiR PAN, Warszawa.

Wilkin J., 2010: Czy paradygmat wielofunkcyjnego rolnictwa zrewolucjonizuje europejską politykę rolną? Podsumowanie badań i wnioski praktyczne, [w:] Wielofunkcyjność rolnictwa. Kierunki badań, podstawy metodologiczne i implikacje praktyczne, J. Wilkin (red.). IRWiR PAN, Warszawa, s. 197–208.

Wilkin J., 2012: Polska wieś 2012 – główne tendencje, zjawiska i problemy, [w:] Polska wieś 2012, J. Wilkin i I. Nurzyńska (red.). Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 9–14.

Wilkin J., 2012: Wieś i rolnictwo w strukturach współczesnej Polski, [w:] Uwarunkowania ekonomiczne polityki rozwoju polskiej wsi i rolnictwa, M. Drygas i K. Zawalińska (red.). IRWiR PAN, Warszawa, s. 19–40.