Modele rozwoju wielofunkcyjnych obszarów wiejskich na przykładzie Dolnego Śląska

Barbara Kutkowska; Henryk Łabędzki; Mirosław Struś

doi:10.53098/wir.2011.2.151/05

Autor

Barbara Kutkowska Autorka jest pracownikiem naukowym Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN
Henryk Łabędzki Autor jest pracownikiem naukowym Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
Mirosław Struś Autor jest pracownikiem naukowym Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir.2011.2.151/05

Słowa kluczowe:

urbanizacja, wielofunkcyjność, obszary wiejskie, modele rozwoju, Dolny Śląsk

Abstrakt

W opracowaniu przedstawiono osiem modeli rozwoju wielofunkcyjnych obszarów wiejskich na Dolnym Śląsku. Jako podstawę konstrukcji modeli przyjęto dynamikę i poziom urbanizacji tych obszarów oraz ich wielofunkcyjność. Na podstawie przeprowadzonych badań wyodrębniono 68 gmin spełniających kryterium wielofunkcyjności, które następnie przypisano do jednego z ośmiu modeli rozwoju. Modele te dostosowano do warunków, w jakich funkcjonują dane gminy, z uwzględnieniem ich zróżnicowania. Wypracowane propozycje opierają się na założeniu, że należy tworzyć (adekwatne do lokalnych możliwości) warunki rozwoju, sprzyjające podnoszeniu poziomu rozwoju i życia obszarów peryferyjnych, tak aby ograniczać ich marginalizację. W rezultacie opracowane modele koncentrują się na endogenicznych czynnikach rozwoju i starają się wykorzystać potencjał tkwiący w samych obszarach. Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich wymaga aktywnych działań wspierających ze strony samorządu terytorialnego zarówno na poziomie regionu, jak i gminy. Samorząd powinien zwłaszcza tworzyć warunki dla rozwoju przedsiębiorczości (np. poprzez instytucje otoczenia biznesu) oraz inwestować w szeroko pojętą infrastrukturę, w tym społeczną.

Bibliografia

Czarnecki A., 2009: Rola urbanizacji w wielofunkcyjnym rozwoju obszarów wiejskich. Problemy Rozwoju Wsi i Rolnictwa. IRWiR PAN, Warszawa.

Czudec A., 2009: Ekonomiczne uwarunkowania rolnictwa wielofunkcyjnego. Prace Nauk. Wydz. Ekonomii Uniw. Rzeszowskiego, Monografie i Opracowania 6, Rzeszów.

Czudec A., 2010: Czynniki kształtujące konkurencyjność regionu górskiego (na przykładzie polskich Karpat). URZ, Rzeszów.

Czyż T., 1971: Zastosowanie metody analizy czynnikowej do badań ekonomicznej struktury regionalnej Polski. Prace Geograficzne IG PAN 92. IG PAN, Warszawa.

Duczkowska-Małysz K., 1998a: Rolnictwo – wieś – państwo. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa: 45–69.

Duczkowska-Małysz K., 1998b: Typologia obszarów wiejskich – kryteria delimitacji w świetle doświadczeń krajów Unii Europejskiej. W: Przekształcenia obszarów wiejskich Makroregionu Południowo-Zachodniego. T. 1. Red. Z. Więckowicz. Wydawnictwo Akademii Rolniczej we Wrocławiu, Wrocław.

Hunek T., 1990: Wielofunkcyjność rolniczego gospodarstwa domowego w strategii rozwoju wsi i rolnictwa. „Wieś i Rolnictwo” 3: 8–9.

Kaleta A., 1998: Obszar wiejski i koncepcje jego rozwoju. W: Rozwój obszarów wiejskich w perspektywie integracji z UE. FAPA, UMK, SGGW, Toruń.

Kłodziński M., 1995: Uwarunkowania wielofunkcyjnego rozwoju gmin. W: Wieś i rolnictwo w okresie transformacji systemowej. Problemy Rozwoju Wsi i Rolnictwa. IRWiR PAN, Warszawa.

Kłodziński M., 1997: Istota wielofunkcyjnego rozwoju terenów wiejskich. W: Ekonomiczne i społeczne uwarunkowania i możliwości wielofunkcyjnego rozwoju wsi w Polsce. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.

Kłodziński M., 2010: Główne funkcje polskich obszarów wiejskich z uwzględnieniem dezagraryzacji wsi i pozarolniczej działalności gospodarczej. W: Rozwój obszarów wiejskich w Polsce. „Studia Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu” 4 (24): 9–28.

Kołodziejczyk D., 1995: Pozarolnicza działalność gospodarcza na obszarach wiejskich. „Wiadomości Statystyczne” 3: 23–26.

Korenik S., 2003: Dysproporcje w rozwoju regionów Polski – wybrane aspekty. Wydaw. AE we Wrocławiu, Wrocław.

Kostrowicki J., 1976: Obszary wiejskie jako przestrzeń wielofunkcyjna. Zagadnienia badawcze i planistyczne. Przegląd Geograficzny XLVIII, 4: 176.

Łoboda J., 1993: Przemiany i funkcjonowanie sieci osadniczej regionu. W: Przestrzenne problemy rozwoju społeczno-gospodarczego Sudetów. „Acta Universitatis Wratislaviensis, Studia Geograficzne” 58, 1343: 11–32.

Madsen M.F., Pilgaard Kristensen S.B., Fertner Ch., Gravsholt Busck A., Jorgensen G., 2010: Urbanisation of rural areas: A case study from Jutland, Denmark. „Geografisk Tidsskrift-Danish Journal of Geography” 110 (1): 47–63. DOI: https://doi.org/10.1080/00167223.2010.10669496

Narodowe Spisy Powszechne 2002. GUS, Warszawa (www.stat.gov.pl).

Okuniewski J., 1994: Bezrobocie a pozarolnicze funkcje wsi. W: Wielofunkcyjny rozwój wsi w aspekcie przezwyciężenia przeludnienia agrarnego. „Zeszyty Naukowe AR im. H. Kołłątaja w Krakowie” 8–9 XII 43: 202.

Pakt dla rolnictwa i obszarów wiejskich. Szanse i zadania, 2000. Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów.

Panek T., 2002: Statystyczne metody wielowymiarowej analizy porównawczej. Materiały do zajęć.

SGH, Warszawa (http://www.sgh.waw.pl/instytuty/isd/publikacje).

Powszechny Spis Rolny 2002. GUS, Warszawa (www.stat.gov.pl).

Roszkowska-Mądra N., 2010: Obszary wiejskie o niekorzystnych warunkach gospodarowania w aspekcie ich zrównoważonego rozwoju. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.

Rozwój regionalny jako element strategii społeczno-gospodarczej Polski w latach 2000–2006, 1999. Red. J. Szlachta, A. Pyszkowski. „Polska Regionów” 6: 75.

Spychalski G., 2005: Mezoekonomiczne aspekty kształtowania rozwoju obszarów wiejskich. IRWiR PAN, Warszawa.

Stola W., 1987: Klasyfikacja funkcjonalna obszarów wiejskich Polski: próba metodyczna. IGiPZK PAN, Warszawa.

Stola W., 1991: Zróżnicowanie funkcjonalne gmin Polski. „Przegląd Geograficzny” 63, 3–4: 284–296.

Stola W., 1992: Struktura funkcjonalna wsi polskiej. „Biuletyn KPZK PAN” 158: 59–71.

Szlachta J., 1998: Rozwój regionalny Polski w warunkach transformacji gospodarczej. Fundacja im. Friedricha Eberta, Warszawa.

Wilkin J., 2009: Wielofunkcyjność rolnictwa – konceptualizacja i operacjonalizacja zjawiska. „Wieś i Rolnictwo” 4 (145): 9–28. DOI: https://doi.org/10.53098/wir.2009.4.145/01

Wilkin J., 2010: Wielofunkcyjność rolnictwa – nowe ujęcie roli rolnictwa w gospodarce i społeczeństwie. W: Wielofunkcyjność rolnictwa. Kierunek badań, podstawy metodologii i implikacje praktyczne. Red. J. Wilkin. IRWiR PAN, Warszawa. DOI: https://doi.org/10.53098/9798389900363