Kilka uwag o pojęciu „sprawiedliwość”
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir.2022.4.197/01aSłowa kluczowe:
sprawiedliwość, sprawiedliwość formalna, zasady sprawiedliwości, manipulacja, logika perswazjiAbstrakt
Sprawiedliwość jest jedną z podstawowych wartości etyki, co powoduje, że podobnie jak inne wartości (dobro, prawda, piękno) pojęcie sprawiedliwości ma silny dodatni ładunek emocjonalny. Z tego względu termin ten jest często wykorzystywany w tzw. logice perswazyjnej, służy wówczas do manipulacji poglądami i postawami. Jest nadużywany dla osiągnięcia celów politycznych, ekonomicznych, społecznych itp. Z punktu widzenia formalnego można wyróżnić wiele zasad sprawiedliwości dystrybucyjnej, takich jak: „każdemu to samo”, „każdemu według zasług” itp. Wybór zasady sprawiedliwego podziału nagród lub kar jest arbitralną decyzją, są one równie poprawne. Ważne jest jedynie, aby obdarowywani spełniający w równym stopniu przyjętą zasadę byli traktowani w ten sam sposób. Sam wybór zasady dystrybucji, nagradzania lub karania jest wskaźnikiem światopoglądu decydującego o tym wyborze. W praktyce jednak często wartość etyczna służy do uzasadnienia wyboru, który w rzeczywistości podejmowany jest ze względów pragmatycznych. Uzasadnienie tego wyboru wykorzystuje mechanizmy manipulacji związane z logiką perswazji.
Bibliografia
Ajdukiewicz K. (1960). O sprawiedliwości. W: Język i poznanie, t. 1: Wybór pism z lat 1920–1939. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Makota J. (1998). O sprawiedliwości. Kwartalnik Filozoficzny, 1998, 26 (2), 207–222.
Perelman C. (1959). O sprawiedliwości. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Šimo H. (2009). O sprawiedliwości. Koncepcja inspirowana wynikami polskiej filozofii analitycznej. Katowice: Uniwersytet Śląski.
Synonim.NET (2022). Internetowy słownik synonimów języka polskiego online. Hasło: „sprawiedliwość”. https://synonim.net/inne-okre%C5%9Blenia-s%C5%82owa-sprawiedliwo%C5%9B%C4%87 (dostęp: 15.12.2022).
