Problem pomiaru poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego. Skala pomiarowa i jej właściwości

Andrzej Rosner

doi:10.53098/wir.2015.4.169/01

Autor

Andrzej Rosner Autor jest pracownikiem naukowym Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir.2015.4.169/01

Słowa kluczowe:

rozwój społeczno-gospodarczy, zróżnicowanie przestrzenne rozwoju, skala pomiarowa, operacjonalizacja terminów teoretycznych

Abstrakt

Przedmiotem analizy są metodologiczne ograniczenia pomiaru zmiennych określanych w terminach teoretycznych (na wysokim poziomie abstrakcji), takich jak np. poziom rozwoju społeczno-gospodarczego. Broniona jest teza, że nawet jeśli wszystkie składowe elementy pomiaru (wskaźniki empiryczne uwikłane w algorytmie tworzenia skali pomiarowej takiego pojęcia) mają charakter pomiaru na skalach co najmniej interwałowych, to i tak syntetyczna skala pomiarowa ma charakter słabszy, porządkowy. Zdania korzystające z wyników takiego pomiaru mają charakter relatywizacji przestrzennej i historycznej. Dodatkowo rozważana jest zależność między prostotą (elegancją formalną) algorytmu pomiaru i agregacją przestrzenną analizowanych jednostek. Zależność ta powoduje, że im mniejsze jednostki przestrzenne, tym bardziej złożony algorytm, co jest wynikiem różnych możliwych dróg prowadzących do realizacji tego samego celu (np. postępu w osiągniętym poziomie rozwoju).

Bibliografia

Arak P., Ivanov A., Peleah M., Płoszaj A., Rakocy K., Rok J., Wyszkowski K., 2012: Krajowy Raport o Rozwoju Społecznym. Polska 2012. Rozwój regionalny i lokalny. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego – Biuro Projektowe UNDP w Polsce, Warszawa.

Nowak S., 1965: Studia z metodologii nauk społecznych. PWN, Warszawa.

Pawłowski T., 1966: Rodzaje skal a struktura zdań stwierdzających związki między wielkościami. [w:] Logiczna Teoria Nauki. PWN, Warszawa.

Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2012. GUS Warszawa 2012.

Rosner A. (red.), 2007: Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian. IRWIR PAN, Warszawa.

Rosner A., Stanny M., 2014: Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap I. Przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich w 2010 roku. Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, IRWIR PAN, Warszawa.

Stiglitz J.E., Sen A., Fitoussi J.P., 2013: Błąd pomiaru. Dlaczego PKB nie wystarcza. Raport Komisji ds. Pomiaru Wydajności Ekonomicznej i Postępu Społecznego. PTE, Warszawa.

Suppes P., Zinnes J., 1962: Basic measurement theory. Institute for Mathematical Studies in the Social Science, Stanford University, Technical Report No. 45.