Gospodarstwa rodzinne wobec wyzwań wyżywienia i ochrony środowiska – ujęcie globalne

Abstrakt

Świat stoi w obliczu wielu wyzwań – nie po raz pierwszy zresztą, ale po raz pierwszy wyzwania mają charakter globalny (planetarny). Dwa są szczególnie istotne. Jedno wiąże się z wyżywieniem, drugie zaś z zachowaniem habitatu ludzkiego - globalnego ekosystemu (biosfery). W odniesieniu do wyżywienia podstawowy problem polega na wytworzeniu dostatecznego quantum produktów rolniczych, ale ważna jest także dostępność ekonomiczna żywności oraz jej jakość, ponieważ wszystkie te elementy przesądzają o bezpieczeństwie żywnościowym. W odniesieniu do biosfery podstawowy problem wynika z tego, iż system gospodarczy społeczności planetarnej przekroczył jej pojemność czyli mówiąc inaczej obecne pokolenie ludzi żyje na koszt przyszłych generacji. Taka sytuacja jest oczywiście niemożliwa do utrzymania na dłuższą metę. W sprostaniu wymienionym wyzwaniom szczególne miejsce przypada rolnictwu. W odniesieniu do pierwszego wyzwania – wyżywienia – sprawa jest oczywista, bo to właśnie rolnictwo dostarcza lwiej części produktów służących temu celowi. Rybołówstwo, myślistwo, leśnictwo i inne sfery pozyskiwania produktów żywnościowych pełnią rolę uzupełniającą. W odniesieniu do wyzwania drugiego – ochrony środowiska – sprawa także staje się oczywista, jeśli uwzględnimy powierzchnię Ziemi, która jest użytkowana ergo zarządzana przez rolnictwo oraz rozległe interakcje rolnictwa i środowiska. W artykule poszukujemy odpowiedzi na pytanie czy gospodarstwa rodzinne mogą współcześnie podołać tym wyzwaniom. Rozważania rozpoczniemy od uwag ogólnych dotyczących gospodarstw rodzinnych. Następnie przybliżymy dwa wyszczególnione wyzwania, po czym odniesiemy się do sprawności gospodarstw rodzinnych w kontekście tych wyzwań. Chodzi bowiem o to, aby wyzwaniom podołać w sposób efektywny − w społecznym ujęciu efektywności. Rozważania zamkniemy uwagami o przyszłości gospodarstw rodzinnych w dobie globalizacji.