Sołtysi i sołtyski o pełnionych rolach i motywach sprawowania funkcji w wybranych środowiskach wiejskich

Ilona Matysiak

doi:10.53098/wir.2013.3.160/08

Autor

Ilona Matysiak Autorka jest pracownikiem naukowym Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir.2013.3.160/08

Słowa kluczowe:

pozycja sołtysa i jej funkcje, role społeczne kobiet i mężczyzn

Abstrakt

W 1958 roku udział kobiet wśród sołtysów wynosił tylko 0,8%, podczas gdy w 2011 roku analogiczny odsetek osiągnął 34,7%. Prowokuje to pytania, dlaczego kobiety obecnie częściej zostają sołtysami oraz jakie są motywacje mieszkanek wsi towarzyszące tego rodzaju aktywności. Odpowiedzi należy poszukiwać zarówno w zmianach roli sołtysa, jak i aspiracjach samych kobiet. Pozycja sołtysa jest współcześnie postrzegana jako marginalizowana, niezapewniająca formalnej władzy czy wymiernych korzyści materialnych i jednocześnie poddawana rosnącym oczekiwaniom społecznym. Sprawia to, że cieszy się ona mniejszym zainteresowaniem ze strony mężczyzn i tym samym staje się bardziej dostępna dla kobiet. Szczególnie w przypadku kobiet pozycja sołtysa kompensuje ograniczenie aktywności oraz niezrealizowane aspiracje dotyczące innych dziedzin życia.

Bibliografia

Bartkowski J., 2003: Tradycja i polityka. Wpływ tradycji kulturowych polskich regionów na współczesne zachowania społeczne i polityczne. Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.

Bukraba-Rylska I., 2008: Socjologia wsi polskiej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Clary E.G., Snyder M., 1999: The Motivations to Volunteer: Theoretical and Practical Considerations. “Current Directions in Psychological Science” 8 (5): 156–159. DOI: https://doi.org/10.1111/1467-8721.00037

Dahrendorf R., 1968: Essays in the Theory of Society. Stanford University Press, Stanford (CA).

Dobrowolski K., 1967: Studia z pogranicza historii i socjologii. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.

Dzięcieleska-Machnikowska S., 1966: Farmaceuci w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Studium socjologiczne o feminizacji i pozycji społecznej zawodu. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.

Fuszara M., 2006: Kobiety w polityce. Wydawnictwo „Trio”, Warszawa.

Gora J., Nemerowicz G., 1985: Emergency Squad Volunteers: Professionalism in Unpaid Work. Praeger, New York.

GUS – Główny Urząd Statystyczny, 1968: Sołectwa i sołtysi. Seria: Statystyka Regionalna 15. GUS, Warszawa.

Herbst J., Swianiewicz P., 2008: Kapitał społeczny Dolnego Śląska i Małopolski na tle ogólnopolskiego zróżnicowania regionalnego. W: Szafarze darów europejskich. Kapitał społeczny a realizacja polityki regionalnej w polskich województwach. Red. P. Swianiewicz, J. Herbst, M. Lackowska, A. Mielczarek. Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa: 54-125.

Iwanicka J., 2009: Kiedy statut nieważny? W: Poradnik radnego i sołtysa na 2009 rok. Red. Z. Iwanicki, H. Iwanicki. Wielkopolskie Stowarzyszenie Sołtysów, Konin: 45-47.

Jakubczak F., 1976: Być w środku życia. W: Wspomnienia kobiet wiejskich. Cz. 3. Red. F. Jakubczak. Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, Warszawa.

Kajdanek K., 2011: W poszukiwaniu nowej roli? Sołtysi urbanizujących się wsi podmiejskich Wrocławia. „Wieś i Rolnictwo” 1 (150): 87–106. DOI: https://doi.org/10.53098/wir.2011.1.150/04

Konecki K., 2000: Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Lachiewicz W., 2013: Gospodarka finansowa sołectw – na podstawie ustawy o funduszu sołeckim oraz w ramach ustaleń statutu gminy i statutu sołectwa. Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich, Warszawa.

Lewenstein B., 1999: Wspólnota społeczna a uczestnictwo lokalne. Monografia procesów uczestnictwa w samorządzie terytorialnym w pierwszych latach transformacji w Polsce. ISNS UW, Warszawa.

Merton R.K., 2002: Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Mędrzecki W., 2000: Kobieta w rodzinie i społeczności wiejskiej w Polsce w okresie międzywojennym. W: Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej. Red. A. Żarnowska, A. Szwarc. Wydawnictwo DiG, Warszawa: 171–189.

Michalska S., 2013: Tradycyjne i nowe role kobiet wiejskich. „Wieś i Rolnictwo” 2 (159): 124–139. DOI: https://doi.org/10.53098/wir.2013.2.159/08

Ostrowski L., 1995: Rada sołecka w systemie samorządu terytorialnego. Komunikaty, Raporty, Ekspertyzy 371. IERiGŻ, Warszawa. .

Pańków I., 2006: Społeczny kapitał rodzinny a kapitał przywódczy w demokracji lokalnej. W: Powiatowa elita polityczna: rekrutacja, struktura, działanie. Red. J. Wasilewski. Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa: 65–103.

Podwiński S., Typiak P., 1936: Przewodnik-kalendarz dla sołtysów i radnych gromadzkich na rok 1936. Związek Zawodowy Pracowników Samorządu Terytorialnego, Warszawa.

Reskin F.B., 1991: Labor Markets as Queues: A Structural Approach to Changing Occupational Sex Composition. In: Macro-Micro Interrelationships in Sociology. Ed. J. Huber. CA: Sage, Newbury Park: 719–733.

Siemieńska R., 2011: Kobiety i mężczyźni – aktorzy „płynnej rzeczywistości”. Niespójności postaw, zachowań i pozycji – dwie dekady przemian w Polsce i na świecie. W: Polska po 20 latach wolności. Red. M. Bucholc, S. Mandes, T. Szawiel, J. Wawrzyniak. Wydawnictwa UW, Warszawa: 443–465.

Stanny M., 2011: Wieś jako przedmiot badań demograficznych. W: Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku. Red. M. Halamska. Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa: 97–117.

Tryfan B., Rosner A., Pięcek B., 2003: Kobiety wiejskie wobec zmian systemowych. IRWiR PAN, Warszawa.

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Dz.U. z 1990 r. nr 16, poz. 95 z późn. zm.

Waniewska M., 2006: Instytucja sołtysa w okresie samorządu stanowego w Polsce. Aspekty społeczno-prawne. Katolicki Uniwersytet Lubelski im. Jana Pawła II, Wydział Nauk Społecznych, Katedra Samorządu Terytorialnego i Polityki Lokalnej, Lublin.

Wawrzykowska-Wierciochowa D., 1961: Z dziejów kobiety wiejskiej. Szkice historyczne 1861–1945. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.

Wiatr J., 2008: Przywództwo polityczne. Studium politologiczne. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź.

Wilkin J., 2011: Jak zapewnić rozwój wsi w warunkach zmniejszającej się roli rolnictwa. W: Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku. Red. M. Halamska. Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa: 117–139.

Wilkin J., 2012: Polska wieś 2012 – główne tendencje, zjawiska i problemy. Synteza raportu. W: Polska wieś 2012. Raport o stanie wsi. Red. I. Nurzyńska, J. Wilkin. Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa: 9–15.