Pomiędzy pasją a odrzuceniem – postawy wobec rolnictwa wśród młodych absolwentów studiów wyższych na terenach wiejskich w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir.2021.1.190/04Słowa kluczowe:
młodzi ludzie, absolwenci studiów wyższych, wyższe wykształcenie, rolnictwo, obszary wiejskieAbstrakt
Głównym celem artykułu jest analiza znaczenia rolnictwa w życiu młodych absolwentów studiów wyższych mieszkających na terenach wiejskich w Polsce. Omawiane są ich wybory edukacyjne oraz zawodowe. Jak wielu/wiele z nich ukończyło wyższe szkoły rolnicze oraz kierunki należące do dyscypliny nauk rolniczych? Czy decyzje te przekładają się na podejmowanie działalności rolniczej po ukończeniu studiów? Z jakich powodów młodzi mieszkańcy wsi z wyższym wykształceniem mogą interesować się działalnością rolniczą? Kolejny cel artykułu zakłada identyfikację głównych czynników potencjalnie „przyciągających” tego typu młodych ludzi do rolnictwa oraz „odpychających” ich od tego sektora. Podstawę empirycznej części tekstu stanowią 92 indywidualne wywiady pogłębione z młodymi absolwentami studiów wyższych w wieku 25–34 lata oraz 27 wywiadów z kompetentnymi lokalnymi informatorami, przeprowadzone w 10 celowo dobranych gminach wiejskich położonych w różnych częściach Polski. Wyniki pokazują, że rolnictwo jest bardziej obecne w życiu młodych mieszkańców wsi z wyższym wykształceniem niż można by się tego spodziewać z ich wyborów edukacyjnych i zawodowych. Jednocześnie wywiady odzwierciedlają dominację paradygmatu modernizacji, kształtującego w Polsce społeczną percepcję rolników i rolnictwa.
Bibliografia
Bilewicz A. (2020). Beyond the modernization paradigm: Elements of a food sovereignty discourse in farmer protest movements and alternative food networks in Poland. Sociologia Ruralis, 60 (4), 754–722. DOI: https://doi.org/10.1111/soru.12295
Bujak F. (2009). Prestiż zawodu rolnika w opinii młodzieży kończącej szkoły rolnicze. Wieś i Rolnictwo, 1 (142), 122–131.
Bukraba-Rylska I. (2008). Socjologia wsi polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Central Statistical Office (2019). Higher education institutions and their finances in 2018. Warszawa–Gdańsk: Statistics Poland, Statistical Office in Gdańsk.
Chałasiński J. (1969). Rewolucja młodości. Studia o awansie młodego pokolenia wsi i integracji narodu polskiego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Chałasiński J. (1984). Młode pokolenie chłopów – procesy i zagadnienia kształtowania się warstwy chłopskiej w Polsce, vol. 1. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Domalewski J. (2015). Zróżnicowanie środowiskowe a wyniki edukacyjne gimnazjów wiejskich: studia przypadków w ujęciu dynamicznym. Edukacja, 4, 73–90.
Ermanno T., Valentinov V., Iliopoulos C. (2013). Agricultural cooperatives. Journal of Entrepreneurial and Organizational Diversity, 2 (1), 23–36.
Farrugia D. (2016). The mobility imperative for rural youth: the structural, symbolic and non-representational dimensions of rural youth mobilities. Journal of Youth Studies, 19 (6), 836–851. DOI: https://doi.org/10.1080/13676261.2015.1112886
Gałaj D. (1964). Chłopi-robotnicy wsi płockiej, rzeczywistość i opinie. Studium badawcze na przykładzie gromady Brudzeń i Zągoty. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.
Gennai-Schott S., Sabbatini T., Rizzo D., Marraccini E. (2020). Who remains when professional farmers give up? Some insights on hobby farming in an olive groves-oriented terraced Mediterranean area. Land, 9 (168), 1–21. DOI: https://doi.org/10.3390/land9050168
Gorlach K. (2004). Socjologia obszarów wiejskich. Problemy i perspektywy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Halamska M. (2016). Struktura społeczna ludności wiejskiej na początku XXI wieku. In: M. Halamska, S. Michalska, R. Śpiewak (eds.), Studia nad strukturą społeczną wiejskiej Polski, vol. 1: Stare i nowe wymiary społecznego zróżnicowania (pp. 9–93). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kłodziński M. (2010). Główne funkcje polskich obszarów wiejskich z uwzględnieniem dezagraryzacji wsi i pozarolniczej działalności gospodarczej. Studia BAS, 4 (24), 9–28.
Krzyworzeka A. (2021). Changes in farmers’ modes of work in Podlasie. Wieś i Rolnictwo, 1 (190), 59–73 (in this volume). DOI: https://doi.org/10.53098/wir012021/03
Kuehne G. (2013). My decision to sell the family farm. Agriculture & Human Values, 30, 201–213. DOI: https://doi.org/10.1007/s10460-012-9393-7
Matysiak I. (2018). Young university graduates’ motivations for living in the countryside in the context of rural policies in Poland. Wieś i Rolnictwo, 4 (181), 111–130. DOI: https://doi.org/10.53098/wir042018/06
Matysiak I. (2019). Młodzi i wykształceni w procesie przemian polskiej wsi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Michalska S. (2013). Tradycyjne i nowe role kobiet wiejskich. Wieś i Rolnictwo, 159 (2), 124–139.
Mróz J. (2008). Drogi modernizacji gospodarstwa chłopskiego w opinii pamiętnikarzy „Młodego pokolenia chłopów” i „Młodego pokolenia wsi Polski Ludowej”. Socjologiczne studium porównawcze. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II.
Pietrzak P. (2018). Skuteczność kształcenia akademickiego w zakresie nauk rolniczych. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 20 (1), 104–110.
Ploeg J.D. van der (2008). The new peasantries. Struggles for autonomy and sustainability in an era of empire and globalization. Sterling, VA: Earthscan.
Siemieńska R., Bijak-Żochowski M. (1975). Od studiów do zawodu i pracy: O studentach i absolwentach wyższych szkół rolniczych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Stanny M., Rosner A., Komorowski Ł. (2018). Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap III. Struktury społeczno-gospodarcze, ich przestrzenne zróżnicowanie i dynamika. Warszawa: Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk.
Stanny M., Strzelecki P. (2020). Ludność wiejska. In: J. Wilkin, A. Hałasiewicz (eds.), Polska wieś 2020. Raport o stanie wsi (pp. 31–55). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Stockdale A., Ferguson S. (2020). Planning to stay in the countryside: The insider-advantages of young adults from farm families. Journal of Rural Studies, 78, 364–371. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2020.06.029
Szafraniec K. (2010). Młode pokolenie a nowy ustrój. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk.
Szafraniec K. (2012). Szanse życiowe wiejskiej młodzieży. In: J. Wilkin, I. Nurzyńska (eds.), Polska wieś 2012. Raport o stanie wsi (pp. 203–218). Warszawa: Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Tomczak P. (2009). Grupy producentów rolnych jako nowe formy działania zespołowego na polskiej wsi. In: E. Rydz, R. Rudnicki (eds.), Procesy przekształceń przestrzeni wiejskiej (pp. 201–212). Warszawa: Wydawnictwo „Berdinarium”.
Tryfan B. (1976). Rola kobiety wiejskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.
Wasielewski K. (2006). Drogi „do” i „od” wiejskiej inteligencji. In: K. Szafraniec (ed.), Kapitał ludzki i zasoby społeczne wsi. Ludzie – społeczność lokalna – edukacja (pp. 283–336). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk.
Wasielewski K. (2013). Młodzież wiejska na uniwersytecie: Droga na studia, mechanizmy alokacji, postawy wobec kształcenia. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
White B. (2012). Agriculture and the generation problem: Rural youth, employment and the future of farming. Institute of Development Studies Bulletin, 43 (6), 9–19. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1759-5436.2012.00375.x
Wilkin J. (2008). Wielofunkcyjność rolnictwa i obszarów wiejskich. In: M. Kłodziński (ed.), Wyzwania przed obszarami wiejskimi i rolnictwem w perspektywie lat 2014–2020 (pp. 9–20). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk.
Wilkin J. (2018). Ewolucja wsi i rolnictwa w Polsce w okresie stulecia 1918–2018. In: J. Wilkin, I. Nurzyńska (eds.), Polska wieś 2018. Raport o stanie wsi (pp. 205–225). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zagata L., Sutherland L.A. (2015). Deconstructing the ‘young farmer problem in Europe’: Towards a research agenda. Journal of Rural Studies, 38, 39–51. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2015.01.003
Zegar J. (2012). Rola drobnych gospodarstw rolnych w procesie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych, 1, 129–148.
