Kobiety rządzą polską wsią? Władza lokalna i płeć
Słowa kluczowe:
funkcja sołtysa, funkcja radnego gminy, samorząd wiejski, władza lokalna, płećAbstrakt
Podstawowym celem artykułu jest analiza udziału kobiet w samorządzie lokalnym i wiejskim na przykładzie funkcji radnej gminy i sołtyski. Autorka poszukuje odpowiedzi na pytania o skalę tego zaangażowania, jego zmian w czasie oraz przestrzennych zróżnicowań. W pierwszej części artykułu została opisana dynamika zmian udziału kobiet w samorządzie lokalnym i wiejskim przed i po 1989 r. Następnie zostaną omówione zróżnicowania zaangażowania kobiet w strukturach samorządowych w poszczególnych regionach kraju. Ogólny trend wzrostu odsetka kobiet wśród radnych i sołtysów jest kształtowany przez: uwarunkowania instytucjonalne i polityczne, charakter samych funkcji, poziom kapitału kulturowego oraz zasoby biograficzne samych kobiet wiejskich, proces redefinicji ról społecznych kobiet i mężczyzn oraz czynniki kontekstowe. Treść artykułu opiera się na wybranej literaturze przedmiotu, dostępnych statystykach publicznych oraz wynikach jakościowego badania własnego.Bibliografia
Bartkowski J., 1996: Lokalne elity władzy w Polsce w latach 1966–1995. Wydawnictwo Interart, Warszawa.
Bartkowski J., 2003: Tradycja i polityka. Wpływ tradycji kulturowych polskich regionów na współczesne zachowania społeczne i polityczne. Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
Bourdieu P., 1986: The Forms of Capital. [w:] Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, E. Richardson (red.). Greenword Press.
Brodowska H., 1992: Dziewczęta wiejskie w ruchu oświatowym w Polsce międzywojennej. [w:] Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX w. A. Żarnowska, A. Szwarc (red.). Instytut Historyczny UW, Warszawa.
Budrowska B., Duch D., Titkow A., 2003: Szklany sufit: bariery i ograniczenia polskich kobiet. Raport z badań jakościowych. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
Epstein F.C., 1981: Women and Elites: A Cross National Perspective. [w:] Access to Power. Cross-National Studies of Women and Elites. C.F. Epstein, C.L. Rose (red.). George Allen & Unwin (Publishers) Ltd., London, s. 3–15.
Fuszara M., 2006: Kobiety w polityce. Wydawnictwo „Trio”, Warszawa.
Główny Urząd Statystyczny, 1968: Sołectwa i sołtysi. Seria „Statystyka Regionalna” nr 15, GUS, Warszawa.
Główny Urząd Statystyczny, 1970: Radni rad narodowych 1958–1969. Seria „Statystyka Polski – materiały statystyczne” nr 59 (181). GUS, Warszawa.
Główny Urząd Statystyczny, 1981: Rocznik Statystyczny 1981. GUS, Warszawa.
Główny Urząd Statystyczny, 1992: Rocznik Statystyczny 1992. GUS, Warszawa.
Główny Urząd Statystyczny, 2007: Kobiety w Polsce. GUS, Warszawa.
Główny Urząd Statystyczny, 2012: Raport z wyników. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. GUS, Warszawa.
Iwanicka J., 2009: Kiedy statut nieważny? [w:] Poradnik Radnego i Sołtysa na 2009 rok. Z. Iwanicki, H. Iwanicki (red.). Wielkopolskie Stowarzyszenie Sołtysów, Konin, s. 45–47.
Józefowicz A., 2011: Rola społeczna matki w rodzinie wiejskiej w Drugiej Rzeczpospolitej. Wydawnictwo „Trans Humana”, Białystok.
Kołodziejczyk A., 1999: Na drogach ruchu ludowego. Rozprawy i studia. Muzeum Historii Ruchu Ludowego, Warszawa.
Konecki K., 2000: Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Kwiatkowski J., Modrzewski P., Płatek D., 2011: Co nam powiedziały wybory samorządowe w 2010 roku, w 20 lat od wprowadzenia reformy samorządowej? Sukces? Porażka? Normalność? FRDL MISTiA, Kraków.
Lachiewicz W., 2013: Gospodarka finansowa sołectw – na podstawie ustawy o funduszu sołeckim oraz w ramach ustaleń statutu gminy i statutu sołectwa. Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich, Warszawa.
Lewenstein B., 1999: Wspólnota społeczna a uczestnictwo lokalne. Monografia procesów uczestnictwa w samorządzie terytorialnym w pierwszych latach transformacji w Polsce. ISNS UW, Warszawa.
Markowska D., 1976: Rodzina w społeczności wiejskiej – ciągłość i zmiana. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Matysiak I., 2012: Rola sołtysów we współczesnych społecznościach wiejskich. Płeć jako czynnik różnicujący. Praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Renaty Siemieńskiej-Żochowskiej, obroniona w Instytucie Socjologii UW.
Matysiak I., 2014: Rola sołtysów we współczesnych społecznościach wiejskich. Płeć jako czynnik różnicujący. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Mędrzecki W., 2000: Kobieta w rodzinie i społeczności wiejskiej w Polsce w okresie międzywojennym. [w:] Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej. A. Żarnowska, A. Szwarc (red.). Wydawnictwo DiG, Warszawa.
Niżyńska A., 2013: Kobiety w wyborach samorządowych w Polsce w 2010 roku. [w:] Kobiety, wybory, polityka, M. Fuszara (red.). Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
Okólski M., 2004: Demografia zmiany społecznej. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Ostrowski L., 1995: Rada sołecka w systemie samorządu terytorialnego. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Komunikaty, Raporty, Ekspertyzy (371), Warszawa.
Pańków I., 2006: Społeczny kapitał rodzinny a kapitał przywódczy w demokracji lokalnej. [w:] Powiatowa elita polityczna: rekrutacja, struktura, działanie, J. Wasilewski (red.). ISP PAN, Warszawa.
Podwiński S., Typiak P., 1936: Przewodnik-kalendarz dla sołtysów i radnych gromadzkich na rok 1936. Związek Zawodowy Pracowników Samorządu Terytorialnego, Warszawa.
Psyk-Piotrowska E., 2004: Społeczne konsekwencje przekształceń własnościowych w rolnictwie państwowym. Wydawnictwo UŁ, Łódź. Sawicka J., 2005: Rola kobiety w aktywizacji i wielofunkcyjnym rozwoju obszarów wiejskich. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
Scott J., Marshall G., 2005: A Dictionary of Sociology. Oxford University Press, Oxford.
Siemieńska R., 1990: Płeć, zawód, polityka. Kobiety w życiu publicznym w Polsce. Oficyna Wydawnicza „Forum”, Warszawa.
Siemieńska, R. (red.), 2005: Płeć, wybory, władza. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Siemieńska R., 2011: Kobiety i mężczyźni – aktorzy „płynnej rzeczywistości”. Niespójności postaw, zachowań i pozycji – dwie dekady przemian w Polsce i na świecie. [w:] Polska po 20 latach wolności. M. Bucholc, S. Mandes, T. Szawiel, J. Wawrzyniak (red.). Wydawnictwa UW, Warszawa, s. 443–465.
Tryfan B., 1976: Rola kobiety wiejskiej. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
Tryfan B., Rosner A., Pięcek B., 2003: Kobiety wiejskie wobec zmian systemowych. IRWiR PAN, Warszawa.
Wawrzykowska-Wierciochowa D., 1961: Z dziejów kobiety wiejskiej. Szkice historyczne 1861–1945. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Witkowski W., 2007: Historia administracji w Polsce 1764–1989. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
