Program LEADER w krajach Europy Środkowej

Abstrakt

Realizacja nowej polityki europejskiej opartej na zintegrowanym rozwoju wsi jest całkowicie nowym eksperymentem w krajach Europy Środkowej, które wcześniej funkcjonowały w ramach systemu komunistycznego. W niniejszej pracy podjęto próbę zbadania warunków i kontekstu w jakim Model Rozwoju Lokalnego jest przenoszony ze « starych » do nowych państw członkowskich UE oraz sposobów jego wdrażania w tych ostatnich. Problem ten badamy analizując program Leader (skrót od Liaisons Entre Actions de Développement de l’Economie Rurale), który stał się czwartą osią Europejskiej Polityki Wiejskiej (2007-2013). Podejście charakterystyczne dla programu Leader jest zazwyczaj przedstawiane jako oryginalna metoda wspierania rozwoju lokalnego, szczególnie poprzez Lokalną Grupę Działania (LGD), która jest lokalną strukturą aktorów publicznych i prywatnych. Uwagę koncentrujemy na sposobach wcielania tego podejścia w życie w trzech nowych krajach członkowskich Unii Europejskiej (Republika Czeska, Węgry, Polska). Nowa polityka rozwoju dociera do społeczności lokalnych dzięki różnym hierarchicznym sposobom zarządzania. Władze krajowe (czyli operatorzy transferu) przenoszą i wdrażają europejskie zasady i normy, które są bardziej elastyczne od wcześniejszych. Analizując główne różnice pomiędzy trzema krajami odkrywamy zniekształcenia, jakim ulega oryginalny model pod wpływem krajowych czynników instytucjonalnych. Procesy transferu polityki nie ograniczają się do ministerstw rolnictwa, lecz angażują zróżnicowane grono aktorów pozarządowych, pośredniczących w transferze modelu do lokalnych interesariuszy będących czynnymi odbiorcami. Model Leader jest wdrażany w rozmaitych kontekstach terytorialnych i społecznych, mniej lub bardziej podatnych na przyjęcie tego nowego sposobu myślenia o rozwoju lokalnym i zarządzaniu nim. W pracy, odwołującej się do naukowej literatury, wykorzystano dane oficjalnych źródeł narodowych oraz wyniki badań terenowych. Jest to międzynarodowe porównanie, w którym wzięto pod narodowe i lokalne specyfiki w celu uwypuklenia podobieństw i różnic w transferze modelu polityki.