Bezpieczeństwo finansowe rodzinnych gospodarstw rolniczych przed i w czasie pandemii COVID-19
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir.2024.3.204/03Słowa kluczowe:
gospodarstwo rolne, rentowność, płynność finansowa, pandemia COVID-19, bezpieczeństwo finansoweAbstrakt
Bezpieczeństwo finansowe jest niezmiernie ważną kwestią z perspektywy trwania i rozwoju podmiotu gospodarczego. Wybuch pandemii COVID-19 wiązał się z ryzykiem jego zachwiania, a nawet braku, co stanowiłoby zagrożenie bytu ekonomicznego i finansowego podmiotów. Miarą bezpieczeństwa finansowego są wskaźniki opisujące sytuację finansową w zakresie możliwości realizowania płatności (warunek przetrwania). W opracowaniu dokonano oceny zmiany sytuacji finansowej rodzinnych gospodarstw rolnych w obszarze płynności, rentowności i zadłużenia w latach 2018–2022, uznając je za kluczowe obszary związane z oceną bezpieczeństwa finansowego. W celu realizacji badań posłużono się metodą analizy wskaźnikowej, porównawczej i opisowej. Dane wykorzystane w artykule pochodziły z bazy FADN i dotyczyły 2887 powtarzających się w badanym okresie gospodarstw rodzinnych. Ocenę bezpieczeństwa finansowego przeprowadzono dla grup gospodarstw wydzielonych ze względu na wielkość ekonomiczną i realizowany kierunek produkcji. Z badań wynika, że badane gospodarstwa były w okresie pandemii w dosyć dobrej sytuacji finansowej, wskazującej na zachowanie przez nie bezpieczeństwa finansowego. Wskaźnik rentowności kapitałów własnych w tych podmiotach wzrastał, natomiast wskaźnik zadłużenia ogólnego malał. Niepokojąca sytuacja dotyczyła płynności finansowej, szczególnie w gospodarstwach najsilniejszych ekonomicznie oraz z działalnością ogrodniczą.
Bibliografia
Boot A.W., Carletti E., Haselmann R., Kotz H.H., Krahnen J.P., Pelizzon L., Schaefer S.M., Subrahmanyam M.G. (2020). The coronavirus and financial stability. SAFE Policy Letter 7. Leibniz Institute for Financial Research SAFE.
Cabała P. (2016). Strategie zarządzania bezpieczeństwem przedsiębiorstwa w warunkach zagrożeń sektorowych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 420, 36–45.
Czech K., Karpio A., Wielechowski M., Woźniakowski T., Żebrowska-Suchodolska D. (2020). Polska gospodarka w początkowym okresie pandemii COVID-19. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
Czyżewski A. (1995). Makroekonomiczne uwarunkowania przedsiębiorczości w agrobiznesie. W: A. Czyżewski (red.). Rozwój rolnictwa i agrobiznesu w skali krajowej i lokalnej. Poznań: Wydawnictwo Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Sielinku.
Delas V., Nosova E., Yafinovych O. (2015). Financial security of enterprises. 22nd International Economic Conference – IECS 2015 “Economic Prospects in the Context of Growing Global and Regional Interdependencies”, IECS 2015. Procedia Economics and Finance, 27 (91), 248–266. DOI: https://doi.org/10.1016/S2212-5671(15)00998-3
Duraj N. (2014). Dwuczynnikowa ocena bezpieczeństwa finansowego przedsiębiorstwa. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 15 (5), 25–38.
Dziawgo E. (2022). Przedsiębiorstwa w Polsce w obliczu pandemii COVID-19. Funkcjonowanie w pierwszym półroczu 2020 r. Wybrane aspekty ekonomiczne. W: M. Halushchenko, Ł.D. Bartosik, M.K. Urbańczyk (red.). Pandemia COVID-19. Aspekty polityczne, społeczne, ekonomiczne i prawne. Poznań–Łódź: Wydawnictwo Naukowe ArchaeGraph Diana Łukomiak.
Fomenko A. (2010). Financial security of the enterprise: Adaptation of the concept to the modern conditions of the economic and legal state development. Bulletin of the Economy of Transport and Industry, 29, 182–184.
Franc-Dąbrowska J. (2006). Bezpieczeństwo finansowe a efektywność zaangażowania kapitałów własnych. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 93 (1), 121–128. DOI: https://doi.org/10.22630/RNR.2006.93.1.13
Franc-Dąbrowska J., Bereżnicka J. (2018). Ufinansowienie gospodarki a zakres i skala zadłużenia gospodarstw rolniczych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 533, 73–82. DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2018.533.07
Goraj L., Mańko S. (2009). Rachunkowość i analiza ekonomiczna w indywidualnym gospodarstwie rolnym. Warszawa: Difin.
Jedynak P., Bąk S. (2022). Kluczowe czynniki porażek przedsiębiorstw podczas pandemii COVID-19. Management and Quality, 4 (2), 80–91. DOI: https://doi.org/10.33119/SIP.2022.184.5
Jędruchniewicz A. (2022). Polityka państwa wobec rolnictwa w związku z pandemią COVID-19. Horyzonty Polityki, 13 (45), 97–117. DOI: https://doi.org/10.35765/hp.2316
Kaczmarek J. (2017). Bezpieczeństwo finansowe kontynuacji działalności małych i średnich przedsiębiorstw. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 1 (85), 279–289. DOI: https://doi.org/10.18276/frfu.2017.1.85-23
Kambo K. (2021). Poziom i struktura dochodów rolników w gospodarstwach prowadzących rachunkowość w 2019 roku. Ubezpieczenia w Rolnictwie – Materiały i Studia, 2 (76), 241–255. DOI: https://doi.org/10.48058/urms/76.2021.7
Karbownik L. (2014). Wykorzystanie podejścia memoriałowego i kasowego w ocenie operacyjnego bezpieczeństwa finansowego przedsiębiorstw sektora TSL. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/7969-458-7
Kata R., Nowak K., Leszczyńska M., Kowal A., Sebastianka B. (2021). Bezpieczeństwo finansowe gospodarstw domowych. Wybrane zagadnienia. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Kulawik J. (red.) (2012). Dopłaty bezpośrednie i dotacje budżetowe a finanse oraz funkcjonowanie gospodarstw i przedsiębiorstw rolniczych (2). Seria: Program Wieloletni 2011–2014, 46. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB.
Kuzenko T., Sablina N., Litovchenko O. (2010). Financial security management of the enterprise: Methodical aspect. Bulletin of the Economy of Transport and Industry, 29, 119–124.
Menggang L. (2013). Research on Industrial Security Theory. New York–Heidelberg–London–Dordrecht: Springer.
Mikuła A., Maśniak J., Gruziel K. (2022). The economic and production-related situation of Polish agriculture over the period from 2015–2021. Annals of the Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists, 24 (4), 143–154. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0016.0642
Misztal A. (2019). Bezpieczeństwo finansowe a zrównoważony rozwój polskich przedsiębiorstw przemysłowych. Ekonomia XXI Wieku, 1 (21), 75–86. DOI: https://doi.org/10.15611/e21.2019.1.05
Musiał W. (2009). Rozważania nad upadłością gospodarstw rodzinnych w Polsce. Wieś i Rolnictwo, 1 (142), 44–61. DOI: https://doi.org/10.53098/wir.2009.1.142/03
Raczkowski K. (2014). Macierz dyscyplinarna stabilności finansowej a ogólna klasyfikacja nauk. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 15 (5, cz. 2), 15–24.
Ryś-Jurek R. (2023). Bezpieczeństwo finansowe i stabilność finansowa gospodarstw rolnych w Polsce po akcesji do Unii Europejskiej. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. DOI: https://doi.org/10.17306/m.78-83-67112-39-0
Sierpińska M., Jachna T. (2004). Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Soliwoda M. (2014). Bezpieczeństwo finansowe gospodarstw rolniczych w Polsce z perspektywy wspólnej polityki rolnej. Wieś i Rolnictwo, 3 (164), 45–55. DOI: https://doi.org/10.53098/wir.2014.3.164/03
Szczecińska B. (2010). Ocena bezpieczeństwa finansowego wybranych przedsiębiorstw gospodarki żywnościowej. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Oeconomica, 61, 137–143.
Szczepaniak I., Ambroziak Ł., Drożdż J. (2020). Wpływ pandemii COVID-19 na przetwórstwo spożywcze i eksport rolno-spożywczy Polski. Ubezpieczenia w Rolnictwie – Materiały i Studia, 1 (73), 117–139. DOI: https://doi.org/10.48058/urms/73.2020.3
Szczepański M. (2020). Epidemia koronawirusa jako wydarzenie typu „czarny łabędź”. Przegląd Ekonomiczny, 20, 8–12.
Wasilewski M. (2007). Poziom wskaźnika szybkiej płynności finansowej a efektywność przedsiębiorstw rolniczych. W: B. Bernaś, W. Pluta (red.). Zarządzanie finansami firm. Teoria i praktyka. Seria: Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, 1159. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu.
Wędzki D. (2002). Strategie płynności finansowej przedsiębiorstwa. Przepływy pieniężne a wartość dla właścicieli. Kraków: Oficyna Wydawnicza.
Woś A. (red.) (1998). Encyklopedia agrobiznesu. Warszawa: Fundacja Innowacja, Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna.
Wyniki Standardowe (2022). Wyniki Standardowe 2021 uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w Polskim FADN. Część I. Wyniki Standardowe. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB.
Zagorodniy A., Voznyuk G. (2007). Financial and Economic Dictionary. Kyiv: Knowledge.
Zawadzka D., Ardan R., Szafraniec-Siluta E. (2011). Płynność finansowa a rentowność przedsiębiorstw rolnych w Polsce – ujęcie modelowe. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 88, 195–208. DOI: https://doi.org/10.22630/EIOGZ.2011.88.26
Ziętara W., Kosiorek M., Tchorzewska E., Kondraszuk T. (1994). Rachunek ekonomiczny i analiza finansowa w przedsiębiorstwie rolniczym. Brwinów: Wydawnictwo CDiER.
