Rola instrumentów finansowych Wspólnej Polityki Rolnej w przekształceniach związanych z zalesieniem gruntów o marginalnym znaczeniu dla rolnictwa
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir.2019.2.183/04Słowa kluczowe:
wspólna polityka rolna, zalesienie gruntów rolnych, lasy prywatneAbstrakt
Wśród najważniejszych celów Wspólnej Polityki Rolnej znaleźć można potrzebę zwiększenia wydajności produkcji rolnej poprzez promowanie postępu technologicznego, racjonalny rozwój produkcji rolnej oraz optymalne wykorzystanie środków produkcji w rolnictwie. Działania te mają prowadzić do zapewnienia odpowiedniego poziomu życia ludności zamieszkującej obszary wiejskie poprzez podniesienie dochodu osób zatrudnionych w rolnictwie, a więc do stopniowego rozwoju wsi, rolnictwa i obszarów wiejskich. Jednym ze sposobów optymalnego wykorzystania środków produkcji w rolnictwie jest wyłączanie z produkcji rolnej gruntów o marginalnym znaczeniu dla rolnictwa. Zalesienie gruntów rolnych jest z kolei jednym ze sposobów zagospodarowania gruntów o marginalnym znaczeniu dla rolnictwa i jednocześnie podstawowym środkiem realizacji celów określonych w Krajowym Programie Zwiększania Lesistości, którego założeniem jest wzrost lesistości Polski i zarazem optymalne wykorzystanie zasobów ziemi w odniesieniu do złożonych i jednocześnie niejednorodnych potrzeb oraz możliwości poszczególnych regionów kraju. Celem przeprowadzonych badań była diagnoza przestrzennej dystrybucji prac zalesieniowych wykonanych w okresie 2004–2013, będących podstawą rozpoznania przemian w zasobach leśnych Polskich, ich struktury własnościowej oraz regionalnego zróżnicowania. W analizach szczególną uwagę zwrócono na zalesienia wykonane na gruntach porolnych prywatnej własności z udziałem instrumentów finansowych WPR UE, dostępnych w Polsce w ramach PROW 2004–2013, wspierających przekształcenia w rolnictwie i obszarach wiejskich. Analizy wykonano na podstawie danych statystycznych GUS o powierzchni leśnej gmin z lat 2004 i 2013 oraz numerycznej mapy gruntów zalesionych w ramach PROW 2004–2013.
Bibliografia
Adamowicz M. (2000). Rola polityki agrarnej w zrównoważonym rozwoju obszarów wiejskich. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 2 (1), 69–81.
Buckwell A.E. (1992). Should we set aside set-aside? W: J. Clarke(red.). Set Aside (s. 275–283). Monograph, 50. Farnham: British Crop Protection Council.
Czapiewski K.Ł., Niewęgłowska G., Stolbova M. (2008). Obszary o niekorzystnym gospodarowaniu w rolnictwie. Stan obecny i wnioski na przyszłość. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB.
Czyżewski, B. (2009). Współczesne teorie renty gruntowej, ich geneza i znaczenie dla Wspólnej Polityki Rolnej w UE. Zeszyty Naukowe SGGW. Polityki Europejskie Finanse i Marketing, 2 (51), 39–55.
Dawidziuk J., Zajączkowski S. (2015). Akumulacja drewna w polskich lasach wszystkich form własności – dane drugiego cyklu WISL a podaż drewna. W: W. Strykowski, M. Kasprzak, A. Wasiak (red.). Sektor leśno-drzewny w zrównoważonej gospodarce (s. 25–36). Poznań: Instytut Technologii Drewna.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE. Dz.Urz. UE L 09.140.16.
Dzun W. (2012). Zmiany w skali wykorzystania zasobów gruntów rolnych w Polsce w procesie przemian systemowych i integracji z Unią Europejską. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 1 (330), 18–39.
Dzun W., Józwiak W. (2009). Problemy poprawy struktury gospodarstw rolnych w Polsce. Wieś i Rolnictwo, 2 (143), 73–92.
GIOŚ (2010). Raport o stanie środowiska w Polsce. Warszawa: Generalny Inspektorat Ochrony Środowiska.
Gołos P. (2008). Stan lasów prywatnych w Polsce. Leśne Prace Badawcze (Forest Research Papers), 69 (4), 321–335.
GUS (2004). Powierzchnia lasów według województw, powiatów i gmin. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
GUS (2013). Powierzchnia lasów według województw, powiatów i gmin. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Heil G.W., Muys B., Hansen K. (2007). Environmental Effects of Afforestation in North-Western Europe: From Field Observations to Decision Support of Afforestation Plant and Vegetation. Dordrecht: Springer Netherlands.
Hunek T. (2000). Uwarunkowania i mechanizmy rozwoju gospodarki obszarów wiejskich w Polsce. W: T. Hunek (red.). Dylematy polityki rolnej. Integracja polskiej wsi i rolnictwa z UE (s. 129–131). Warszawa: Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA.
van Huylenbroeck G., Durand G. (2003). Multifunctionality and rural development: A general framework. W: G. Durand, G. van Huylenbroeck (red.). Multifunctional Agriculture: A New Paradigm for European Agriculture and Rural Development (s. 1–16). Hampshire: Ashgate Publishing.
Jeżyńska B. (2014). Współczesne funkcje gospodarstw rodzinnych: Zagadnienia prawne. Opinie i Ekspertyzy. Biuro Analiz i Dokumentacji, Zespół Analiz i Opracowań Tematycznych Senatu RP. Warszawa: Kancelaria Senatu RP.
Kamińska W., Heffner K. (red.) (2014). Polityka spójności UE a rozwój obszarów wiejskich stare problemy i nowe wyzwania. Studia KPZK PAN, 156. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.
Karwat-Woźniak B. (2009). Zatrudnienie w rolnictwie indywidualnym w okresie transformacji i integracji europejskiej. Journal of Agribusiness and Rural Development, 3 (13), 73–81.
Karwat-Woźniak B. (2013). Zmiany w społecznie ekonomicznych uwarunkowaniach rozwojowych rolnictwa. Journal of Agribusiness and Rural Development, 2 (28), 121–131.
Komisja Europejska (2010). EUROPA 2020: Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Komunikat Komisji, Kom(2010) 2020 wersja ostateczna, 3.3.2010. Bruksela: Komisja Europejska.
Latruffe L., Piet L. (2013). Does land fragmentation affect farm performance? A case study from Brittany, France. Agricultural Systems, 129, 68–80.
Marcysiak A. (2006). Wpływ struktury agrarnej na zróżnicowanie wyników produkcyjno-ekonomicznych gospodarstw rolnych. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie – Problemy Rolnictwa Światowego, 15, 69–76.
MOŚZNiL (1995). Krajowy program zwiększania lesistości. Warszawa: Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
MOŚZNiL (1997). Polityka Leśna Państwa. Dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 22 kwietnia 1997 r. Warszawa: Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
MŚ (1993). Krajowy Program Zwiększania Lesistości. Warszawa: Ministerstwo Środowiska.
Nowicki J., Marks M. (1997). Techniczne uwarunkowania płodozmianów. Acta Academiae Agriculturae ac Technicae Olstenensis. Agricultura, 64, 101–113.
Nowicki J., Marks M., Makowski P. (2007). Ugór jako element współczesnego krajobrazu rolniczego. Fragment Agronomica, 4 (96), 48–57.
Parlińska M. (2002). Polityka Unii Europejskiej dotycząca zagospodarowania gruntów nieużytkowanych rolniczo. W: M. Podstawka (red.). Zagospodarowanie gruntów rolnych nieużytkowanych rolniczo (s. 175–182). Warszawa: Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego.
Polna M. (2012). Zalesienia gruntów rolnych na obszarach wiejskich wschodniego pogranicza Polski. Journal of Agribusiness and Rural Development, 4 (26), 91–102.
Poławski Z.F. (2009). Zmiany użytkowania ziemi w Polsce w ostatnich dwóch stuleciach. Teledetekcja Środowiska, 42, 69–82.
Rosner A., Stanny M. (2019). Przemiany struktury społeczno-zawodowej ludności wiejskiej. W: M. Halamska, M. Stanny, J. Wilkin (red.). Ciągłość i zmiana: Sto lat rozwoju polskiej wsi, t. 1 (s. 119–146). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Sikorska A. (2006). Źródła utrzymania rodzin użytkujących gospodarstwa rolne. Komunikaty, Raporty, Ekspertyzy, 523. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB.
Sioma S. (2009). Program zwiększania lesistości kraju realizowany w ramach instrumentu PROW 2004–2006. Wykorzystanie przestrzennych baz danych w ocenie jego wdrażania. Pamiętnik Puławski, 151 (2), 631–647.
Skłodowski P., Bielska A. (2009). Właściwości i urodzajność gleb Polski – podstawą kształtowania relacji rolnośrodowiskowych. Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie, 9 (4), 203–214.
Stanny M. (2012). Dynamika zmian demograficznych ludności wiejskiej i jej zasoby pracy. Polityka Społeczna, 7, 1–9.
Stanny M., Rosner A., Komorowski Ł. (2018). Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap III. Struktury społeczno-gospodarcze, ich przestrzenne zróżnicowanie i dynamika. Warszawa: Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Sulewski P. (2018). Uwarunkowania, zakres i ekonomiczne skutki zalesień gruntów marginalnych w gospodarstwach rolnych w Polsce. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 1 (354), 149–169.
Szwagrzyk J. (2004). Sukcesja leśna na gruntach porolnych. Stan obecny, prognozy i wątpliwości. Sylwan, 148 (4), 53–59.
Szymańska J., 2015. Ubytek ziemi rolniczej w Polsce w długim okresie (wybrane problemy). Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, 8, 145–163.
Tomczak T. (2004). Od rolnictwa do agrobiznesu. Transformacja gospodarki rolniczo-żywnościowej Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Warszawa: Szkoła Główna Handlowa.
Wilkin J. (red.) (2003). Podstawy strategii zintegrowanego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych.
Wilkin J. (red.) (2010). Wielofunkcyjność rolnictwa. Kierunki badań, podstawy metodologiczne i implikacje praktyczne. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Woś A. (2001). Konkurencyjność wewnętrzna rolnictwa. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB.
Zalewski M.A. (2009). Grunty leśne jako składnik gospodarstwa rolnego. Studia Iuridica Toruniensia, 5, 42–61.
Żmija D. (2014). Zrównoważony rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce. Studia Ekonomiczne, 166 (Polityka gospodarcza w okresie transformacji i kryzysu), 149–158.
