Rolnictwo ekologiczne w Polsce – uwarunkowania i kierunki rozwoju
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir.2024.1.202/03Słowa kluczowe:
użytki rolne High Nature Value farmlands (UR HNVf), bioróżnorodność, gospodarstwa rolne, dochód, Europejski Zielony Ład (EZŁ)Abstrakt
Rozwój rolnictwa ekologicznego jest jednym z priorytetów Europejskiego Zielonego Ładu. W opracowaniu przedstawiono aktualny stan i kierunki dotychczasowego rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce. Istotnym problemem jest występująca różnica między tempem wzrostu liczby gospodarstw i powierzchni pod uprawami ekologicznymi a rolniczą produkcją ekologiczną wykorzystywaną na cele spożywcze. Rozwój rolnictwa ekologicznego został przedstawiony na tle jego rozwoju w Unii Europejskiej. Intensywny wzrost liczby i powierzchni gospodarstw ekologicznych występował w latach 2005–2013. Drugą ważną cechą był rozwój tego rodzaju gospodarstw w regionach (województwach i gminach) cechujących się gorszymi przyrodniczymi warunkami produkcji. Ponadto decyzje o rozpoczęciu produkcji ekologicznej podejmowali rolnicy prowadzący gospodarstwa nie tylko w gorszych warunkach przyrodniczych, lecz także o niskim poziomie intensywności produkcji. Stwierdzono istotne różnice między udziałem powierzchni upraw ekologicznych w powierzchni użytków rolnych a udziałem produkcji ekologicznej w całkowitej produkcji rolniczej, a szczególnie jej udziałem w bilansie produktów spożywczych. Zaobserwowano też, że struktura upraw w gospodarstwach ekologicznych była korzystna pod względem bioróżnorodności i klimatu.
Bibliografia
ARiMR [Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa] (2021a). Dane wygenerowane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na podstawie wniosków o przyznanie płatności ekologicznych dla kampanii 2010–2021 w ujęciu gmin. Baza danych przekazana do IERiGŻ-PIB w dniu 17.01.2022.
ARiMR (2021b). Dane wygenerowane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na podstawie wniosków o przyznanie płatności ekologicznych dla kampanii 2021. Baza danych przekazana do IERiGŻ-PIB w dniu 1.02.2022.
Baum R. (2011). Ocena zrównoważonego rozwoju w rolnictwie (studium metodyczne). Seria: Rozprawy Naukowe, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, 434. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego.
Fotyma M. (2010). Chemia zażegnała widmo głodu na świecie. Chemik, 64 (7–8), 499–510.
GIJHARS [Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych] (2005/2006–2022). Raporty o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce.
GUS [Główny Urząd Statystyczny] (2005–2020). Roczniki Statystyczne Rolnictwa.
Hermaniuk T. (2018). Postawy i zachowania konsumentów na rynku ekologicznych produktów żywnościowych. Handel Wewnętrzny, 2 (373), 189–199.
Hill J.C. (1979). Johann Glauber’s discovery of sodium sulfate – Sal Mirabile Glauberi. Journal of Chemical Education, 56 (9), 593. DOI: https://doi.org/10.1021/ed056p593
Koalicja na rzecz BIO (2021). Koalicja na rzecz BIO we współpracy z NielsenIQ. Żywność ekologiczna w Polsce. Raport 2021. https://jemyeko.com/wp-content/uploads/2021/07/raport_05-07-2021.pdf (dostęp: 12.12.2023).
Komorowska D. (2006). Perspektywy rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie – Problemy Rolnictwa Światowego, 15, 43–48.
Kondratowicz-Pozorska J. (2014). Wsparcie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach 2004–2013 i w perspektywie 2014–2020. W: A. Olszańska, J. Szymańska (red.). Agrobiznes 2014. Rozwój agrobiznesu w okresie 10 lat przynależności Polski do Unii Europejskiej. Seria: Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego. DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2014.361.11
Kułyk P., Michałowska M. (2016). Stan rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach 2004–2014. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie – Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 113, 17–32. http://sj.wne.sggw.pl/pdf/EIOGZ_2016_n113_s17.pdf (dostęp: 12.12.2023). DOI: https://doi.org/10.22630/EIOGZ.2016.113.2
Kwasek M. (2019). Systemy jakości żywności w Unii Europejskiej. Przemysł Spożywczy, 73 (11), 2–6. DOI: https://doi.org/10.15199/65.2019.11.1
Łuczka W. (2021). Procesy rozwojowe rolnictwa ekologicznego i ich ekonomiczno-społeczne uwarunkowania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Markowska K. (2022). Rolnictwo ekologiczne w Polsce w 2021 r. Wiedza i Jakość, 2 (67), 7–8.
Matyka M. (2017). Ocena regionalnego zróżnicowania struktury zasiewów w kontekście oddziaływania na środowisko przyrodnicze. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 19 (3), 188–192.
Mazur-Wierzbicka E. (2016). Rozwój rolnictwa ekologicznego w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej. Studia i Prace WNEiZ US, 44 (1), 195–206. DOI: https://doi.org/10.18276/sip.2016.44/1-16
Plewa J. (2022). Co dalej ze Wspólną Polityką Rolną Unii Europejskiej? Pomorski Thinkletter, 3 (10): Zielona transformacja polskiego rolnictwa – sens, filozofia i drogi do celu, 87–93.
Puppel K., Łukasiewicz M., Sakowski T., Kuczyńska B., Grodkowski G., Solarczyk P., Matuszewski A. (2018). Rolnictwo ekologiczne w Polsce na tle krajów członkowskich Unii Europejskiej i świata. Przegląd Hodowlany, 86 (6), 1–5. http://ph.ptz.icm.edu.pl/wp-content/uploads/2018/11/1-Puppel.pdf (dostęp: 10.12.2023).
Rozporządzenie (2007). Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91. Dz.U. L 189/1, 20.7.2007.
Rozporządzenie (1992). Rozporządzenie Rady EWG 2078/92. Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2078/92 z dnia 30 czerwca 1992 r. w sprawie metod produkcji rolnej zgodnych z wymogami ochrony środowiska i utrzymania terenów wiejskich. Dz.U. L 215 z 30.7.1992, s. 85–90. http://data.europa.eu/eli/reg/1992/2078/oj (dostęp: 12.12.2023).
Rozporządzenie (1988). Rozporządzenie Rady EWG 4115/88 z dnia 21 grudnia 1988 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania systemu pomocy w celu wspierania ekstensyfikacji produkcji. Dz.U. L 361 z 29.12.1988, s. 13–18. http://data.europa.eu/eli/reg/1988/4115 (dostęp: 10.12.2023).
Runowski H. (1996). Ograniczenia i szanse rolnictwa ekologicznego. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
Schaack D. (2020). Europäischen Bio-Marktknackt die 40 Mrd. EUR. Marke. https://tiny.pl/dwtt4 (dostęp: 27.11.2020).
Smoluk-Sikorska J. (2010). Stan rolnictwa ekologicznego i rynku jego produktów w Unii Europejskiej. Journal of Agribusiness and Rural Development, 4 (18), 87–95.
Sołtysiak U. (red.) (1995). Rolnictwo ekologiczne. Od producenta do konsumenta. Warszawa: Stowarzyszenie Ekoland.
Statistisches Jahrbuch (2020). Statistisches Jahrbuch über Ernährung Landwirtschafts und Forsten 2020. Münster: Landwirtschaftsverlag.
Statistisches Jahrbuch (2010). Statistisches Jahrbuch über Ernährung Landwirtschafts und Forsten 2010. Münster: Landwirtschaftsverlag.
Traktaty Rzymskie (1957). Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą. http://data.europa.eu/eli/treaty/teec/sign (dostęp: 10.10.2022).
Zieliński M. (2021). Rolnictwo ekologiczne w Polsce jako źródło dóbr publicznych na obszarach szczególnie predestynowanych do jego rozwoju. Wieś i Rolnictwo, 4 (193), 77–106. DOI: https://doi.org/10.53098/wir042021/04
Ziętara W., Mirkowska Z. (2022). Ekspertyza dotycząca analizy i oceny zmian wielkości produkcji ekologicznej w latach 2018–2021. Maszynopis w Zakładzie Ekonomiki Gospodarstw Rolniczych i Ogrodniczych IERiGŻ-PIB.
Ziętara W., Mirkowska Z. (2021). Zielony Ład – w kierunku rolnictwa ekologicznego czy ekologizacji rolnictwa? Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 3 (368), 29–54. DOI: https://doi.org/10.30858/zer/135520
Zygmunt I. (2020). Europejski Zielony Ład w pięciu punktach. https://zielonewiadomosci.pl/tematy/zielony-lad/europejski-zielony-lad-w-pieciu-punktach/ (dostęp: 27.10.2020).
Żakowska-Biemans S., Tyburski J. (2007). Wprowadzenie do rolnictwa ekologicznego. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
