Myślenie o wsi i regionie w kategorii wspólnoty: anachronizm czy aktualna perspektywa?

Maria Wieruszewska

doi:10.53098/wir.2014.1.162/08

Autor

Maria Wieruszewska Autorka jest pracownikiem naukowym Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir.2014.1.162/08

Słowa kluczowe:

wieś, region, wspólnota, więź społeczna, miejsce, obszar, trzeci sektor

Abstrakt

Autorka „zderza” w swym artykule konkurujące we współczesnym dyskursie poglądy. Mamy zatem, z jednej strony, zwolenników dekonstrukcji wybranych form życia społecznego, uznających je za anachroniczne we współczesnym dyskursie publicznym. Odpowiedzią jest prezentowana z pasją argumentacja, poświadczająca swoisty renesans idei wspólnotowości i jego konsekwencje dla oceny programów Trzeciego Sektora. W duchu polemiki Autorka wskazuje na – jej zdaniem – błędne założenia, których rezultatem jest marginalizowanie specyfiki społeczności wiejskich, zwłaszcza w wymiarze więzi społecznej.

Bibliografia

Baldwin P., 1990: The Politics of Social Solidarity. Class Bases of the European Welfare State 1875–1975. Cambridge University Press, Cambridge. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511586378

Bellah R.N. et al., 2007: Skłonności serca. Indywidualizm i zaangażowanie po amerykańsku. Przełożyli: D. Stasiak, P. Skurowski i T. Żyro. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.

Bieńko M., 2006: Nieznośna lekkość więzi w sferze kontaktów międzyludzkich. Societas Communitas 1(1), ISNS UW, Warszawa.

Bukowski A., 2011: Region tradycyjny w unitarnym państwie w dobie globalizacji. Przypadek województwa małopolskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Bukraba-Rylska I., Burszta W. (red.), 2011: Raport. Stan i zróżnicowanie kultury wsi i małych miast w Polsce. Kanon i rozproszenie. Narodowe Centrum Kultury, Warszawa. Castells M., 2008: Siła tożsamości. PWN, Warszawa.

Cohen A.P., 2003: Wspólnoty znaczeń. [w:] Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, M. Kempny, E. Nowicka (red.). PWN, Warszawa.

Duchowski M., Sekuła E.A., 2011: Krokodyl na żywo... kilka uwag o przestrzeni publicznej polskiej prowincji. [w:] Raport. Stan i zróżnicowanie kultury wsi i małych miast w Polsce. Kanon i rozproszenie, I. Bukraba-Rylska, W. Burszta (red.). Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.

Engelking A., 2012: Kołchoźnicy. Antropologiczne studium tożsamości wsi białoruskiej przełomu XX i XXI wieku. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.

Gawkowska A., 2004: Biorąc wspólnotę poważnie. Komunitarystyczne krytyki liberalizmu. Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.

Grzelak Z., 1994: Społeczności wiejskie w środkowym regionie kraju. IRWiR PAN, Warszawa.

Jacyno M., 2007: Kultura indywidualizmu. PWN, Warszawa.

Kaszuba E., 2013: Autorytet w rodzinie mieszkającej na wsi. Relacja rodzice–dzieci. Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Kiciński K., 2006: Moralność a więź społeczna. Societas Communitas 1(1), ISNS UW, Warszawa.

Knapik W., 2013: Typy więzi społecznych a wzory współdziałania mieszkańców wsi w sytuacji ryzyka, zagrożenia i katastrofy powodzi. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie nr 506. Rozprawy zeszyt 383, Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Kraków.

Koryś P., 2013: (wypowiedź w dyskusji redakcyjnej) Autostrady i bezdroża polskiej modernizacji. Więź nr 1.

Korporowicz L., 2010: Podmioty przestrzeni międzykulturowej. [w:] Jedność i różnorodność. Kultura vs. Kultury, E. Rekłajtis, R. Wiśniewski, J. Zdanowski (red. nauk.). Oficyna Wydawnicza ASPRA – JR, Warszawa.

Krasnodębski Z., 2013: Zdrada „Solidarności”. W Sieci nr 36 (40).

Kurczewska J. i inni, 1993: Blokady społeczeństwa obywatelskiego. słabe społeczeństwo obywatelskie i słabe państwo. [w:] Społeczeństwo w transformacji, A. Rychard i M. Fedorowicz (red.). IFIS PAN, Warszawa.

Kurczewska J. i inni, 1998: Społeczności lokalne jako wspólnoty tradycji – w poszukiwaniu korzeni demokracji. Studia Socjologiczne, 2 (149), IFiS PAN, Komitet Socjologii.

Łuczewski M., 2012: Odwieczny naród. Polak i katolik w Żmiącej. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.

Modnicka N., 2013: Małe światy polskiego ewangelikalizmu. Studium z antropologii interpretatywnej. Wydawnictwo Biblioteka, Łódź.

Ossowski S., 1962: O osobliwościach nauk społecznych. PWN, Warszawa.

Potok A., 2013: Program Odnowy Wsi i Program LEADER jako czynniki aktywizacji obszarów wiejskich w Polsce. Trzeci Sektor nr 29. Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.

Rymsza M., 2006: Polityka społeczna a więzi społeczne. Przypadek III Rzeczypospolitej. Societas Communitas 1(1), ISNS UW, Warszawa.

Rymsza M., 2013: Społeczny i obywatelski potencjał polskiej wsi. Trzeci Sektor nr 29. Fundacja Instytut Spraw Publicznych.

Schütz A., 2008: O wielości światów. Szkice z socjologii fenomenologicznej. Tłumaczyła B. Jabłońska. Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.

Skorowski H., 2006: Europa regionu. Regionalizm jako kategoria aksjologiczna. Krośnieńska Oficyna Wydawnicza Sp. z o.o., Krosno.

Stalder F., 2012: Manuel Castells. Teoria społeczeństwa sieci. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Staniłko J.F., 2007: Koniec polityki inteligenckiej. [w:] Rozwój przez wspólnotę i konkurencyjność (tezy – streszczenia wystąpień – artykuły towarzyszące). Wydanie z okazji II Kongresu Obywatelskiego. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk.

Stanisławczyk B., 2013: Atak na gniazdo cnót. W Sieci nr 35 (39), 2–8 września.

Styk J., 1993: Chłopski świat wartości. Wydawnictwo Duszpasterstwo Rolników, Włocławek.

Szlendak T., 2011: Nic? Aktywność kulturalna i czas wolny na wsi i w małych miastach. [w:] Raport. Stan i zróżnicowanie kultury wsi i małych miast w Polsce. Kanon i rozproszenie, I. Bukraba-Rylska i W. Burszta (red.). Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.

Szmatka J., 1989: Małe struktury społeczne. PWN, Warszawa.

Szomburg J., 2007: Rozwój przez wspólnotę i konkurencyjność. Sesja otwierająca II Kongres Obywatelski. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk.

Tomaszewski K., 2002: Regiony jako europejskie grupy interesu. Przegląd Europejski nr 2.

Tyszka A., 2007: „Societas Civitas” Regionalizm jako zbiornica wartości narodu. [w:] A to Polska właśnie. VIII Kongres Regionalnych Towarzystw Kultury. Referaty, wypowiedzi, głosy w dyskusji, dokumenty programowe i metodyczne. IV Ogólnopolski Zjazd Nauczycieli Regionalistów. Wydawnictwo Silesia, Warszawa – Wrocław.

Wieruszewska M., 1991: Wieś. W poszukiwaniu całości społeczno-kulturowej. PWN, Warszawa.

Wieruszewska M., 1997: Wieś polska. Konteksty, kontrasty, strategie. IRWiR PAN, Warszawa.

Wieruszewska M., 2002: Samoorganizacja w społecznościach wiejskich – przejawy – struktury – zróżnicowania. IRWiR PAN, Warszawa.

Wieruszewska M., 2008: Tożsamość kulturowa wsi. Kwestie i zobowiązania. Przegląd Humanistyczny nr 6.

Wieruszewska M., 2011: Zarządzanie programem LEADER z perspektywy kapitału społecznego. Założenia, działania, efekty – próba ewaluacji jakościowej. [w:] Między interwencją a interakcją. Lokalne grupy działania w społecznościach wiejskich, I. Bukraba-Rylska (red. nauk.). Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.

Wieruszewska M., 2013: Wybrane koncepcje rozwoju w ujęciu antropologa kultury. Wieś i Rolnictwo nr 4 (161).

Zimmerbauer K., Paasi A., 2013: When old and new regionalism collide: De-institutionalization of regions and resistance identity in municipality amalgamations. Journal of Rural Studies vol. 30 (2013), s. 31–40. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2012.11.004

Żelazny W., 1998: Zrozumieć przyszłość regionu. Europa 2/98.