Długofalowe tendencje zmian dochodów rolniczych w „starej” Unii

Abstrakt

Niniejsze opracowanie ma na celu przedstawienie problemów metodologicznych związanych z wyodrębnieniem długofalowych tendencji zmian dochodów rolniczych oraz wybranych wyników badań dotyczących tego zagadnienia w odniesieniu do Unii Europejskiej w kształcie sprzed rozszerzenia wschodniego. Według wytycznych Komisji Europejskiej, dochód definiowany jest jako maksymalna suma pieniędzy, którą beneficjent może skonsumować w danym okresie bez pomniejszania wolumenu jego aktywów. W artykule poddano analizie trzy podstawowe agregaty dochodów rolniczych: wartość dodaną netto, nadwyżkę operacyjną netto i dochód netto przedsiębiorcy. Następnie ukazano wpływ istnienia różnych typów struktur produkcyjnych dla metodologii obliczania dochodów rolniczych. W części empirycznej przedstawiono ewolucję dochodów rolniczych w UE-15 i najważniejszych krajach członkowskich (Niemcy, Francja, Włochy, Wielka Brytania i Holandia) na przestrzeni 15–35 lat w zależności od dostępności danych źródłowych. Do tego celu posłużono się wskaźnikami: realnych dochodów czynników produkcji w rolnictwie w przeliczeniu na roczną jednostkę pracy, realnego dochodu przedsiębiorcy netto w rolnictwie w przeliczeniu na nieopłaconą roczną jednostkę pracy i dochodu przedsiębiorcy netto w rolnictwie. Zaobserwowano niewielką dynamikę wzrostu dochodów rolniczych w UE w ujęciu długookresowym przy istotnych wahaniach i okresowych spadkach w niektórych krajach członkowskich. Brakuje wiarygodnych danych na temat sytuacji dochodowej rodzin rolniczych, które można by porównać z dochodami innych grup społeczno-ekonomicznych. Stosowanie różnych definicji rolnika i gospodarstwa rolnego w poszczególnych krajach członkowskich znacznie utrudnia międzynarodowe porównania dochodowości rolniczej.