Proces starzenia się ludności Polski. Przyczyny i skutki

Eugeniusz Kowalczyk

doi:10.53098/wir.2024.1.202/01

Autor

Eugeniusz Kowalczyk mgr Eugeniusz Kowalczyk, Główny Urząd Statystyczny, Rządowa Rada Ludnościowa, al. Niepodległości 208, 00-925 Warszawa https://orcid.org/0000-0002-5392-1757

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir.2024.1.202/01

Słowa kluczowe:

struktura wieku ludności, starzenie się populacji, Polska

Abstrakt

Wraz z początkiem trzeciej dekady XXI w. minęło 100 lat od przeprowadzenia w wolnej Polsce Pierwszego Powszechnego Spisu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 września 1921 roku. Dostarczył on wielu szczegółowych informacji o populacji zamieszkującej ziemie formującej się II Rzeczypospolitej, m.in. dotyczących liczby i struktury według wieku. W ciągu 100 lat struktura wieku mieszkańców Polski (od II wojny światowej w innych granicach) zmieniała się zarówno pod wpływem czynników demograficznych (ruch rzeczywisty ludności), jak i pozademograficznych (straty wojenne, zmiany granic państwa). Cechą niezmienną będącą wynikiem oddziaływania ww. czynników, zwłaszcza w długim okresie, pozostawało starzenie się populacji. Zgodnie z prognozami proces ten będzie postępował także w przyszłości.

Bibliografia

Dziki T. (2013). Podziały administracyjne Polski w latach 1944–1998. Z badań nad ustrojem ziem polskich w XIX i XX w. Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość, 10, 433–450.

Gawryszewski A. (2005). Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN.

GUS [Główny Urząd Statystyczny] (2023a). Rocznik Demograficzny 2023. Warszawa: GUS.

GUS (2023b). Prognoza ludności na lata 2023–2060. Warszawa. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/prognoza-ludnosci/prognoza-ludnosci-na-lata-2023-2060,11,1.html (dostęp: 26.11.2023).

GUS (2021). Rocznik Demograficzny 2021. Warszawa: GUS.

GUS (2011). Rocznik Demograficzny 2011. Warszawa: GUS.

GUS (2001). Rocznik Demograficzny 2001. Warszawa: GUS.

GUS (1991). Demografia 1991. Roczniki statystyczne. Warszawa: GUS.

GUS (1982). Rocznik Demograficzny 1981. Warszawa: GUS.

GUS (1971). Rocznik Demograficzny 1971. Warszawa: GUS.

GUS (1968). Rocznik Demograficzny 1945–1966. Warszawa: GUS.

GUS (1965). Spis Powszechny z dnia 6 grudnia 1960 r. Wyniki ostateczne. Ludność, gospodarstwa domowe. Warszawa: GUS.

GUS (1960). Polskie tablice wymieralności 1955/1956. Warszawa: GUS.

GUS (1954). Narodowy Spis Powszechny z dnia 3 grudnia 1950 r. Struktura zawodowa i demograficzna ludności. Indywidualne gospodarstwa rolne. Warszawa: GUS.

GUS (1939). Mały Rocznik Statystyczny 1939. Warszawa: GUS.

GUS (1938a). Polskie tablice wymieralności 1931/32. Warszawa: GUS.

GUS (1938b). Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe, ludność. Polska. Warszawa: GUS.

GUS (1927). Pierwszy Powszechny Spis Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 września 1921 r. Mieszkania. Ludność. Stosunki zawodowe (t. 17). Warszawa: GUS.

Holzer J.Z., Józefowicz A. (1960). Dynamika zaludnienia ziem polskich 1870–1958. Biuletyn Instytutu Gospodarstwa Społecznego, 3 (4), 3–103.

Kowalczyk E. (2022). Zmiany w strukturze ludności Podlasia w latach 2001–2020. W: Rządowa Rada Ludnościowa. J. Hrynkiewicz, M. Halicka (red.). Niesamodzielna starość. Materiały z III Kongresu Demograficznego. Część 2. Warszawa: GUS.

Kowalczyk E. (2021). Zmiany w stanie i strukturze ludności Polski w latach 2011–2019. W: Problemy rozwoju demograficznego Polski w XXI wieku w ujęciu regionalnym. Warszawa: Rządowa Rada Ludnościowa GUS. https://bip.stat.gov.pl/organizacja-statystyki-publicznej/rzadowa-rada-ludnosciowa/publikacje-rzadowej-rady-ludnosciowej/dylematy-rozwoju-demograficznego-polski-w-ujeciu-regionalnym-w-xxi-wieku/ (dostęp: 16.11.2023).

Kowalczyk E., Cierniak-Piotrowska M. (2022). Województwo lubelskie 1919–2020 – rozwój demograficzny. W: Rządowa Rada Ludnościowa. K. Markowski (red.). Konsekwencje zmian demograficznych. Materiały z III Kongresu Demograficznego. Część 1 (s. 153–171). Warszawa: GUS.

Pressat R. (2014). Słownik demograficzny (The Dictionary of Demography). E. Frątczak, A. Ptak-Chmielewska (oprac. wersji pol.). Warszawa: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie – Oficyna Wydawnicza.

Szulc S. (1936). Ruch naturalny ludności w Polsce w latach 1895–1935. W: Zagadnienia demograficzne Polski. Seria: Statystyka Polski, C, z. 41. Warszawa: GUS.

Vielrose E. (1952). Polskie tablice wymieralności 1948 roku. Studia i Prace Statystyczne. Warszawa: GUS.