Grupy producentów rolnych a kapitał społeczny – potencjalne zależności

Aleksandra Chlebicka; Jan Fałkowski; Beata Łopaciuk-Gonczaryk

doi:10.53098/wir.2014.3.164/09

Autor

Aleksandra Chlebicka Autorka jest pracownikiem naukowym Wydziału Nauk Ekonomicznych Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawi
Jan Fałkowski Autor jest pracownikiem naukowym Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego
Beata Łopaciuk-Gonczaryk Autorka jest pracownikiem naukowym Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir.2014.3.164/09

Słowa kluczowe:

grupy producentów rolnych, kapitał społeczny, Polska

Abstrakt

Prezentowany tekst wpisuje się w dyskusję poświęconą czynnikom, które mogą stymulować bądź hamować proces powstawania i rozwoju grup producentów rolnych w Polsce. Główna uwaga poświęcona jest roli, jaką może w tym kontekście odgrywać kapitał społeczny. W artykule wskazujemy na potencjalne powiązania i zależności, które mogą zachodzić między różnymi formami kapitału społecznego oraz grupami producentów, jak również dokonujemy krótkiego podsumowania istniejących prac poświęconych zasobom kapitału społecznego na polskiej wsi.

Artykuł powstał w ramach projektu naukowego pt. Kapitał społeczny jako warunek tworzenia się grup producentów rolnych w Polsce; projekt został sfinansowany ze Środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2011/01/B/HS4/04733.

Bibliografia

Acemoglu D., Jackson M., 2012: History, Expectations, and Leadership in the Evolution of Social Norms. NBER Working Paper No. 17066, Cambridge. DOI: https://doi.org/10.3386/w17066

Adler P.S., Kwon S.-W., 2002: Social Capital: prospects for a new concept. Academy of Management Review, vol. 27, no. 1, s. 17–40. DOI: https://doi.org/10.5465/amr.2002.5922314

Alesina A., Fuchs-Schuendeln N., 2007: Good Bye Lenin (or not?) – The Effect of Communism on People’s Preferences. American Economic Review No 97 (4), s. 1507–1528. DOI: https://doi.org/10.1257/aer.97.4.1507

Banaszak I., 2009: Determinanty sukcesu współpracy na rynkach rolniczych na przykładzie grup producentów w Polsce. Wieś i Rolnictwo, nr 1 (142), s. 100–121. DOI: https://doi.org/10.53098/wir.2009.1.142/06

Banaszak I., Beckmann V., 2010: Compliance with Rules and Sanctions in Producer Groups in Poland. Journal of Rural Cooperation, No 38 (1), s. 55–69.

Banfield E., 1958: The Moral Basis of a Backward Society. Free Press, New York. DOI: https://doi.org/10.2307/2550413

Barney J.B., 1991: Firm Resources and Sustained Competitive Advantage. Journal of Management, vol. 17, no. 1, s. 99–120. DOI: https://doi.org/10.1177/014920639101700108

Bijman J. i inni, 2012: Support for Farmers’ Cooperatives. Komisja Europejska.

Boguta W., Ejsmont J., Kamiński R., 2000: Spółdzielczość wiejska. WSiP, Warszawa, s. 6.

Bondyra K., 2003: Kooperacja a przemiany na wsi. Wieś i Rolnictwo nr 3 (120), s. 350–356.

Boselie D., Henson S., Weatherspoon D., 2003: Supermarket procurement practices in developing countries: redefining the roles of the public and private sectors. American Journal of Agricultural Economics, No 5, s. 1155–1161. DOI: https://doi.org/10.1111/j.0092-5853.2003.00522.x

Bourdieu P., 1986: The forms of capital. [w:] Handbook of Theory of Research for the Sociology of Education, J.G. Richardson (red.). Greenwood Press, New York, s. 241–258.

Burt R.S., 1992: Structural Holes: The Social Structure of Competition. Harvard University Press, Cambridge, London.

Burt R.S., 1997: The Contingent Value of Social Capital. Administrative Science Quarterly, vol. 42, No. 2, s. 339–365. DOI: https://doi.org/10.2307/2393923

Burt R.S., 2005: Brokerage and Closure. An introduction to Social Capital. Oxford: Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780199249145.001.0001

Chlebicka A., 2011: Czynniki wpływające na sukces grup producentów rolnych. Journal of Agribusiness and Rural Development, No 4 (22), s. 31–39.

Chlebicka A., 2008: Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania rozwoju grup producentów owoców i warzyw w Polsce. Rozprawa doktorska. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa.

Chlebicka A., Fałkowski J., Wołek T., 2009: Powstawanie grup producentów rolnych a zmienność cen. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, nr 2, s. 59–73.

Chloupkova J., Svendsen G.H.L., Svendsen G.T., 2003: Building and Destroying Social Capital: The Case of Cooperative movements in Denmark and Poland. Agriculture and Human Values, No 20, s. 355–369. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1026141807305

Cohen D., Prusak L., 2001: In Good Company: How Social Capital Makes Organizations Work. Harvard Business School Press, Boston. DOI: https://doi.org/10.1145/358974.358979

Coleman J.S., 1990: Foundations of Social Theory. Cambridge: Harvard University Press.

Corneo G., Gruener H.P., 2002: Individual preferences for political redistribution. Journal of Public Economics, No 83, s. 83–107. DOI: https://doi.org/10.1016/S0047-2727(00)00172-9

Csaki C., Forgacs C., 2008: Observations on Regional Level. [w:] C. Csaki, C. Forgacs, D. Milczarek-Andrzejewska, J. Wilkin Restructuring market relations in food and agriculture of Central and Eastern Europe – Impacts upon small farmers. Agroinform, Budapeszt, s. 29–51. DOI: https://doi.org/10.1079/9781845931858.0209

Czapiński J., 2008: Kapitał ludzki i kapitał społeczny a dobrobyt materialny. Polski paradoks. Zarządzanie Publiczne, nr 2 (4), s. 5–28.

Dasgupta P., 2005: The Economics of Social Capital. Working Paper, Cambridge: University of Cambridge.

Domagalska-Grędys M., 2012: Rozwój gospodarstw rolnych poprzez działania grupowe producentów. Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego, Kraków.

Domagalski A., 2010: Organizowanie się gospodarcze polskich rolników po 1990 roku. Spółdzielczy Instytut Badawczy, Krajowa Rada Spółdzielczości, Warszawa.

Dresler E., 2007: Poziom aktywności grupowej mieszkańców wsi a stopień rozwoju zrównoważonego obszarów wiejskich w świetle badań empirycznych. [w:] Społeczno-ekonomiczne aspekty rozwoju polskiej wsi, M. Błąd i D. Klepacka-Kołodziejska (red.). IRWiR PAN, Warszawa, s. 23–34.

Fearne A., Hughes D., Duffy R., 1998: Concepts of Collaboration – Supply Chain Management in a Global Food Industry. Imperial College at Wye, University of London.

Fedyszak-Radziejowska B., 2006: Kapitał społeczny wsi – w poszukiwaniu utraconego zaufania. [w:] Kapitał ludzki i zasoby społeczne wsi. Ludzie – społeczność lokalna – edukacja, K. Szafraniec (red.). IRWiR PAN, Warszawa, s. 71–120.

Fedyszak-Radziejowska B., 2012: Raport o stanie polskiej wsi. Online: http://www.fdpa.org.pl/publikacje/raport-polska-wie-2012.html.

Fehr E., Fischbacher U., von Rosenbladt B., Schupp J., Wagner G., 2003: A Nation-Wide Laboratory. Examining Trust and Trustworthiness by Integrating Behavioral Experiments into Representative Surveys, CESifo Working Paper nr 866. DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.385120

Fukuyama F., 1995: Trust: The Social Virtues and the Creation of Prosperity. New York: Free Press.

Fukuyama F., 2000: Social Capital and Civil Society. International Monetary Fund Working Paper. DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.879582

Gargiulo M., Benassi M., 1999: The Dark side of Social Capital. [w:] R.Th.A.J. Leenders, S.M. Gabbay, Corporate Social Capital and Liability. Kluwer Academic Publishers, Boston. DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4615-5027-3_17

Gargiulo M., Benassi M., 2000: Trapped in Your Own Net? Network Cohesion, Structural Holes and the Adaptation of Social Capital. Organization Science, 11, 2, s. 183–196. DOI: https://doi.org/10.1287/orsc.11.2.183.12514

Glaeser E., Laibson D., Scheinkman J.A., Soutter C.L., 2000: Measuring trust. Quarterly Journal of Economics, t. 115, nr 3, s. 811-846. DOI: https://doi.org/10.1162/003355300554926

Halamska M., 2011: Społeczna kondycja polskiej wsi. Struktura, kapitały i społeczeństwo obywatelskie w I dekadzie XXI wieku. [w:] Rozwój obszarów wiejskich w Polsce. Diagnozy, strategie, koncepcje polityki, I. Nurzyńska i M. Drygas, (red.). IRWiR PAN, Warszawa, s. 39–55.

Hardt Ł., 2006: Institutional Disequilibrium: formal institutions in Polish cultural space. [w:] Action and Change: Critical Perspectives on Economy and Culture in Post-Socialist Societies, S. Amsler, T. Yarkova, B. Sanghera, (red.). Peter Lang, Oxford, s. 301–314.

Hendrikse G.W.J., Veerman C.P., 2001: Marketing Cooperatives and Financial Structure: a Transaction Costs Economics Analysis. Agricultural Economics. No 26, s. 205–216. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1574-0862.2001.tb00064.x

Kamiński R., 2008: Aktywność społeczności wiejskich. Lokalne inicjatywy organizacji pozarządowych. IRWiR PAN, Warszawa.

Kamiński R., 2010: Rola kapitału społecznego i instytucjonalnego w procesie rozwoju obszarów wiejskich. [w:] Przestrzenne, społeczno-ekonomiczne zróżnicowanie obszarów wiejskich w Polsce. Problemy i perspektywy rozwoju, M. Stanny i M. Drygas (red.). IRWiR PAN, Warszawa, s. 157–179.

Karasiewicz G., 2001: Systemy dystrybucji artykułów rolno-spożywczych na rynku polskim. Diagnoza i koncepcja zmian. Wydawnictwa Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Kłodziński M., 2006: Aktywizacja społeczno-gospodarcza gmin wiejskich i małych miasteczek. IRWiR PAN, Warszawa.

Knack S., Keefer P., 1997: Does Social Capital have an economic payoff? A cross-country investigation. Quarterly Journal of Economics, November, s. 1251–1288. DOI: https://doi.org/10.1162/003355300555475

Krzyżanowska K., 2003: Przedsiębiorczość zespołowa rolników i jej uwarunkowania. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.

Letki N., Evans G., 2005: Endogenizing Social Trust: Democratization in East-Central Europe. British Journal of Political Science, No 35 (3), s. 515–529. DOI: https://doi.org/10.1017/S000712340500027X

Lin N., 2001: Social Capital: A Theory of Social Structure and Action. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511815447

Łopaciuk-Gonczaryk B., 2009: Więzi społeczne, zaufanie i kapitał społeczny. [w:] Więzi społeczne i przemiany gospodarcze. Polska i inne kraje europejskie, S. Golinowska, J. Wilkin, M. Bednarski, U. Sztanderska, M. Socha, B. Balcerzak-Paradowska, (red.). Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa, s. 33–49.

Łopaciuk-Gonczaryk B., 2011: Kapitał społeczny firmy. Polityka Społeczna, nr 7 (448), s. 2–6.

Majewski E., Dalton G., red. 2000: Strategiczne opcje dla polskiego sektora agrobiznesu w świetle analiz ekonomicznych. Centrum Naukowo-Wdrożeniowe SGGW, Warszawa.

Majewski E., Perepeczko B., 2001: Poglądy i postawy rolników z gospodarstw towarowych wobec rolnictwa i gospodarki rynkowej. Wieś i Rolnictwo nr 4 (113), s. 157–163.

Małysz J., 1996: Procesy integracyjne w agrobiznesie. Centrum Doradztwa i Edukacji w Rolnictwie w Poznaniu. Poznań, s. 13–15.

Menard C., 2007: Cooperatives: Hierarchies or Hybrids? [w:] Vertical Markets and Cooperative Hierarchies, K. Karantininis and J. Nilsson, (red.). Springer, s. 1–17. DOI: https://doi.org/10.1007/1-4020-5543-0_1

Michalewska-Pawlak M., 2010: Możliwości i bariery rozwoju kapitału społecznego na obszarach wiejskich w Polsce. [w:] Kapitał społeczny – interpretacje, impresje, operacjonalizacja, M. Klimowicz, W. Bokajło, (red.). CeDeWu Sp. z o.o., Warszawa, s. 185–202.

Milczarek-Andrzejewska D., 2012: Siła przetargowa gospodarstw rolnych w łańcuchu żywnościowym. Gospodarka Narodowa, nr 1–2 (245–246), s. 135–153. DOI: https://doi.org/10.33119/GN/101044

Milczarek-Andrzejewska D., Wołek T., Łopaciuk-Gonczaryk B., 2011: The role of social capital and informal cooperation: market integration of farms in Poland. [w:] Structural change in agriculture and rural livelihoods: policy implications for the new member states of the European Union, J. Mollers, G. Buchenrieder, C. Csaki (red.). Leibniz Institute of Agricultural Development in Central and Eastern Europe IAMO, Leibniz 2011, s. 159–17.

Mitkiewicz P., Szafraniec K., 2008: Kapitał społeczny wsi wobec wyzwań europejskich i globalnych (O „dobrym” i „złym” kapitale społecznym). [w:] Wyzwania przed obszarami wiejskimi i rolnictwem w perspektywie lat 2014–2020, Marek Kłodziński (red.). IRWiR PAN, Warszawa, s. 81–97.

Nadolski M., 1993: Komuniści wobec chłopów w Polsce 1941–1956. Mity i rzeczywistość. Warszawa.

Nahapiet J., Ghoshal S., 1998: Social Capital, Intellectual Capital and the Organizational Advantage. Academy of Management Review, vol. 23, no.2, s. 242–266. DOI: https://doi.org/10.5465/amr.1998.533225

Ostrom E., 2000: Crowding out Citizenship. Scandinavian Political Studies, No 23 (1), s. 3–16. DOI: https://doi.org/10.1111/1467-9477.00028

Paldam M., Svendsen G.T., 2000: An essay on social capital: Looking for the fire behind the smoke. European Journal of Political Economy, No 16, s. 339–366. DOI: https://doi.org/10.1016/S0176-2680(99)00064-6

Paldam M., Svendsen G.T., 2001: Missing social capital and the transition in Eastern Europe. Journal for Institutional Innovation, Development and Transition, 5, s. 21–34.

Perepeczko B., 2003: Powojenne uwarunkowania kapitału społecznego współczesnych rolników. Wieś i Rolnictwo, suplement do nr 3 (120), s. 62–71.

Perepeczko B., 2006: Zmiany w rolnictwie a stan więzi lokalnych na wsi. Wieś i Rolnictwo, nr 4 (133), s. 28–41.

PROW, 2010: Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa, wersja z marca 2010 r.

Pudełkiewicz E., 1999: Spółdzielczość wiejska. FAPA. Warszawa, s. 53.

Putnam R.D., 1995: Demokracja w działaniu: Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech. Społeczny Instytut Wydawniczy Znak. Kraków.

Putnam R.D., 2008: Samotna gra w kręgle: Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.

Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012–2020, 2012. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa.

Sapienza P., Toldra A., Zingales L., 2010: Understanding Trust, Northwestern University, tekst niepublikowany.

Starosta P., Frykowski M., 2008: Typy kapitału społecznego i wzory partycypacji obywatelskiej w wiejskich gminach centralnej Polski. [w:] Kapitały ludzkie i społeczne a konkurencyjność regionów, M.S. Szczepański, K.Bierwiaczonek, T. Nawrocki (red.). Katowice: Wydawnictwo UŚ.

Svendsen G.L.H., Svendsen G.T., 2004: The Creation and Destruction of Social Capital: Entrepreneurship, Co-operative movements and Institutions. Edward Elgar Publishing, Chaltenham.

Tisenkopfs T., Kovach I., Lošťák M. , Šumane S., 2011: Rebuilding and Failing Collectivity: Specific Challenges for Collective Farmers Marketing Initiatives in Post-Socialist Countries. International Journal of Sociology of Agriculture and Food, Vol. 18, No. 1, s. 70–88.

Tsai W., Ghoshal S., 1998: Social capital and value creation: The role of intrafirm networks. The Academy of Management Review, vol. 41, no. 4, s. 464–476. DOI: https://doi.org/10.5465/257085

Turowski J., 1995: Socjologia wsi i rolnictwa. Towarzystwo naukowe KUL, Lublin.

Westlund H., Nilsson E., 2003: Measuring entreprises’ investments in social capital – a pilot study. Paper prepared for presentation at the 43rd Congress of the European Regional Science Association, Jyvaskyla, Finland 27–30 August.

Wieruszewska M., 2002: Społeczność wiejska – podstawy samoorganizacji. [w:] Samoorganizacja w społecznościach wiejskich: – przejawy, struktury, zróżnicowania, M. Wieruszewska, red. IRWiR PAN Warszawa, s. 12–90.

Wieruszewska M., 2007: W kręgu kapitału społecznego. [w:] Tu i tam. Migracje z polskich wsi za granicę, M. Wieruszewska (red.). IRWiR PAN, Warszawa, s. 201–257.

Wolz A., Fritzsch J., Reinsberg K., 2006: The Impact of Social Capital on Farm and Household Income: Results of a Survey among Individual Farmers in Poland. Post-Communist Economies, Vol. 18, Issue 1, s. 85–99. DOI: https://doi.org/10.1080/14631370500505347

Woolcock M., 1998: Social Capital and Economic Development: Toward a Theoretical Synthesis and Policy Framework. Theory and Society, 27, 2, s. 151–208. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1006884930135

Zagata Z., 2009: Kapitał społeczny w teorii i praktyce. Więcej pytań niż odpowiedzi. [w:] Kapitał społeczny. Partycypacja obywatelska. Rozwój lokalny, E. Psyk-Piotrowska, (red.). Uniwersytet Łódzki, Łódź, s. 3–10

Ziętara W., 2004: Gospodarstwa grupowe jako forma organizacyjno-prawna aktywności rolników. Roczniki Nauk Rolniczych, Tom 91, Zeszyt 1, Warszawa, s. 14–24