An Experience of Decollectivisation in Search of its European Itinerary: The Case of Lithuania

Jurgita Mačiulyte

doi:10.53098/wir.2024.4.205/04

Autor

Jurgita Mačiulyte Jurgita Mačiulyte, Professor, Institute of Geosciences, Faculty of Chemistry and Geosciences, University of Vilnius, 300 kab., M.K. Čiurlionio str. 21, Vilnius, Lithuania https://orcid.org/0009-0001-8748-3273

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir.2024.4.205/04

Słowa kluczowe:

Litwa, dekolektywizacja, społeczne formy produkcji, gospodarstwo rodzinne, przedsiębiorstwo rolne

Abstrakt

Po upadku tzw. żelaznej kurtyny kraje postkomunistycznej Europy rozpoczęły proces dekolektywizacji, który – ze względu na dziedzictwo historyczne, środowisko polityczne oraz metody prywatyzacji zastosowane w poszczególnych krajach – przybrał specyficzne cechy, tworząc mozaikę struktur agrarnych na Starym Kontynencie. Litwa, doświadczywszy sowieckiego kolektywizmu, powróciła do modelu gospodarstw rodzinnych, który funkcjonował w okresie międzywojennym. Jednak gospodarstwa rodzinne różniące się między sobą wielkością i celami produkcyjnymi współistnieją z przedsiębiorstwami rolnymi o różnych statusach prawnych. Artykuł miał na celu analizę przemian i terytorialnego rozmieszczenia struktur agrarnych na Litwie w kontekście radykalnie zmieniających się uwarunkowań politycznych i gospodarczych. Biorąc pod uwagę trwałość struktur terytorialnych, konieczna jest ocena roli czynnika historycznego w transformacji obszarów wiejskich oraz określenie, w jaki sposób odziedziczone struktury przestrzenne wpływają na adaptację nowych struktur agrarnych na danym obszarze. Transformacja struktur agrarnych została w artykule przeanalizowana na poziomach krajowym i gminnym.

Publication funded under the Programme “University Excellence Initiatives” of the Ministry of Education, Science and Sports of the Republic of Lithuania (Measure No. 12-001-01-01-01 “Improving the Research and Study Environment”).

Bibliografia

Alanen I. (1995). The family farm ideology, the baltic countries, and the theories of development. Eastern European Countryside, 1, 5–22.

Aleknavičius P. (2001). Pirmas žemes reformos dešimtmetis. Vilnius: Jandrija.

Lamarche H. (1991). L’agriculture familiale. Une réalité polymorphe. Paris: Harmattan.

Laurinaite-Šimelevičiene J., Rakauske R. (2019). Didžiausi Lietuvos žemvaldžiai: tukstančiai hektaru – saujeles rankose. Delfi & Reitingai. https://www.delfi.lt/apps/turtingiausieji/zemvaldziai/ (access: 20th June 2022).

Lietuvos agrarines ekonomikos institutas (2001). Lietuvos žemes ukis 2000: raida ir perspektyvos. Vilnius: Baltijos kopija.

Lietuvos Respublikos žemes ukio ministerija (2013). Es paramos itaka žemes ukiui ir kaimo pletrai. Tyrimo santrauka. Vilnius: UAB „Ekonomines konsultacijos ir tyrimai”. https://zum.lrv.lt/uploads/zum/documents/files/LT_versija/Veiklos_sritys/Kaimo_pletra/Programos_stebesena_ir_vertinimas/Vertinimo_veikla/SparamospoveikioZUvertinimassantrauka.pdf (access: 2nd April 2024).

Mačiulyte J. (2009). Trajectoire agraire lituanienne: Enjeux du changement des modeles agricoles. In: A. Berger, P. Chevalier, G. Cortes, M. Dedeire (eds.). Héritages et trajectoires rurales en Europe (pp. 139–161). Paris: L’Harmattan.

Mačiulyte J. (2003). Dekoletyvizacijos procesas Lietuvos kaimiškose teritorijose. Geografija, 39(2), 31–37.

Mačiulyte J. (2001). Les mutations agraires dans l’espace lituanien. Montpellier: Université Paul Valéry.

Mačiulyte J., Maurel, M.-C. (1998). Décollectivisation et indépendance: La trajectoire agraire lituanienne. Bulletin de l’Association de Géographes Français, 75(4), 455–469.

Maurel M.-C. (2018). La réappropriation fonciere dans les campagnes d’Europe centrale. In: G. Chouquer, M.-C. Maurel (eds.). Les mutations récentes du foncier et des agricultures en Europe (pp. 113–136). Besançon: Presses Universitaires de Franche-Comté.

Maurel M.-C. (2015). From disappearance to recovery: Family farming in Central Europe questioning the path dependency hypothesis. Wieś i Rolnictwo, 1.1(166.1), 79–105.

Maurel M.-C. (2012). La grande maille agraire en Europe Centrale: Un invariant spatiotemporel? Études Rurales, 190, 25–47.

Maurel M.-C. (1994). La transition post-collectiviste: Mutations agraires en Europe centrale. Paris: L’Harmattan.

Pouliquen A. (1993). Agriculture post-communistes en Europe centrale: Récession, protection, restructuration lente. Économie Rurale, (214–215), 6–11.

Rey V. (1996). Les nouvelles campagnes de l’Europe centrale orientale. Paris: CNRS Editions.

Sivignon M. (1992). La diffusion des modeles agricoles: Essai d’interprétation des agricultures de l’est et du sud de l’Europe. Revue Géographique des Pyrénées et du Sud-Ouest, 63(2), 133–154.