Atrakcyjność i preferowanie wybranych form turystyki na obszarach wiejskich Polski Wschodniej – w badaniu opinii i wyborów turystów
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir.2022.2.195/05Słowa kluczowe:
turystyka wiejska, agroturystyka, turystyka transgraniczna, turystyka uzdrowiskowa, turystyka emocji, atrakcyjność turystyczna, preferencjeAbstrakt
Turystyka wiejska może stanowić jedną z form turystyki alternatywnej, a wypoczynek „bliżej natury” przysporzyć najwięcej korzyści miejscowej ludności i przedsiębiorcom turystycznym. Celem niniejszego artykułu była ocena atrakcyjności wybranych elementów turystyki na obszarach wiejskich Polski Wschodniej. W realizacji postawionego celu posłużono się wynikami badań ankietowych przeprowadzonych od czerwca do września 2020 r. wśród 570 respondentów. Ze względu na ograniczenia epidemiologiczne obowiązujące w okresie realizacji badania ankieta była przeprowadzona za pomocą narzędzi teleinformatycznych, część kwestionariuszy została zaś uzyskana metodą wywiadu bezpośredniego. Najczęściej wybieraną przez respondentów formą uprawianej turystyki na terenach wiejskich okazała się agroturystyka oraz turystyka emocji polegająca na odwiedzaniu wiosek tematycznych, natomiast najrzadziej turystyka kulinarna. Ankietowani najbardziej cenili możliwość kontaktu ze zwierzętami, bliski kontakt z przyrodą, ciszę i spokój, aktywny wypoczynek oraz poznanie kultury lokalnej. Wśród elementów atrakcyjności turystycznej badanego obszaru respondenci najwyżej ocenili walory przyrodnicze, bazę gastronomiczną Polski Wschodniej, a także walory kulturowe.
Bibliografia
Arintoko A., Ahmad A.A., Gunawan D.S., Supadi S. (2020). Community-based tourism village development strategies: A case of Borobudur tourism village area, Indonesia. GeoJournal of Tourism and Geosites, 29 (2), 398–413. https://doi.org/10.30892/gtg.2299220022-447777.
Balińska A. (2019). Wiejska turystyka kulturowa w kontekście teorii rozwoju endogenicznego. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 3 (97), 24–33.
BDL GUS [Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego] (2021). https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/teryt/jednostka?fbclid=IwAR0VfO99sgDcJHwEf1z8Mk9_yxthGrWXx1Ie00ZKTDmQnLPnd_gIhY6n2yo (dostęp: 06.12.2021).
Bednarek-Szczepańska M., Bański J. (2014). Lokalizacyjne uwarunkowania oferty gospodarstw agroturystycznych w Polsce. Przegląd Geograficzny, 86 (2), 683–703. https://doi.org/10.7163/PrzG.2015.4.6.
Chebli A., Foued B. (2020). The impact of COVID-19 on tourist consumption behaviour: A perspective. Journal of Tourism Management Research, 7 (2), 196–207. https://doi.org/10.18488/journal.31.2020.72.196.207.
Dębicki M. (2006). Turystyka transgraniczna jako element społecznego rozwoju pogranicza na obszarze Euroregionu Glacensis. Kladský Sborník, 7, 297–310.
Domański R., Kwiatkowski C. (2016). Ekonomiczno-środowiskowe uwarunkowania działalności agroturystycznej w rejonie Puszczy Białowieskiej. Radom: Instytut Naukowo-Wydawniczy „Spatium”.
Dominik P. (2014). Szlak kulinarny jako produkt turystyczny. W: P. Dominik (red.). Szlaki kulinarne jako element turystycznej atrakcyjności regionu Mazowsze (s. 11–30). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR.
Dziamulych M., Shmatkovska T., Petrukha S., Zatsepina N., Rogach S., Petrukha N. (2021). Rural agritourism in the system of rural development: A case study of Ukraine. Scientific Papers Series “Management, Economic Engineering in Agriculture and Rural Development”, 21 (3), 333–343.
Gaworecki W. (2007). Turystyka. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Goryńska-Goldmann E., Wojcieszak M. (2017). Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014–2020 jako źródło podnoszenia innowacyjności. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnych i Agrobiznesu, 19 (1), 44–51. https://doi.org/10.5604/01.3001.0009.8338.
Gralak K., Kacprzak M. (2021). Trendy i kierunki rozwoju agroturystyki w kontekście ekonomii doświadczeń. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
Gryszel P. (2017). Tradycje kulinarne Karkonoszy a regionalny produkt turystyczny w dobie ekonomii doświadczeń. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 473, 203–215. https://doi.org/10.15611/pn.2017.473.18.
Haven-Tang C., Jones E. (2012). Local leadership for rural tourism development: A case study of Adventa, Monmouthshire, UK. Tourism Management Perspectives, 4, 28–35. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2012.04.006.
Idziak W. (2008). Wymyślić wieś od nowa. Wioski tematyczne. Koszalin: Fundacja Wspomagania Wsi.
Jóźwik J. (2019). Rozwój działalności turystycznej na obszarach wiejskich w Polsce. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia, 74, 257–279. https://doi.org/10.17951/b.2019.74.0.257-279.
Kalinowski S. (2004). Agroturystyka jako element aktywizacji mieszkańców wsi. Poradnik Gospodarski, 9, 28–30.
Kalinowski S., Komorowski Ł., Rosa A. (2022). The Smart Village Concept. Examples from Poland. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Warszawie. https://doi.org/10.53098/978-83-961048-1-6.
Kiniorska I., Wrońska-Kiczor J. (2018). Ocena wykorzystania zasobów lokalnych gmin regionu Gór Świętokrzyskich w kreowaniu i innowacyjności rozwoju turystyki. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 31 (31), 71–86. https://doi.org/10.18778/1508-1117.31.05.
Kiráľová A., Hamarneh I. (2017). Local gastronomy as a prerequisite of food tourism development in the Czech Republic. Marketing and Management Innovations, 2, 15–25. https://doi.org/10.21272/mmi.2017.2-01.
Klimkiewicz M. (2001). Rozwój turystyki transgranicznej w Karpatach na przykładzie Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Karpaty Wschodnie”. W: J. Wyrzykowski (red.). Uwarunkowania rozwoju turystyki zagranicznej w Europie Środkowej i Wschodniej. VI: Zmiany modelu turystyki w ostatnim dziesięcioleciu (s. 53–68). Wrocław: MarMar.
Kłoczko-Gajewska A., Śpiewak R., Zarębski P. (2015). Aktywizacja obszarów wiejskich w oparciu o produkty żywnościowe na przykładzie wsi tematycznych. Turystyka Kulturowa, 12, 37–50.
Kolny B. (2020). Innowacje w usługach turystycznych w dobie marketingu doświadczeń. Prace Naukowe, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 97–110.
Kowalczyk A. (2016). Turystyka kulinarna – podejścia „geograficzne” i „niegeograficzne”. Turystyka Kulturowa, 5, 29–59.
Kowalczyk A. (2005). Turystyka kulinarna – ujęcie geograficzne. Turyzm, 15, 1/2, 163–186. https://doi.org/10.18778/0867-5856.15.1-2.12.
Królak S. (2021). Turystyka uzdrowiskowa w Polsce – rozważania nad istotą, determinantami i przyszłością. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 53, 125–146. https://doi.org/10.14746/rrpr.2021.53.09.
Krupa J. (2010). Uzdrowiska Polski wschodniej wobec wyzwań rozwojowych – turystyka zrównoważona. W: J. Hermaniuk, J. Krupa (red.). Współczesne trendy funkcjonowania uzdrowisk – klastering. Rzeszów: Instytut Gospodarki Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania.
Krzyżanowska K. (2016). Turystyka uzdrowiskowa i jej postrzeganie przez kuracjuszy. Turystyka i Rozwój Regionalny, 6, 69–76.
Krzyżanowska K., Wawrzyniak S. (2021). Motywy wyboru szlaków kulinarnych zrzeszonych w konsorcjum „Polskie Szlaki Kulinarne” i ich rozpoznawalność wśród turystów. Turystyka i Rozwój Regionalny, 15, 81–91. https://doi.org/10.22630/TIRR.2021.15.8.
Kucner A. (2021). Praktyczne wykorzystanie myślenia projektowego oraz analizy trendów w tworzeniu rozwiązań dla Szlaku Kopernikowskiego oraz szlaku rowerowego Green Velo. Turystyka Kulturowa, 4 (121), 109–128.
Kulczyk S. (2013). Krajobraz i turystyka. O wzajemnych relacjach. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych.
Kuźnicka E., Zdrojkowska K., Balcerak M. (2016). Walory turystyczne Podlasia oraz fundusze z Unii Europejskiej wspierające rozwój turystyki wiejskiej regionu. Wiadomości Zootechniczne, 54 (3), 119–126.
Kwiatkowski C., Harasim E., Hawlena J. (2018). Aktywność turystyczna: wybrane aspekty. Radom: Instytut Naukowo-Wydawniczy „Spatium”.
Lijewski T., Mikułowski B., Wyrzykowski J. (2002). Geografia turystyki Polski. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Long L. (red.) (1998). Culinary Tourism. Lexington: University Press of Kentucky.
Mahmoodi M., Roman M., Prus P. (2022). Features and challenges of agritourism: Evidence from Iran and Poland. Sustainability, 14 (8), 4555. https://doi.org/10.3390/su14084555.
Makała H. (2016). Turystyka uzdrowiskowa w Polsce. Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja, 2, 121–122. https://doi.org/10.5604/01.3001.
Matczak A. (2015). Ewolucja turystyki na obszarach wiejskich. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 162, 63–82.
Mazurek-Kusiak A. (2020). Wioski tematyczne jako element zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich na przykładzie województwa lubelskiego. W: A. Kasztelan, J. Hawlena (red.). Wybrane aspekty zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Radom: Instytut Naukowo-Wydawniczy „Spatium”.
Mikos von Rohrscheidt A. (2010). Regionalne szlaki tematyczne. Idea, potencjał, organizacja. Kraków: Wydawnictwo Proksenia.
Mruk-Tomczak D. (2014). Wybrane formy turystyki i ich związki ze zdrowiem. Pielęgniarstwo Polskie, 1 (51), 66–71.
Niezgoda A. (2017). Kształtowanie wizerunku miejsc poprzez relacje podróży – ujęcie historyczne i współczesne. Prace i Studia Geograficzne, 62 (2), 121–134.
Park J., Jeong E. (2019). Service quality in tourism: A systematic literature review and keyword network analysis. Sustainability, 11 (13), 3665. https://doi.org/10.3390/su11133665.
Pisarek M., Gargała-Polar M. (2019). Przestrzeń kulturowa powiatu sanockiego i możliwość jej wykorzystania w turystyce wiejskiej. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 4 (98), 68–83.
Płazińska K., Wójtowicz B.E. (2018). Dziedzictwo kulturowe Podkarpacia jako istotny element rozwoju przedsiębiorczości w regionie. Przedsiębiorczość – Edukacja, 14, 282–291. https://doi.org/10.24917/20833296.14.21.
Potocki J. (2009). Funkcje turystyki w kształtowaniu transgranicznego regionu górskiego Sudetów. Wrocław: Wydawnictwo WTN.
Przezbórska L. (2002). Agroturystyka i turystyka wiejska w programach rozwoju terenów wiejskich Unii Europejskiej. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 4 (6), 150–155.
Region Puszczy Białowieskiej LOT [Lokalna Organizacja Turystyczna] (2022). https://lot.bialowieza.pl/wioski-tematyczne-w-gminie-hajnowka-nowa-atrakcja-turystyczna-w-regionie-puszczy-bialowieskiej/ (dostęp: 09.06.2022).
Rogerson C.M., Rogerson J.M. (2022). The first round impacts of COVID-19 for rural tourism in South Africa. Studia Periegetica, 37 (1), 63–86. https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.857.
Rosalina P.D., Dupre K., Wang Y. (2021). Rural tourism: A systematic literature review on definitions and challenges. Journal of Hospitality and Tourism Management, 47, 134–149. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2021.03.001.
Roszkowska-Mądra B., Roman M. (2015). Znaczenie turystyki wiejskiej w zrównoważonym rozwoju terenów peryferyjnych (na przykładzie gminy Płaska). Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 17 (4), 261–266. https://doi.org/10.22004/ag.econ.233303.
Saha J., Haldar S., Bhattacharya S., Paul S. (2021). Tourism in retrospect of COVID-19 on global perspective using analytical hierarchy process. Spatial Information Research, 29 (6), 981–995. https://doi.org/10.1007/s41324-021-00407-4.
Sala K. (2016). Wioski tematyczne jako przykład innowacyjności w turystyce wiejskiej. Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, 30 (2), 117–126. https://doi.org/10.25944/znmwse.2016.02.117126.
Sieczko A. (2018). Okazja przedsiębiorcza w kontekście ekonomii doświadczeń na przykładzie Żywego Muzeum Piernika w Toruniu. Intercathedra, 3 (36), 299–306. https://doi.org/10.17306/J.INTERCATHEDRA.2018.00025.
Sieczko A. (2012). Turystyka wiejska i agroturystyka w świetle perspektyw rozwoju obszarów wiejskich. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 14 (3), 353–357.
Sikora J. (1999). Organizacja ruchu turystycznego na wsi. Podręcznik dla technikum rolniczego. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Sobczak K. (2022). Jest rozporządzenie – ograniczenia na granicy z Białorusią do końca czerwca. https://www.prawo.pl/samorzad/ograniczenia-na-granicy-z-bialorusia-do-30--czerwca-2022r,511733.html?fbclid=IwAR11k74CzoAmAn0R35RC090w5gleFM9126IqmLlpv2mqzZmZrZa6_H33Myw (dostęp: 09.07.2022).
Stasiak A. (2019). Przestrzeń turystyczna jako przestrzeń doświadczeń. Prace i Studia Geograficzne, 64 (1), 61–87.
Stasiak A. (2016). Turystyka kulinarna w gospodarce doświadczeń. Turystyka Kulturowa, 5, 6–28.
Stasiak A. (2015). Triada doświadczeń turystycznych i efekt „wow!” podstawą kreowania nowoczesnej oferty turystycznej. W: A. Rapacz (red.). Gospodarka turystyczna w regionie. Przedsiębiorstwo, samorząd, współpraca (s. 332–347). Seria: Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 379. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Studzieniecki T. (2010). Euroregiony – potencjał turystyczny. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług, 590 (52), 229–239.
Studzieniecki T. (2004). Turystyka transgraniczna – nowa forma turystyki międzynarodowej w Europie. W: M. Adamowicz, J. Bergier (red.). Rozwój obszarów przygranicznych w kontekście funkcjonowania Euroregionów (s. 173–182). Biała Podlaska: Wydawnictwo Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II.
Śledzińska J. [koordynator projektu] (2014). Instrukcja znakowania szlaków turystycznych zatwierdzona uchwałą nr 33A/18/2014 Prezydium Zarządu Głównego PTTK. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”.
Teague P., Henderson J. (2006). The Belfast agreement and cross-border economic cooperation in the tourism industry. Regional Studies, 40 (9), 1083–1096. https://doi.org/10.1080/00343400600740417.
Teraz Polska (2022). https://magazynterazpolska.pl/pl/a/polskie-szlaki-kulinarne (dostęp: 30.07.2022).
Timothy D.J. (2006). Relationship between tourism and international boundaries. W: H. Wachowiak (red.). Tourism and Borders: Contemporary Issues, Policies and International Research (s. 9–18). Hampshire, UK: Ashgate Publishing.
Tracz M., Bajgier-Kowalska M., Uliszak R. (2018). Rozwój agroturystyki w południowo-wschodniej Polsce – ujęcie modelowe. Przedsiębiorczość – Edukacja, 14, 329–344. https://doi.org/10.24917/20833296.14.24.
Tucki A., Hadzik A. (2014). Programowanie rozwoju regionu lubelskiego: usługi i turystyka zdrowotna. Rozprawy Naukowe AWF we Wrocławiu, 46, 197–203.
Uglis J. (2018). Oczekiwania turystów względem oferty agroturystycznej. Studia Oeconomica Posnaniensia, 6 (10), 137–148. https://doi.org/10.18559/SOEP.2018.10.9.
Uğur N.G., Akbıyık A. (2020). Impacts of COVID-19 on global tourism industry: A cross-regional comparison. Tourism Management Perspectives, 36, 100744. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2020.100744.
Urząd Marszałkowski w Lublinie (2021). https://www.lubelskie.pl/aktualnosci/na-kulinarnym-szlaku-wschodniej-polski/ (dostęp: 10.06.2022).
Valeri M., Baggio R. (2022). Increasing the efficiency of knowledge transfer in an Italian tourism system: A network approach. Current Issues in Tourism, 25 (13), 2127–2142. https://doi.org/10.1080/13683500.2021.1937960.
Wacięga S. (2011). Przedsiębiorczość obywatelska w działalności wioski tematycznej. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Oeconomica, 288 (64), 81–90.
Weidenfeld A. (2013). Tourism and cross border regional innovation systems. Annals of Tourism Research, 42, 191–213. https://doi.org/10.1016/j.annals.2013.01.003.
Wiatrak A.P. (1996). Wpływ agroturystyki na zagospodarowanie obszarów wiejskich. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 1, 34–46.
Więckowski M. (2010). Turystyka na obszarach przygranicznych Polski. Seria: Prace Geograficzne, 224. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Wiśniewska A., Szymańska W. (2020). Educational activity of agritourism farms in Poland on examples from the Pomeranian Region. GeoJournal of Tourism and Geosites, XII, 28 (1), 140–150. https://doi.org/10.30892/gtg.28111-458.
Wojciechowska J. (2010). Agroturystyka – signum polskiej turystyki. Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia, 9 (4), 597–606.
Wojciechowska-Solis J., Śmiglak-Krajewska M., Kalinowski S. (2021). Ocena jakości usług gospodarstw agroturystycznych przy wykorzystaniu metody Servqual. Wieś i Rolnictwo, 3 (192), 99–123. https://doi.org/10.53098/wir032021/04.
Wojcieszak-Zbierska M., Jęczmyk A., Zawadka J., Uglis J. (2020). Agritourism in the era of the coronavirus (COVID-19): A rapid assessment from Poland. Agriculture, 10 (9), 397. https://doi.org/10.3390/agriculture10090397.
Woźniczko M., Orłowski D. (2014). Funkcjonowanie szlaków kulinarnych na Mazowszu. W: P. Dominik (red.). Szlaki kulinarne jako element turystycznej atrakcyjności regionu Mazowsze (s. 133–150). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR.
Xie Y., Meng X., Cenci J., Zhang J. (2022). Spatial pattern and formation mechanism of rural tourism resources in China: Evidence from 1470 National Leisure Villages. ISPRS International Journal of Geo-Information, 11 (8), 455. https://doi.org/10.3390/ijgi11080455.
Zakrzewski B., Nowacki G., Kopczewski R. (2018). Via Carpathia kluczowym elementem rozwoju Polski Wschodniej. Autobusy – Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe, 19 (10), 41–47. https://doi.org/10.24136/atest.2018.332.
Zawadka J. (2014). Preferencje osób starszych dotyczące wypoczynku w gospodarstwach agroturystycznych w okolicach Kampinoskiego Parku Narodowego. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 16 (1), 244–249. https://doi.org/ 10.22004/ag.econ.201518.
Zielińska-Szczepkowska J., Sawulska-Kamińska D. (2018). Turystyka w inteligentnych specjalizacjach województw Polski Wschodniej. Studia Oeconomica Posnaniensia, 6 (10), 37–59. https://doi.org/10.18559/SOEP.2018.10.3.
