Ruchliwość społeczna na wsi mazurskiej. Lata minione i współczesne

Barbara Perepeczko

doi:10.53098/wir.2018.1.178/08

Autor

Barbara Perepeczko Dr Barbara Perepeczko, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa, pereb39@gmail.com

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir.2018.1.178/08

Słowa kluczowe:

ruchliwość społeczna, osiedlenia powojenne, Ziemie Zachodnie i Północne, wieś mazurska, przedsiębiorczość

Abstrakt

Zmiana granic po zakończeniu II wojny światowej wywołała wzmożoną mobilność społeczną, zwłaszcza na nowych terenach naszego kraju. Przesiedlenia miały charakter wymiany ludności na ziemiach nazwanych wpierw Odzyskanymi, a potem Zachodnimi i Północnymi. Różne były sytuacje i motywy przesiedlających się ludzi. Wielu z nich nie miało wpływu na wybór miejsca osiedlenia. Odmienne sytuacje i motywy osadników stały się podstawą weryfikacji tezy o pozytywnym związku pomiędzy mobilnością terytorialną nowych mieszkańców a ich predyspozycją do przedsiębiorczości. Po analizie ich działalności okazało się, że warunkiem niezbędnym dla pozytywnego związku pomiędzy mobilnością terytorialną i zawodową a zachowaniem przedsiębiorczym jest podmiotowość migrantów. Postawy i zachowania przedsiębiorców są przejmowane przez następne pokolenia i urzeczywistniają się w postaci ich ekspansji poza miejsce zamieszkania i poza rolnictwo. Tworzy się nowy kapitał społeczny – wpierw na bazie indywidualnych poczynań nowych przedsiębiorców, potem na zasadzie wspólnoty zawodowej, czasem jako członków grup producenckich czy stowarzyszeń.

Bibliografia

Brenda W. (2002). Formy sprzeciwu wobec rządów komunistycznych na Warmii i Mazurach. Masovia, 3, 39–62.

Domagała B. (1996). Mniejszość niemiecka na Warmii i Mazurach: Rodowód kulturowy, organizacja, tożsamość, procesy integracji i dezintegracji. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego.

Dulczewski Z. (1997). Czy i jak badać dzisiaj Ziemie Zachodnie i Północne Polski? Przegląd Zachodni, 3, 1–13.

Dybowski G. (2014). Podstawy konkurencyjności polskiej branży drobiarskiej. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarski Żywnościowej – PIB (Studia i Monografie 160).

Grabski W. (1936). System socjologii wsi. Roczniki Socjologii Wsi. Studia i materiały, 1, 1–125.

Grabski W. (2004). Historia wsi w Polsce. Warszawa: Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego.

Halamska M. (2015). Specyfika rolnictwa rodzinnego w Polsce. Ciężar przeszłości i obecne uwarunkowania. Wieś i Rolnictwo, 1.1, 107–131.

Jackowska E. (2004). Psychiczne następstwa deportacji w głąb ZSRR w czasie drugiej wojny światowej. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński (Rozprawy i Studia, t. 502).

Kościk E. (2005). Osadnictwo polskie na Dolnym Śląsku w latach 1945–1948. Dolny Śląsk, 3, 23–32.

Łach S. (1983). Osadnictwo wiejskie na Ziemiach Zachodnich i Północnych Polski w latach 1945–1950. Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku.

Łukaszewicz B. (1991). Polskie Stronnictwo Ludowe na Warmii i Mazurach w latach 1945–1947. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego.

Łukowski W. (2002). Społeczne tworzenie ojczyzn. Studium tożsamości mieszkańców Mazur. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Murawska H. (2000). Przesiedleńcy z Kresów Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej w Olsztyńskiem. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych.

Perepeczko B. (2006). Zmiany we wsi jako efekt kapitalizacji własnych zasobów gospodarstw rolnych. Wieś i Rolnictwo, 3, 72–85.

Sakson A. (1997). Problemy adaptacji i stabilizacji społecznej ludności z Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej na Warmii i Mazurach po 1945 roku. Przegląd Zachodni, 3, 91–108.

Sakson A. (1998). Nowe paradygmaty w badaniach Ziem Zachodnich i Północnych. Przegląd Zachodni, 3, 34–39.

Sakson A. (2016). Cztery fale repatriacji Polaków ze Wschodu. W: A. Adamczyk, A. Sakson, C. Trosiak (red.). Polityczne i społeczne aspekty wielokulturowości: Migracje i mniejszości (s. 203–223). Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.

Skonieczny T. (2009). Postawy chłopów wobec koncepcji i poczynań PPR (PZPR) w początkowej fazie kolektywizacji polskiego rolnictwa 1948–1949. Słupsk: Akademia Pomorska.

Sorokin P.A. (2009). Ruchliwość społeczna (tłum. J. Słomczyńska). Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.

Szacki J. (1983). Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Sztompka P. (2006). Socjologia: Analiza społeczeństwa. Kraków Społeczny Instytut Wydawniczy.

Trelak A., Kołodziejczyk S. (2016). Wspólnota działań jako przejaw i czynnik rozwoju społecznego. Autochtonizacja, integracja społeczna, rozwój podmiotowości wiejskich społeczności lokalnych Pomorza Zachodniego. W: G. Skąpska, M.S. Szczepański, Ż. Stasieniuk (red.). Co po kryzysie? (s. 303–336). Warszawa: Polskie Towarzystwo Socjologiczne.

Wylegała A. (2014). Przesiedlenia a pamięć: Stadium (nie)pamięci społecznej na przykładzie ukraińskiej Galicji i polskich „Ziemiach Odzyskanych”. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.

Ziółkowski J. (1987). Przemówienie inauguracyjne Przewodniczącego PTS Warszawa. W: E. Wnuk-Lipińki (red.). Materiały z VII Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologów. Warszawa: Polskie Towarzystwo Socjologiczne.

Ziółkowski M. (1998). Czy i jak badać Ziemie Zachodnie i Północne Polski? (Dyskusja). Przegląd Zachodni, 3, 10–13.

Żyromski S. (1971). Procesy migracyjne w województwie olsztyńskim w latach 1945–1949. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych. im. Wojciecha Kętrzyńskiego (Rozprawy i Materiały 3).