Ruchliwość społeczna na wsi mazurskiej. Lata minione i współczesne
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir012018/08Słowa kluczowe:
ruchliwość społeczna, osiedlenia powojenne, Ziemie Zachodnie i Północne, wieś mazurska, przedsiębiorczośćAbstrakt
Musimy badać wieś jako zbiorowe siedlisko sił społecznych, badać przeszłość wsi polskiej, by zrozumieć jej teraźniejszość, badać pilnie najnowsze kierunki energii i woli w łonie naszej wsi odbywające się (Grabski 1936, s. 2). Streszczenie: Zmiana granic po zakończeniu II wojny światowej wywołała wzmożoną mobilność społeczną, zwłaszcza na nowych terenach naszego kraju. Przesiedlenia miały charakter wymiany ludności na ziemiach nazwanych wpierw Odzyskanymi, a potem Zachodnimi i Północnymi. Różne były sytuacje i motywy przesiedlających się ludzi. Wielu z nich nie miało wpływu na wybór miejsca osiedlenia. Odmienne sytuacje i motywy osadników stały się podstawą weryfikacji tezy o pozytywnym związku pomiędzy mobilnością terytorialną nowych mieszkańców a ich predyspozycją do przedsiębiorczości. Po analizie ich działalności okazało się, że warunkiem niezbędnym dla pozytywnego związku pomiędzy mobilnością terytorialną i zawodową a zachowaniem przedsiębiorczym jest podmiotowość migrantów. Postawy i zachowania przedsiębiorców są przejmowane przez następne pokolenia i urzeczywistniają się w postaci ich ekspansji poza miejsce zamieszkania i poza rolnictwo. Tworzy się nowy kapitał społeczny – wpierw na bazie indywidualnych poczynań nowych przedsiębiorców, potem na zasadzie wspólnoty zawodowej, czasem jako członków grup producenckich czy stowarzyszeń.Bibliografia
Brenda W. (2002). Formy sprzeciwu wobec rządów komunistycznych na Warmii i Mazurach. Masovia, 3, 39–62.
Domagała B. (1996). Mniejszość niemiecka na Warmii i Mazurach: Rodowód kulturowy, organizacja, tożsamość, procesy integracji i dezintegracji. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego.
Dulczewski Z. (1997). Czy i jak badać dzisiaj Ziemie Zachodnie i Północne Polski? Przegląd Zachodni, 3, 1–13.
Dybowski G. (2014). Podstawy konkurencyjności polskiej branży drobiarskiej. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarski Żywnościowej – PIB (Studia i Monografie 160).
Grabski W. (1936). System socjologii wsi. Roczniki Socjologii Wsi. Studia i materiały, 1, 1–125.
Grabski W. (2004). Historia wsi w Polsce. Warszawa: Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego.
Halamska M. (2015). Specyfika rolnictwa rodzinnego w Polsce. Ciężar przeszłości i obecne uwarunkowania. Wieś i Rolnictwo, 1.1, 107–131.
Jackowska E. (2004). Psychiczne następstwa deportacji w głąb ZSRR w czasie drugiej wojny światowej. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński (Rozprawy i Studia, t. 502).
Kościk E. (2005). Osadnictwo polskie na Dolnym Śląsku w latach 1945–1948. Dolny Śląsk, 3, 23–32.
Łach S. (1983). Osadnictwo wiejskie na Ziemiach Zachodnich i Północnych Polski w latach 1945–1950. Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku.
Łukaszewicz B. (1991). Polskie Stronnictwo Ludowe na Warmii i Mazurach w latach 1945–1947. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego.
Łukowski W. (2002). Społeczne tworzenie ojczyzn. Studium tożsamości mieszkańców Mazur. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Murawska H. (2000). Przesiedleńcy z Kresów Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej w Olsztyńskiem. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych.
Perepeczko B. (2006). Zmiany we wsi jako efekt kapitalizacji własnych zasobów gospodarstw rolnych. Wieś i Rolnictwo, 3, 72–85.
Sakson A. (1997). Problemy adaptacji i stabilizacji społecznej ludności z Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej na Warmii i Mazurach po 1945 roku. Przegląd Zachodni, 3, 91–108.
Sakson A. (1998). Nowe paradygmaty w badaniach Ziem Zachodnich i Północnych. Przegląd Zachodni, 3, 34–39.
Sakson A. (2016). Cztery fale repatriacji Polaków ze Wschodu. W: A. Adamczyk, A. Sakson, C. Trosiak (red.). Polityczne i społeczne aspekty wielokulturowości: Migracje i mniejszości (s. 203–223). Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.
Skonieczny T. (2009). Postawy chłopów wobec koncepcji i poczynań PPR (PZPR) w początkowej fazie kolektywizacji polskiego rolnictwa 1948–1949. Słupsk: Akademia Pomorska.
Sorokin P.A. (2009). Ruchliwość społeczna (tłum. J. Słomczyńska). Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
Szacki J. (1983). Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Sztompka P. (2006). Socjologia: Analiza społeczeństwa. Kraków Społeczny Instytut Wydawniczy.
Trelak A., Kołodziejczyk S. (2016). Wspólnota działań jako przejaw i czynnik rozwoju społecznego. Autochtonizacja, integracja społeczna, rozwój podmiotowości wiejskich społeczności lokalnych Pomorza Zachodniego. W: G. Skąpska, M.S. Szczepański, Ż. Stasieniuk (red.). Co po kryzysie? (s. 303–336). Warszawa: Polskie Towarzystwo Socjologiczne.
Wylegała A. (2014). Przesiedlenia a pamięć: Stadium (nie)pamięci społecznej na przykładzie ukraińskiej Galicji i polskich „Ziemiach Odzyskanych”. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Ziółkowski J. (1987). Przemówienie inauguracyjne Przewodniczącego PTS Warszawa. W: E. Wnuk-Lipińki (red.). Materiały z VII Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologów. Warszawa: Polskie Towarzystwo Socjologiczne.
Ziółkowski M. (1998). Czy i jak badać Ziemie Zachodnie i Północne Polski? (Dyskusja). Przegląd Zachodni, 3, 10–13.
Żyromski S. (1971). Procesy migracyjne w województwie olsztyńskim w latach 1945–1949. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych. im. Wojciecha Kętrzyńskiego (Rozprawy i Materiały 3).
