Oddziaływanie Wspólnej Polityki Rolnej na zrównoważenie ekonomiczno-społeczne gospodarstw rolnych na przykładzie Polski

Abstrakt

Koncepcja zrównoważonego rozwoju powstała w drugiej połowie XX w. i odegrała istotną rolę w określaniu relacji pomiędzy wzrostem gospodarczym, rozwojem społecznym a dbałością o środowisko naturalne. W pierwszym etapie tworzenia się paradygmatu uznawano wyższość kwestii środowiskowych, jednak wraz z postępującą globalizacją coraz częściej zaczęły ujawniać się negatywne efekty natury ekonomiczno-społecznej, związane z nierównomiernych podziałem dochodu, problemem ubóstwa i wykluczenia społecznego. Kwestia ta została dostrzeżona również na poziomie Unii Europejskiej, m.in. poprzez kreowanie polityk sektorowych, w tym Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Jednym z ważniejszych założeń WPR jest zagwarantowanie godziwego poziomu życia ludności rolniczej i ma ono być realizowane poprzez różne formy wsparcia. Dla podtrzymania zrównoważonego rozwoju należy przyjąć, że mechanizmy wsparcia powinny być tak skonstruowane, aby zapewnić równocześnie wysoki poziom dochodów rolniczych (element ekonomiczny), relatywnie równy ich podział wśród producentów rolnych (element społeczny) i dbałość o środowisko naturalne (element środowiskowy). Celem artykułu jest określenie wpływu WPR na poziom zrównoważenia ekonomiczno-społecznego gospodarstw rolnych w Polsce. Autorzy stawiają hipotezą, że istniejące rozwiązania służą osiąganiu zrównoważenia ekonomicznego (określonego przez relację dochodów rolniczych do pozarolniczych), nie zmniejszają natomiast dysproporcji dochodowych wewnątrz sektora rolnego, co jest elementem zrównoważenia społecznego. W publikacji wykorzystano krytyczną analizę literatury przedmiotu, metaanalizę, metody wnioskowania indukcyjnego, a ponadto wybrane metody analizy ilościowej regresji i analizy panelowej. Zakres podmiotowy obejmuje gospodarstwa rolne należące do systemu FADN, a czasowy – lata 2004–2013.