Reorientacja zawodowa rolników i członków ich rodzin
Słowa kluczowe:
zróżnicowanie dochodowe gospodarstw rolnych, reorientacja zawodowa rolników, wielozawodowość, pozarolnicze zatrudnienie, nowy zawód dla rolnikaAbstrakt
Po integracji z Unią Europejską przyspieszył proces zróżnicowania sytuacji dochodowej gospodarstw rolnych w Polsce. Dane z Powszechnego Spisu Rolnego 2010, jak również prognozy do roku 2020 wskazują na kilkaset tysięcy osób zatrudnionych aktualnie w gospodarstwach rolnych, które będą zmuszone poszukać dla siebie dodatkowego lub alternatywnego źródła utrzymania. Artykuł opisuje zjawisko reorientacji zawodowej poprzez dochodzenie do wielozawodowości lub całkowitej zmiany zawodu. Proces reorientacji zawodowej dotyczy obecnie wielu rolników i obejmuje zarówno aspekty ekonomiczne gospodarstwa, jak też psychologiczne i społeczne, oraz te odnoszące się do relacji wewnątrz rodziny rolniczej. Przytoczone w artykule badania pokazują duży optymizm rolników co do przyszłości własnego gospodarstwa i generalnie brak wystarczającej otwartości na poszukiwanie rozwiązań alternatywnych.Bibliografia
Bacon B., Brewin D., 2008: Rural Community Viability: Lessons from 4 Communities, Faculty of Social Work and Faculty of Agriculture, Inda Book, Manitoba.
Błąd M., 2011: Wielozawodowość w rodzinach rolniczych. Przyczyny, uwarunkowania i tendencje rozwoju. IRWiR PAN, Warszawa.
Borowicz R., 1993: Bezrobocie na obszarach wiejskich, [w:] Wieś i rolnictwo na obszarach wiejskich, I. Bukraba-Rylska, J. Stacewicz, M. Wieruszewska (red.). IRWiR PAN, Warszawa.
Bryder J., Fuller T., 1988: Pluriactivity as a rural development option. The Arkleton Trust (Research) Ltd.
Bukraba-Rylska I. (red.), 2008: Socjologia wsi polskiej.Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Chmieliński P., 2013: Ludność wiejska na rynku pracy. Zarobkowanie, bezrobocie, przedsiębiorczość i praca za granicą ludności wiejskiej w latach 2005–2011, A. Sikorska (red. nauk.). IERiGŻ-PIB, Warszawa.
Durand G., van Huylenbroeck G., 2003: Multifunctionality and rural development: general framework, [w:] Multifunctional Agriculture. A New Paradigm for European Agriculture and Rural Development, G. van Huylenbroeck, D. Durand (red.). Asgate Publishing Company Hampshire.
Dziewicka M., 1963: Chłopi-robotnicy.Wyniki badań ankietowych przeprowadzonych przez Instytut Ekonomiki Rolnej. Książka i Wiedza, Warszawa, s. 15, 121–122.
Frenkel I., 2012: Pracujący w gospodarstwach rolnych. Tendencje zmian w latach 2005–2010, [w:] Rozwój wsi i rolnictwa w Polsce, A. Rosner (red.). IRWiR PAN, Warszawa, s. 61–91.
Frenkel I., 2003: Ludność, zatrudnienie i bezrobocie na wsi. IRWiR PAN, Warszawa.
Frenkel I., 2001: Rynki wiejskie: Ziemia, Kapitał, Praca. IRWiR PAN, Warszawa, s. 98–153.
Frenkel I., 1997: Ludność, zatrudnienie i bezrobocie na wsi w latach 1988–1995. IRWiR PAN, Warszawa, s. 65–86.
Gałaj D.K., 1964: Chłopi-robotnicy w opiniach ludności wiejskiej. Wieś Współczesna nr 9, s. 78–87.
Gałęski B., 1966: Socjologia wsi: pojęcia podstawowe. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Gorlach K., 2004: Socjologia obszarów wiejskich. Problemy i perspektywy.Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Gruszczyński L.A., 2003: Kwestionariusze w socjologii. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 47–56.
Gruszczyński L.A., 2002: Elementy metod i technik badań socjologicznych. Śląskie Wydawnictwo Naukowe, Tychy, s. 25–36.
GUS 2012: Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Raport z wyników, Warszawa.
Halamska M., 2014: Współczesne rolnictwo rodzinne: polimorficzna rzeczywistość i mity. Wieś i Rolnictwo nr 2 (163).
McHenry J., 2002: Management of knowledge in practice, learning to visualise competence. Phd Didissertation under evaluation, Handelshoyskole BI, Norway.
Jervell Moxnes A., 1999: Changing patterns of family farming and pluriactivity. Sociologia Ruralis Vol. 39, No. 1, European Society for Rural Sociology.
Józwiak W., 2008: Konkurencyjność polskich gospodarstw. Nowe Życie Gospodarcze nr 23–24, s. 5–7.
Józwiak W., 2007: Dochody różnych grup polskich gospodarstw na tle dochodów gospodarstw „starej” Unii, [w:] Sytuacja ekonomiczna i aktywność gospodarstw różnych grup polskich gospodarstw rodzinnych, Wstępne wyniki badań. IHRiGŻ-IB, Warszawa, s. 10–23.
Kabaj M., 2005: Bezrobocie w trzeciej Rzeczpospolitej, [w:] Polska. Ale jaka? M. Jarosz (red.). Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
Kamiński R., 2011: Reorientacja zawodowa rolników – konieczny kierunek zmian strukturalnych na wsi, [w:] Potencjał obszarów wiejskich szansą rozwoju. Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Biuletyn Forum Debaty Publicznej nr 6, Warszawa.
Karwat-Woźniak B., 2005: Możliwości rozwojowe chłopskiego rolnictwa na przykładzie gospodarstw wysokotowarowych, [w:] Ekonomiczne i społeczne uwarunkowania rozwoju polskiej
gospodarki żywnościowej po wstąpieniu do Unii Europejskiej, A. Sikorska (red.). lERiGŻ PIB, Warszawa, s. 13–16.
Kierunki Rozwoju Obszarów Wiejskich. Założenia do „Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich”, 2010: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Warszawa.
Kinsella J., Wilson S., de Jong F., Renting H., 2000: Pluriactivity as a Livelihood Strategy in Irish Farm Households and its Role in Rural Development. Sociologia Ruralis, vol. 40.
Landau L., Pański J., Strzelecki E., 1939: Bezrobocie wśród chłopów. Instytut Gospodarstwa Społecznego, Warszawa.
Mańko S., Sass R., Sobczyński T., 2005: Dochody z tytułu zarządzania i ryzyka wybranych typów rolniczych gospodarstw w zależności od skali produkcji. Zeszyty Naukowe BTN, Prace Komisji Nauk Rolniczych i Biologicznych. XLIV, Seria B, nr 58, s. 326–336.
Nilsen T., 2006: Euro-validation project. Raport for Norway. http://www.euracademy.org/eurovalidation/index.php?option=com_content&task=view&id=41&Itemid (data pobrania 4.12.20110).
Nilsen Mohn T., McHenry J., 2003: The Competence Project in Norway. Report 4/2003, s. 80–87, Deutsches Institut für Erwachsenenbildung (DIE).
Pierwszy krok do reorientacji zawodowej rolników powiatu mogileńskiego. 2009: Materiały konferencyjne, Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie, s. 20–21.
Poczta W., 2012a: Koncepcja ukierunkowania wsparcia gospodarstw rolnych w perspektywie 2014–2020. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego Poznań.
Poczta W., 2012b: Koncepcja ukierunkowania wsparcia gospodarstw rolnych w perspektywie 2014–2020. Ekspertyza dla Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Polska Wieś 2000. Raport o stanie wsi, 2001: Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, Warszawa.
Poniatowski J., 1936: Przeludnienie wsi i rolnictwa. Towarzystwo Oświaty Rolniczej, Warszawa.
Powszechny Spis Rolny 2010. Raport z wyników. Główny Urząd Statystyczny.
Renting H., Oostindie H., Laurent C., Brunori G., Barjolle D., Jervell A.M., Granberg L. and Heinonen M., 2008: Multifunctionality of agricultural activities, changing rural identities and new institutional arrangements, Int. J. Agricultural Resources, Governance and Ecology, Vol. 7, No. 4, s. 361–385.
Resolution of the Council and of the Representatives of the Governments of the Member States, meeting within the Council of 21 November 2008 on better integrating lifelong guidance into lifelong learning strategies (2008/C 319/02).
Rogers E.M., Burdge R.J., Korsching P.F., Donnermeyer J.F., 1988: Social Change in Rural Societies. Prentice Hall, New Jersey.
Rosner A., 2000: Wiejskie obszary problemowe pod kątem widzenia rozwoju gospodarczego, [w:] Lokalne bariery rozwoju obszarów wiejskich, A. Rosner (red). Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa, Warszawa, s. 22.
Sass R., 2013: Możliwości rozwoju gospodarstwa a zainteresowanie reorientacją zawodową rolników i członków rodzin w województwie kujawsko-pomorskim, [w:] Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, s. 361–375.
Werquin P., 2010: Recognising non-formal and informal learning: outcomes, policies and practices. OECD Publishing, Paris.
Wilkin J., 1999: Pozarolnicze funkcje obszarów wiejskich, [w:] Problemy integracji rolnictwa 3/99. Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa, Warszawa.
Wilkin J. (red.), 2010: Wielofunkcyjność rolnictwa. Kierunki badań, podstawy metodologiczne i implikacje praktyczne. IRWiR PAN, Warszawa.
Woś A. (red.), 2000: Rolnictwo polskie 1945–2000. Porównawcza analiza systemowa. IERiGŻ, Warszawa.
Zegar J., 2003: Zróżnicowanie regionalne rolnictwa, GUS, Warszawa 2003, s. 52–57, http://www.euracademy.org/eurovalidation/index.php?option=com_content&task=view&id=41& Itemid (data pobrania 4.12.2011).
