Młodzież wiejska pogranicza polsko-ukraińskiego: potencjał czy bariera modernizacji?
Słowa kluczowe:
pogranicze polsko-ukraińskie, młodzież wiejska, peryferie, aspiracje życiowe, cyfrowe kompetencjeAbstrakt
Artykuł prezentuje wyniki badań socjologicznych nad wiejską młodzieżą pogranicza polsko-ukraińskiego. Badania zostały zrealizowane metodą sondażową na próbie 1318 maturzystów na przełomie lat 2012 i 2013 w szkołach ponadgimnazjalnych w Przemyślu i Drohobyczu. Zaobserwowano wiele podobieństw między wiejską i miejską młodzieżą w obu krajach. W Polsce podobieństwo to było widoczne w kapitale ekonomicznym, dostępie do nowoczesnych technologii, dążeniach życiowych, aspiracjach zawodowych, cyfrowych kompetencjach. Różnice pojawiały się przy kapitale kulturowym, aspiracjach edukacyjnych, płacowych i osiedleńczych. Młodzież wiejska częściej uczyła się w gorszych szkołach, miała niższy kapitał kulturowy mierzony wykształceniem ojca i liczbą posiadanych książek. Miała też niższe oczekiwania płacowe i częściej chciała emigrować do mniejszych miast. Na Ukrainie różnice między wiejską a miejską młodzieżą były wyraźniejsze. Młodzież wiejska częściej uczyła się w gorszych szkołach, miała niższy kapitał kulturowy i ekonomiczny oraz utrudniony dostęp do nowoczesnych technologii. Młodzież wiejska miała też niższe aspiracje edukacyjne, była bardziej etatystyczna, mniej mobilna i miała niższe kompetencje cyfrowe. Zaobserwowano też podobieństwa między młodzieżą wiejską w obu krajach. Miała ona wyższy poziom religijności, niższe aspiracje edukacyjne, mniej intensywnie użytkowała Internet i częściej wykorzystywała go do celów rozrywkowych. Wyniki badań wskazują, że na młodzież nie należy liczyć w modernizacji pogranicza.Bibliografia
Batorski D. 2013: Polacy wobec technologii cyfrowych – uwarunkowania dostępności i sposobów korzystania. [w:] Diagnoza Społeczna 2013 Warunki i Jakość Życia Polaków. Raport. [Special issue]. Contemporary Economics nr 7, s. 317–341.
Bauman Z. 2012: To nie jest dziennik. Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Bilans Kapitału Ludzkiego 2010: (http://bkl.parp.gov.pl/raporty-i-edycja-badan-listopad 2013).
Bilans Kapitału Ludzkiego 2010a: (http://bkl.parp.gov.pl/bazy-danych-listopad 2013).
Bilans Kapitału Ludzkiego 2013: (http://bkl.parp.gov.pl-maj 2014).
Chałasiński J. 1969: Społeczeństwo i wychowanie. PWN, Warszawa.
Diagnoza Społeczna 2013: Warunki i Jakość Życia Polaków – Raport. [Special issue]. Contemporary Economics nr 7.
Giddens A. 2006: Socjologia. PWN, Warszawa.
Giroux H.A. 2003: The Abandoned Generation. Democracy Beyond the Culture of Fear. Palgrave Macmillan, New York.
Gorlach K., Seręga Z., Drąg Z. 2003: Młode pokolenie wsi III Rzeczypospolitej. ISP, Warszawa.
Gorzelak J. 2008: Regiony Polski wschodniej i zachodniej – ujęcie porównawcze. [w:] Historyczno-kulturowe uwarunkowania rozwoju Polska–Ukraina, G. Gorzelak, A. Tucholska (red.). Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Hopper E. 1971: A Typology for the Classifications of Educational System. [w:] Readings in the Theory of Educational Systems, E. Hopper (red.) London.
Jałowiecki B., Kapralski K. 2011: Peryferie i pogranicza. O potrzebie różnorodności. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Kowalisko N. 2010: Dyferencjacja społeczna a samopoczucie współczesnej młodzieży ukraińskiej. [w:] Młodzi w społeczeństwie zmiany. Studia polsko-ukraińskie, M. Sroczyńska, J. Paczkowski (red.). Wyższa Szkoła Umiejętności, Kielce, s. 209–219.
Krajowy Raport o Rozwoju Społecznym Polska 2012, 2013: Biuro Projektowe UNDP w Polsce, Warszawa.(http://www.mir.gov.pl/aktualnosci/polityka_rozwoju/Strony/MRR_wspolnie_z_ONZ_stworzylo_nowatorski_sposob_badania_rozwoju_spolecznego_Polski_130313.aspx - październik 2013).
Kwiecińska-Zdrenka M. 2004: Aktywni czy bezradni wobec własnej przyszłości. UMK, Toruń.
Lista państw świata według wskaźnika rozwoju społecznego 2010, 2013: (http://pl.wikipedia.org/wiki/Lista_pa%C5%84stw_%C5%9Bwiata_wed%C5%82ug_wska%C5%BAnika_rozwoju_spo%C5%82ecznego, październik 2013).
Mannheim K. 2011:Problem młodzieży w nowoczesnym społeczeństwie. [w:] Młodzież jako problem i jako wyzwanie ponowoczesności, K. Szafraniec, A. Marszałek (red.). Toruń, s. 11–33.
Mead M. 2000: Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego. PWN, Warszawa.
Młodzież 2008, 2009: CBOS, Warszawa.
Młodzież 2010, 2011: CBOS, Warszawa.
Młodzież na wsi. Raport 2011: Pracownia Badań i Innowacji „Stocznia”, Warszawa.
Nowak S. (red.) 1989: Ciągłość i zmiana w tradycji kulturowej. PWN, Warszawa.
Paczkowski J., Bezkorowajna M. 2010: Świat wartości współczesnej młodzieży ukraińskiej. [w:] Młodzi w społeczeństwie zmiany. Studia polsko-ukraińskie, M. Sroczyńska, J. Paczkowski (red.). Wyższa Szkoła Umiejętności, Kielce, s. 91–115.
Pogranicze polsko-ukraińskie w liczbach 2006: Urząd Statystyczny, Rzeszów.
Potencjał Społeczno-Gospodarczy Euroregionu Karpackiego 2008–2010, 2012: Urząd Statystyczny, Rzeszów.
Raport Polska 2011. Gospodarka–Społeczeństwo–Regiony, 2012: Warszawa.
Sikora E. 2006: Aspiracje życiowe młodzieży z osiedli byłych PGR-ów. Wydawnictwo UWM, Olsztyn.
Szafraniec K. 2010: Młode pokolenie a nowy ustrój. IWiR PAN, Warszawa.
Szafraniec K. 2011: Młodzi 2011. Raport. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa.
Szczepański J. 1958: Młodzież we współczesnym świecie. Nowa Szkoła nr 9.
Sztompka P. 2000: Trauma wielkiej zmiany. Społeczne koszty transformacji. ISP PAN, Warszawa.
