Ocena kondycji finansowej gmin oraz jej wybranych uwarunkowań na przykładzie województwa wielkopolskiego przy wykorzystaniu metody TOPSIS

Aldona Standar

doi:10.53098/wir.2017.2.175/04

Autor

Aldona Standar dr Aldona Standar, Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej w Agrobiznesie, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Wojska Polskiego 28, 60-637 Poznań, standar@up.poznan.pl

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir.2017.2.175/04

Słowa kluczowe:

gminy, kondycja finansowa, metoda TOPSIS, syntetyczny miernik, rozwój gmin

Abstrakt

Celem pracy jest ustalenie kondycji finansowej gmin, ocena jej zróżnicowania oraz wskazanie wybranych uwarunkowań wpływających na jej poziom. Posłużono się przykładem województwa wielkopolskiego. Do oceny kondycji finansowej gmin pozyskano materiał źródłowy pochodzący z baz: Ministerstwa Finansów oraz Banku Danych Lokalnych GUS. W pierwszym etapie badań obliczono syntetyczny miernik kondycji finansowej przy wykorzystaniu metody TOPSIS. Budowa tego miernika poprzedzona została doborem wskaźników, których wzajemną zależność sprawdzono metodą Warda. W drugim etapie badań przeprowadzono charakterystykę wyodrębnionych grup gmin według kondycji finansowej. W tym celu zastosowano wybrane metody statyki opisowej. Następnie metodą Chi-kwadrat sprawdzono zależność pomiędzy grupą kondycji finansowej a wybranymi grupami uwarunkowań. Przeprowadzone badania wykazały, że gminy cechują się na ogół średnią kondycją. Położenie gmin, ich typ, wyposażenie w infrastrukturę techniczną są determinantami kondycji finansowej. W najlepszej sytuacji finansowej są gminy położone bezpośrednio obok dużego miasta, szczególnie Poznania, natomiast peryferyjna lokalizacja wiąże się przede wszystkim z niższym potencjałem dochodowym, który powoduje także ograniczenie możliwość realizacji inwestycji. Część gmin o niższej niezależności finansowej także przeprowadza liczne przedsięwzięcia, ale przy jednoczesnym pozyskaniu znaczącego dofinansowania z UE.

Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2013/11/D/HS4/03884.

Bibliografia

Bieniasz A., Gołaś Z., Łuczak A. (2013). Zastosowanie metody TOPSIS do oceny kondycji finansowej gmin w Polsce w 2010 roku. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 70, 126, 25–42.

Bieniasz A., Gołaś Z., Łuczak A. (2014). Wielowymiarowa analiza kondycji finansowej gmin wiejskich w Polsce w latach 2007–2011. Wieś i Rolnictwo, 2, 163, 101–121.

Bitner M., Chojna-Duch E. (2007). Dług publiczny i deficyt sektora finansów publicznych. W: Chojna-Duch E., Litwińczuk H. (red.), Prawo finansowe (s. 117–152). Warszawa: Oficyna Prawa Polskiego.

Churski P., Borowczak A., Dolata M., Dominiak J., Hauke J., Perdał R., Konecka-Szydłowska B. (2013). Czynniki rozwoju obszarów wzrostu i obszarów stagnacji gospodarczej w Polsce. Raport IV. http://owsg.pl/raporty.html [dostęp: 15.05.2014].

Dylewski M. (2004). Analiza wskaźnikowa pozycji i atrakcyjności finansowej jednostki samorządu terytorialnego. W: Dylewski M., Filipiak B., Gorzałczyńska-Koczkodaj M. (red.), Analiza finansowa w jednostkach samorządu terytorialnego (s. 113–139). Warszawa: Municipium.

Dylewski M. (2010). Analiza pionowa i pozioma sprawozdań jednostek samorządu terytorialnego. W: Dylewski M., Filipiak B., Gorzałczyńska-Koczkodaj M. (red.), Metody analityczne w działalności jednostek samorządu terytorialnego (s. 70–92). Warszawa: Difin.

Dziekański P. (2013). Wskaźnik syntetyczny w procesie oceny gospodarki finansowej gmin wiejskich. Ekonomia = Economics, 3, 24, 148–163.

Florek J., Czerwińska-Kayser D., Stanisławska J. (2013). Klasyfikacja branż sektora przemysłu spożywczego według ich sytuacji finansowej. Zarządzanie i Finanse, 1/3, 151–163.

Gonet W. (2006). Pomoc nadmiernie zadłużonym jednostkom samorządu terytorialnego. Finanse Komunalne, 5, 15, 12–21.

Heller J. (2006). Samodzielność finansowa samorządów terytorialnych w Polsce. Studia Regionalne i Lokalne, 2, 24, 137–151.

Jastrzębska M. (2004). Analiza samodzielności finansowej i sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999–2003. Finanse Komunalne, 5, 34–48.

Kogut-Jaworska M. (2011). Wpływ spowolnienia gospodarczego na potencjał wydatkowy gmin (na przykładzie województwa zachodniopomorskiego). Zeszyty Naukowe PTE, 10, 319–331.

Kosek-Wojnar M. (2006). Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego w sferze wydatków. Folia Oeconomica Bochniensia, 4, 75–88.

Kosek-Wojnar M., Surówka K. (2007). Podstawy finansów samorządu terytorialnego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Krakowiak-Drzewiecka M. (2011). Wpływ światowego kryzysu ekonomicznego na funkcjonowanie samorządu terytorialnego w Polsce. http://www.nbuv.gov.ua/e-journals/znpnudps/2011_1/…/11ldmtwp.pdf [dostęp: 12.04.2013].

Lubińska T., Frank S., Będzieszak M. (2007). Potencjał dochodowy samorządu w Polsce na tle zmian ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Warszawa: Difin.

Majchrzak A. (2008). Zróżnicowanie rozwoju rolnictwa województwa wielkopolskiego w przekroju gmin. Scientiarum polonorum Oeconomia, 7, 2, 55–67.

Majchrzak A. (2012). Czynniki warunkujące kondycję finansową gmin województwa wielkopolskiego. Praca doktorska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Poznań.

Misiąg W. (2009). Budżetowe skutki kryzysu światowego systemu finansowego. http.//www.e-finanse.com, nr 3 [dostęp: 12.04.2013].

Misterek W. (2008). Zewnętrzne źródła finansowania działalności inwestycyjnej jednostek samorządu terytorialnego. Warszawa: Difin.

Moździerz A. (2009). Nierównowaga finansów publicznych. Warszawa: PWE.

Panek T. (2009). Statystyczne metody wielowymiarowej analizy porównawczej. Warszawa: Szkoła Główna Handlowa.

Patrzałek L. (2004). Finanse samorządu terytorialnego. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu.

Patterson R. (2011). Kompendium terminów z zakresu finansów po polsku i po angielsku. T. 2. Kraków: Zielona Sowa.

Rosner A., Stanny M. (2007). Zróżnicowanie przestrzenne poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa.

Ruśkowski E. (2004). Finanse lokalne w dobie akcesji. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.

Satoła Ł. (2015). Kondycja finansowa gmin w warunkach zmiennej koniunktury gospodarczej. Journal of Agribusiness and Rural Development, 1, 35, 115–123.

Satoła Ł. (2016). Wykorzystanie funduszy Unii Europejskiej na inwestycje komunalne a ograniczanie zadłużenia samorządów. Zeszyty Naukowe SGGW, seria Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 15, 64, 139–148.

Sekuła A. (2008). Marketing terytorialny. W: Strzelecki Z. (red.), Gospodarka regionalna i lokalna (s. 266–295). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Siemińska E. (2002). Metody pomiaru i oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Toruń: Wydawnictwo Dom Organizatora.

Standar A., Bartkowiak-Bakun N. (2014). Ocena wkładu Unii Europejskiej w realizację inwestycji w zakresie gospodarki komunalnej i ochrony środowiska. Przykład gmin województwa wielkopolskiego. Journal of Agribusiness and Rural Development, 2, 36, 303–311.

Stanisz A. (2007). Przystępny kurs statystyki z zastosowaniem STATISTICA PL na przykładach z medycyny. T. 3. Kraków: Statsoft.

Strahl D. (2006). Metody porządkowania liniowego w ocenie rozwoju regionalnego. W: Strahl D. (red.), Metody oceny rozwoju regionalnego. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej.

Strojny J., Skica T. (2010). Analiza porównawcza gospodarki budżetowej gmin woj. podkarpackiego w latach 1999–2008. Finansowy Kwartalnik Internetowy „e-Finanse”, 6, 2, http://e-finanse.com/archives/?page=wpabstracts&tab=attachments&task=download&type=attachment&id=549 [dostęp: 10.05.2014].

Surówka K. (2013). Samodzielność finansowa samorządu terytorialnego w Polsce. Warszawa: PWE.

Ustawa o finansach publicznych z 2005 r. (Dz.U. 2005 nr 249, poz. 2104).

Ustawa o finansach publicznych z 2009 r (Dz.U. 2009 nr 157, poz. 1240).

Wiśniewski M. (2011). Ocena zdolności kredytowej gminy. Warszawa: Difin.

Wskaźniki do oceny sytuacji finansowej jednostki samorządu terytorialnego w latach 2008–2010 (2011). Warszawa: Ministerstwo Finansów, http.//www.mf.gov.pl [dostęp: 12.07.2012].

Wysocki F. (2010). Metody taksonomiczne w rozpoznawaniu typów ekonomicznych rolnictwa i obszarów wiejskich. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Wysocki F., Lira J. (2005). Statystyka opisowa. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Zalewski W. (2012). Zastosowanie metody TOPSIS do oceny kondycji finansowej spółek dystrybucyjnych energii elektrycznej. Economics and Management, 4, 137–145.

Zawora J. (2010). Samodzielność finansowa samorządów gminnych Podkarpacia. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 81, 137–145.

Zdolność kredytowa to nie sztywne wskaźniki zadłużenia. Raport specjalny (2006). Fitch Ratings, http://www.fitchpolska.com.pl/reports/Polish_municipaliites2006-10-27pl.pdf?rep=6630 [dostęp: 12.07.2012].