Voluntary Fire Service in Poland – Factors Determining a Generational Renewal
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir.2021.2.191/05Keywords:
Voluntary Fire Service, rural areas, volunteering, local community, NGOs, third sectorAbstract
The tradition of the Voluntary Fire Service (OSP) in Poland, similarly as in many other countries across the world, goes back to the 19th century and over the last few years a huge number of voluntary fire service units have been grandly celebrating their jubilees of 100 years of operation. In the meantime, the OSP was facing many difficulties, which did not make it weaker; just on the contrary, all that made it stronger. Indeed, the period of political transformation revealed many negative effects in the OSP, especially clientelistic relationships and “a nostalgic vegetation”, with the name already suggesting some voluntary fire service structure getting concreted over. The OSPs have been still Poland’s most numerously represented NGO and, in the near future, it will definitely not change. However, many changes, including a strive toward professionalising a voluntary firefighter, can trigger some discouragement from a voluntary service and a generation gap which will be difficult to bridge. A process of going away from the value of unpaid work for the local communities can be irrevocable. With that in mind, getting to know the opinion of the volunteer firefighters, who can already notice, that they get successively divided into the better and the worse, professionals and amateurs, who are excluded from direct actions by applying systemic and administrational procedures more than a hundred years ago they were established for, and who have been continuously following the same objective, “To bring Glory to God, to bring a benefit to people”. The article presents the results of studies made among the OSP and MDP members to answer the question about the future of the OSP in Poland and to learn their opinions on what currently motivates the young people who join or leave the OSP, what should be done to increase the recruitment and to minimise the effects of a low generational renewal. The objective of the study has been also to address the question whether the OSP is still considered a “nostalgic” association.
References
Adamiak P., Biejat M., Charycka B. (2016). Ochotnicze Straże Pożarne: Lokalne Centra Kultury. Raport z badań. Warszawa: Stowarzyszenie Klon/Jawor.
Angrosino M. (2010). Badania etnograficzne i obserwacyjne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Babbie E. (2007). Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Banks M. (2009). Materiały wizualne w badaniach jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Charmaz K. (2009). Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ciechorska-Kulesza K., Obracht-Prondzyński C. (2014). Mieszkańcy Żuław czy Żuławiacy? O dylematach tożsamościowych w Delcie Wisły. Acta Elbingensia. Kwartalnik naukowy Elbląskiej Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej, 21 (2), 63–78. Seria: Nauki ekonomiczne, 4.
Cowlishaw S., Evans L., McLennan J. (2008). Families of rural volunteer firefighters. Rural Society, 18 (1), 17–25. https://doi.org/10.5172/rsj.351.18.1.17
Degel D., Wiesche L., Rachuba S., Werners B. (2014). Reorganizing an existing volunteer fire station network in Germany. Socio-Economic Planning Sciences 48 (2), 149–157. https://doi.org/10.1016/j.seps.2014.03.001
Fedyszak-Radziejowska B. (2018). Społeczności wiejskie: Postawy, wartości i uwarunkowania społeczno-ekonomiczne. W: J. Wilkin, I. Nurzyńska (red.). Polska wieś 2018: Raport o stanie wsi (s. 65–86). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Flick U. (2011). Jakość w badaniach jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Flick U. (2010). Projektowanie badania jakościowego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gliński P. (2006). Style działań organizacji pozarządowych w Polsce. Grupy interesu czy pożytku publicznego? Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
Goszczyński W., Kamiński R., Knieć W. (2013). Dylemat linoskoczka, czyli o profesjonalizacji autentyczności i perspektywach rozwoju organizacji pozarządowych na wsi i w małych miastach. Toruń–Warszawa: Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich.
Goszczyński W., Knieć W., Czachowski H. (2015). Lokalne horyzonty zdarzeń: Ludność i kapitał społeczny w kulturze (nie)ufności na przykładzie wsi kujawsko-pomorskiej. Toruń: Muzeum Etnograficzne w Toruniu.
Graczyk L. (2019). O badaniach, strukturze i spojrzeniach. W: L. Graczyk, P. Heppner, S. Hrycyk-Kubat, M. Jaszczołt, A. Karpińska, M. Krassowski, M. Maciejewska M. Makuch, J. Marcinkowska (red.). Ochotnicze Straże Pożarne – kulturotwórcy. Kulturotwórcza funkcja Ochotniczych Straży Pożarnych na terenach wiejskich i małomiasteczkowych województwa mazowieckiego. Raport z badań (s. 9–25). Warszawa: Mazowiecki Instytut Kultury.
Hardin R. (2009). Zaufanie. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Haski-Leventhal D., McLeigh J.D. (2009). Firefighters volunteering beyond their duty: An essential asset in rural communities. Journal of Rural and Community Development, 4 (2), 80–92.
Herbst J. (2018). Nieocenione, niedocenione: Skala działań organizacji społecznych na wsi. W: J. Wilkin, I. Nurzyńska (red.). Polska wieś 2018: Raport o stanie wsi (s. 181–203). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Iłowiecka-Tańska I. (2011). Liderzy i działacze. O idei trzeciego sektora w Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Jakimowicz M. (2015). „Stałam się już tylko Polką”: Narracje biograficzne kobiet ocalonych z czystki etnicznej w Galicji Wschodniej w latach 1943–1944. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Etnograficzne, 43 (2), 109–121. https://doi.org/10.4467/22999558.PE.15.009.4496
Jaszczołt M. (2019). Historia OSP w dużej pigułce. W: L. Graczyk, P. Heppner, S. Hrycyk-Kubat, M. Jaszczołt, A. Karpińska, M. Krassowski, M. Maciejewska, M. Makuch, J. Marcinkowska (red.), Ochotnicze Straże Pożarne – kulturotwórcy. Kulturotwórcza funkcja Ochotniczych Straży Pożarnych na terenach wiejskich i małomiasteczkowych województwa mazowieckiego. Raport z badań (s. 47–50). Warszawa: Mazowiecki Instytut Kultury.
Kamiński R. (2008). Aktywność społeczności wiejskich. Lokalne inicjatywy organizacji pozarządowych. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Konecki K. (2000). Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mandes S. (2012). Świat przeżywany w socjologii. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Marcysiak T. (2019). Woda naprzód! Szkice z wywiadów autobiograficznych druhów Ochotniczych Straży Pożarnych z gminy wiejskiej Golub-Dobrzyń. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
NIK (2019). Informacja o wynikach kontroli. Finansowanie działalności Ochotniczych Straży Pożarnych. Delegatura NIK w Poznaniu. Plik pdf ze strony https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/18/093/LPO/ (dostęp: 23.05.2021).
NVFC [National Volunteer Fire Council] (2018). Volunteer fire service culture: Essential strategies for success. Greenbelt: National Volunteer Fire Council. https://www.nvfc.org (dostęp: 5.04.2021).
Pazderski F., Walczak B. (2015). Społecznicy, profesjonalni działacze czy obywatelscy malkontenci? Formalna i nieformalna aktywność społeczna Polaków w świetle badań ogólnopolskich. W: G. Chimiak, K. Iwińska (red.), Krajobraz społecznościowy. Polska 2014 (s. 137–165). Warszawa: Collegium Civitas. Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL.
Putnam R. (1993). Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech. Kraków–Warszawa: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Fundacja im. Stefana Batorego.
Rapley T. (2010). Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rifkin J. (2001). Koniec pracy. Schyłek siły roboczej na świecie i początek ery postrynkowej. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Rose G. (2010). Interpretacja materiałów wizualnych. Krytyczna metodologia badań nad wizualnością. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Skoczek T. (2021). Rycerze Świętego Floriana. W służbie Bogu i Ojczyźnie. Katalog wystawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Muzeum Niepodległości.
Stanny M., Rosner A., Komorowski Ł. (2018). Monitoring Rozwoju Obszarów Wiejskich. Etap III. Struktury społeczno-gospodarcze, ich przestrzenne zróżnicowanie i dynamika. Warszawa: Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Szaflik J.R. (1985). Dzieje Ochotniczych Straży Pożarnych. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Szlichta E. (2021). Silny związek to nasze bezpieczeństwo. W: M. Zalewski (red.), Analizy Strategiczne Florian 2050, t. 3 (s. 322–344). Warszawa: Zarząd Główny Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego.
Szymańska-Palaczyk A. (2016). Wolontariat w Polsce. Przykład projektu Polska Cyfrowa Równych Szans. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 78 (1), 255–271. https://doi.org/10.14746/rpeis.2016.78.1.20
Tabasz W. (2002). Ochotnicze Straże Pożarne Podkarpacia na przełomie tysiącleci. Szkic socjologiczno-monograficzny województwa podkarpackiego. Tyczyn: Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza w Tyczynie.
Tocqueville A. (1976). O demokracji w Ameryce. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
