Od kolektywizacji do komodyfikacji. Przemiany estońskiego krajobrazu wiejskiego i tożsamości

Abstrakt

Krajobraz wiejski Estonii przeszedł znaczącą transformację – od okresu sowieckiej kolektywizacji po proces restytucji ziemi po odzyskaniu niepodległości oraz członkostwo w Unii Europejskiej. Po kolektywizacji i wyludnieniu obszarów wiejskich w czasach sowieckich restytucja ziemi w latach 90. XX w. była napędzana przez nacjonalistyczne ideały łączące własność ziemi z tożsamością i sprawiedliwością. Jednak początkowy idealizm został osłabiony przez wyzwania ekonomiczne i logistyczne. Integracja Estonii z UE przyspieszyła profesjonalizację zawodu rolnika i koncentrację rolnictwa – liczba gospodarstw rolnych zmalała, lecz te, które się utrzymały, stały się większe, bardziej wyspecjalizowane i wydajniejsze. Jednocześnie wyludnianie wsi i urbanizacja doprowadziły do porzucenia infrastruktury rolniczej i zaniku tradycyjnych źródeł utrzymania, choć turystyka małoskalowa i inicjatywy społeczne przyczyniły się do rewitalizacji niektórych obszarów. Wieś, coraz częściej postrzegana jako skomercjalizowana „przestrzeń rekreacyjna”, pełni obecnie różnorodne funkcje, łącząc ochronę dziedzictwa z nowoczesną turystyką. Zmiany te podkreślają przejście od użytkowego krajobrazu wiejskiego do wielofunkcyjnej przestrzeni odzwierciedlającej wartości miejskie, co wymaga ponownej analizy tożsamości narodowej i społeczno-gospodarczej przyszłości estońskiej wsi.