Z badań nad protestami rolniczymi w Polsce

Abstrakt

W artykule podjęto z jednej strony próbę wskazania właściwego kontekstu teoretycznego dla budowy schematu analitycznego, za pomocą którego można opisać i wyjaśnić zjawisko rolniczych protestów, z drugiej strony przedstawiono wybrane charakterystyki tychże protestów z lat 1989–1993 i 1997–2001. Zasadnicze wnioski sformułowane na podstawie wykorzystanego materiału mówią, iż: (1) protesty rolnicze generowane były przez pogarszająca się sytuację ekonomiczną tej kategorii społecznej i związane z tym poczucie deprywacji, (2) protesty rolnicze wykazywały odmienną dynamikę w porównaniu z protestami innych kategorii społecznych, (3) uczestnikami protestów rolniczych byli przede wszystkim właściciele dużych, zmodernizowanych gospodarstw, (4) protesty rolnicze podlegały procesom instytucjonalizacji, co wyrażało się między innymi: coraz mniejszą liczbą protestów wybuchających spontanicznie, wzrostem kooperacji między organizacjami rolników w trakcie organizowania i przebiegu akcji protestacyjnych, wzrostem liczby serii protestów i kampanii protestacyjnych, wypracowaniem stałego repertuaru form protestów (blokady dróg, okupacja budynków państwowych, wielotysięczne manifestacje), wypracowanie stałych metod dochodzenia do kompromisu z władzami państwa i przeniesienie części problemów rolnictwa na forum polityki konwencjonalnej, (5) w wymiarze żądań protestacyjnych oraz ukierunkowania działań w stronę instytucjonalnych adresatów ujawniły się tendencje do ekonomizacji (dominacja żądań o charakterze ekonomicznym), polityzacji (adresatem żądań były głównie instytucje państwa) i radykalizacji działań (zastosowanie ostrzejszych metod protestu) w omawianym okresie.