Plan sukcesji w gospodarstwie rolnym

Marta Czekaj

doi:10.53098/wir.2018.3.180/10

Autor

Marta Czekaj dr inż. Marta Czekaj, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, Wydział Rolniczo-Ekonomiczny, Instytut Ekonomiki i Zarządzania Przedsiębiorstwami, Zakład Zarządzania i Marketingu, martaczekaj@poczta.onet.pl

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir.2018.3.180/10

Słowa kluczowe:

planowanie, sukcesja, firma rodzinna, gospodarstwo rodzinne

Abstrakt

Zagadnienia sukcesji są szeroko opisywane w odniesieniu do firm rodzinnych, w których większość następców to osoby pochodzące z kręgu najbliższej rodziny. Sukcesja jest równie ważna w przypadku gospodarstw rolnych. Ciągłość przekazywania tych podmiotów kolejnym członkom rodziny rolnika wpływa na osiągnięcie sukcesu przez nowego właściciela, który powinien być do tej roli właściwie przygotowany. Przygotowanie takie może być zapewnione poprzez opracowanie i wdrożenie planu sukcesji gospodarstwa rolnego. W artykule dokonano analizy planów sukcesji przygotowanych dla potrzeb podmiotów rodzinnych. Ponadto zostały prześledzone rozwiązania stosowane w odniesieniu do planowania sukcesji w gospodarstwach rolnych poza granicami Polski. Na bazie zebranych informacji stworzono schemat planu sukcesji w gospodarstwie rolnym. Planowanie sukcesji powinno być upowszechniane wśród rolników w Polsce. Plan taki pobudza do rozważań dotyczących przyszłości gospodarstwa rolnego. W polskim rolnictwie planowanie sukcesji to zagadnienie wciąż jeszcze mało bądź nawet w ogóle nieznane, a badania z tego zakresu w Polsce nie były dotąd prowadzone.

Bibliografia

Budzinowski R., Suchoń A. (2015). Relacja gospodarstwa rolnego i przedsiębiorstwa rolnego w świetle publicznych mechanizmów ich wspierania. W: P. Litwiniuk (red.). Prawne mechanizmy wspierania i ochrony rolnictwa rodzinnego w Polsce i innych państwach Unii Europejskiej (s. 325–329). Warszawa: Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA.

Dz.U. 2003 nr 64 poz. 592. Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego. Dzięki nowym przepisom rodzinne gospodarstwa rolne mają być bardziej rentowne. www.farmer.pl https://biznes.newseria.pl/news/dzieki_nowym_przepisom,p1977206614 [dostęp: styczeń–luty 2018].

Farming Ahead (2013). Intergenerational transfer of farms vital to agriculture’s future. czerwiec 2013, 257. http://www.farmingahead.com.au/ [dostęp: styczeń–luty 2018].

Glauben T., Tietje H., Vogel S. (2004). The transfer of family businesses in Northern Germany and Austria. FE Working Papers, 0405, Department of Food Economics and Consumption Studies. Kiel: Christian-Albrechts-University of Kiel. http://www.food-econ.uni-kiel.de [dostęp: styczeń–luty 2018].

Gudorf T., Beckett D.I. (2009). Farm and ranch succession planning. Part I: The time is now. Journal of Practical Estate Planning, 11 (1), 51–58.

Henneberg M. (2016). Matka natura nie lubi myślących: Posłuszna małpa. Gazeta Wyborcza, 16–17.01.2016, 26–27.

Horak J., Surdej A. (2015). Firmy rodzinne zmieniają oblicze kapitalizmu. Magazyn Firm Rodzinnych „RELACJE”, 3 (11), 11–12.

Hwang J.-I., Choi Y.-J. (2014). Succession decisions in Korean family farms. Paper submitted to FFTC-RDA International Seminar on Enhanced Entry of Young Generation into Farming. 20–24 października, Jeonju, Korea. http://ap.fftc.agnet.org/ap_db.php?id=325 [dostęp: styczeń–luty 2018].

Inwood S.M., Sharp J.S. (2012). Farm persistence and adaptation at the rural-urban interface: Succession and farm adjustment. Journal of Rural Studies, 28, 107–117.

Johnsen S. (2004). The redefinition of family farming: Agricultural restructuring and farm adjustment in Waihemo, New Zealand. Journal of Rural Studies, 20, 419–432.

Kałuża H. (2009). Firmy rodzinne w XXI wieku. Specyfika i sukcesja. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Ekonomika i Organizacja. Gospodarki Żywnościowej, 75, 49–61.

Kerbler B. (2012). Factors affecting farm succession: The case of Slovenia. Agricultural Economics (AGRICECON), 58 (6), 285–298.

Klank L. (2006). Sukcesja gospodarstw rolnych w Polsce. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.

Kowalewska A. (red.) (2009). Firmy rodzinne w polskiej gospodarce: Szanse i wyzwania. Warszawa: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.

Lawton J. (2013). What are the Critical Success Factors for Succession Planning in Family Farms? A Systematic Review. Charlottetown: University of Prince Edward Island.

Lewandowska A. (red.) (2013). Diagnoza sytuacji sukcesyjnej w przedsiębiorstwach rodzinnych w Polsce. Syntetyczny raport z badań przeprowadzonych w ramach projektu „Kody wartości – efektywna sukcesja w polskich firmach rodzinnych”. Poznań: Instytut Biznesu Rodzinnego. http://kodywartosci.pl/kw_raport.pdf [dostęp: styczeń–luty 2018].

Lewandowska A., Greser J., Jakubowski J. (2012). Sukcesja w firmie rodzinnej. W: M. Zawadka (red.). Firma w rodzinie czy rodzina w firmie. Metodologia wsparcia firm rodzinnych (s. 121–130). Warszawa: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. http://www.firmyrodzinne.eu/sites/default/files/attachments/sukcesja.pdf [dostęp: styczeń–luty 2018].

Mishra A.K., Johnson J.D., Morehart M.J. (2003). Retirement and succession planning of farm households: Results from a national survey. Paper for presentation at the National Public Policy Education Committee, Salt Lake City.

Musialska A. (2015). Ojcowizna. Czy młodzi będą chcieli zostać na gospodarstwie? agroFakt. pl, 1–6. https://www.agrofakt.pl/mlodzi-na-gospodarstwie/

Orzechowski K. (2011). Strategie rozwoju przedsiębiorstw rodzinnych w perspektywie sukcesji. W: A. Marjański (red.). Firmy rodzinne. Determinanty funkcjonowania i rozwoju zarządzanie rozwojem i zmianą. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 12 (7), 110–117.

Piekarski W., Rudzińska J. (2012). Znaczenie procesu sukcesji w polskich firmach rodzinnych. Logistyka, 4, 1200–1205.

Pijanowska J. (2016). Kiedy rolnik, kiedy przedsiębiorca? Wieś i Doradztwo, 2 (87), 15–20.

Rataj P. (2012). Czym jest plan sukcesji i jakie jest jego znaczenie w strategii rozwoju firmy? Magazyn Firm Rodzinnych „RELACJE”, 2, 4.

Safin K., Pluta J. (2014). Strategie sukcesyjne polskich przedsiębiorstw rodzinnych: Analiza wstępnych wyników badań. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 15 (7), Firmy Rodzinne: Współczesne nurty badań i praktyki zarządzania, 23–36.

Satoła Ł., Czekaj M. (2015). Czy płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa będą sposobem na poprawę struktury agrarnej makroregionu Małopolska i Pogórze? Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych, 2, 57–67.

Spafford K. (2016). Ready or not. Ownership will transition to next generation. Delta Farm Press, 12 marca. http://deltafarmpress.com [dostęp: styczeń–luty 2018].

Succession planning: Face the future with confidence (a). http://www.farmingahead.com.au [dostęp: styczeń–luty 2018].

Succession planning for the transition of the family farm (b). http://www.bdo.ca [dostęp: styczeń–luty 2018].

Succession planning on the family farm (c). pnc.com/agriculture [dostęp: styczeń–luty 2018].

Sułkowski Ł. (2011). Definicje i typologie małych firm rodzinnych: Wnioski z badań. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 12 (6), 9–22.

Uchiyama T. (2014). Recent trends in young people’s entry into farming in Japan: An international perspective. Paper submitted to FFTC-RDA International Seminar on Enhanced Entry of Young Generation into Farming, 20–24 października, Jeonju, Korea. http://ap.fftc.agnet.org/ap_db.php?id=322&print=1 [dostęp: styczeń–luty 2018].

Wheeler S., Bjornlund H., Zuo A., Edwards J. (2012). Handing down the farm? The increasing uncertainty of irrigated farm succession in Australia. Journal of Rural Studies, 28, 266–275.

Więcek-Janka E. (2014). Model sukcesji jako przykład zarządzania zmianą w przedsiębiorstwach rodzinnych. Marketing i Rynek, 5, 1249–1258.

Wilkinson J., Sykes L. (2007). A guide to succession: Sustaining families and farms. Canberra: Australian Government, Grains Research and Development Corporation. https://www.wool.com/globalassets/start/about-awi/publications/aguidetosuccession.pdf [dostęp: styczeń–luty 2018].

Wojewodzic T. (2013). Pozorna sukcesja: Zaburzenie cyklu życia gospodarstw rolniczych. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 103, 141–152.

www.arimr.gov.pl [dostęp: styczeń–luty 2018].

www.omfara.gov.on.ca [dostęp: styczeń–luty 2018].

Ziętara W. (2009). Miary wielkości gospodarstw i przedsiębiorstw rolniczych. Roczniki Nauk Rolniczych, SERIA G, Ekonomika Rolnictwa, 96 (4), 267–276.