Negatywne skutki regulowania cen rolnych

Andrzej Jędruchniewicz

doi:10.53098/wir032018/06

Autor

Andrzej Jędruchniewicz dr hab. Andrzej Jędruchniewicz, Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej, Wydział Nauk Ekonomicznych, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, ORCID 0000-0002-3133-6880, andrzej_jedruchniewicz@sggw.pl

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir032018/06

Słowa kluczowe:

ceny, rynek, interwencjonizm, rolnictwo

Abstrakt

Ceny spełniają w gospodarce rynkowej wiele funkcji. Do głównych należą: informacyjna, alokacyjna oraz podziału dochodów. Dlatego są kluczową kategorią ekonomiczną i przedmiotem szczególnego zainteresowania nabywców oraz sprzedawców. Dotyczy to również gospodarstw rolnych. Opracowanie ma charakter teoretyczny. Jego celem jest przedstawienie i omówienie negatywnych skutków i konsekwencji kształtowania się cen na rynkach rolnych na poziomie wyższym niż w warunkach wolnorynkowych oraz utrzymywania przez państwo stabilnych cen produktów rolnych. Artykuł zawiera omówienie kosztowej i subiektywnej teorii ceny, rynkowych funkcji cen, celów i form interwencjonizmu w rolnictwie oraz negatywnych efektów interwencji nakierowanych na wzrost i stabilizację cen rolnych. Omawiając te skutki, wskazano, że prowadząc do poprawy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych, jednocześnie zmniejszają one dobrobyt społeczny poprzez: spadek popytu na żywność poniżej poziomu rynkowego przy cenie minimalnej, wzrost produkcji powyżej poziomu rynkowego, nieoptymalną z punktu widzenia konsumentów alokację czynników produkcji, wyższe opodatkowanie innych sektorów gospodarki, wykorzystywanie nadmiernych obszarów ziemi, powiększanie administracji, a więc odciąganie ludzi od zajęć produktywnych, osłabienie przedsiębiorczych i innowacyjnych zachowań rolników, zniechęcenie ich do obniżki kosztów produkcji, trudności w eliminowaniu z rynku gospodarstw niewydolnych ekonomicznie oraz zmniejszenie wysiłku właścicieli gospodarstw rolnych w celu ograniczania uzależnienia od warunków przyrodniczych.

Bibliografia

Chafuen A.A. (2007). Wiara i wolność. Myśl ekonomiczna późnych scholastyków (tłum. z ang. K. i K. Koehlerowie oraz B. Walczyna). Warszawa: Arwil.

Czyżewski A. (2003). Interwencjonizm w polityce krajów wysokorozwiniętych. W: A. Czyżewski (red.). Makroekonomiczne problemy agrobiznesu w Polsce w okresie przedakcesyjnym (s. 83–87). Poznań: Akademia Ekonomiczna w Poznaniu.

Czyżewski A., Grzelak A. (2011). Rolnictwo w Polsce na tle sytuacji ogólnoekonomicznej kraju w okresie kryzysu 2007–2009. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G – Ekonomika Rolnictwa, 98 (3), 21–31.

Czyżewski A., Jerzak M. (red.) (2006). Ekonomiczne uwarunkowania wykorzystania rynkowych narzędzi stabilizacji cen i zarządzania ryzykiem w rolnictwie. Poznań: Akademia Rolnicza w Poznaniu.

Friedman M., Friedman R. (2009). Wolny wybór (tłum. J. Kwaśniewski, I. Jakubczak). Sosnowiec: Aspekt.

Furtom H., Sauer J., Skovager Jensen M. (2009). Free-riding on rent seeking: An empirical analysis. Public Choice, 140, 479–500.

Galbraith, J.K. (1992). Ekonomia w perspektywie. Krytyka historyczna (tłum. W. i S. Rączkowscy). Warszawa: PWE.

Gardner B.L. (1990). The Economics of Agricultural Policy. New York: McGraw-Hill.

Hayek F.A. von (1945). The use of knowledge in society. American Economic Review, 35, 519–530.

Hayek F.A. von (1988). Fatal Conceit. The Errors of Socialism. Chicago: University of Chicago Press.

Holcombe R.G. (2015). Austriacka szkoła ekonomii (tłum. B. Pawiński). Warszawa: Fijorr Publishing.

Huerta de Soto J. (2010). Socialism, Economic Calculation and Entrepreneurship. Cheltenham: Edward Elgar.

Jachowicz P. (1997). Strajki w górnictwie w świetle polityki gospodarczej rządów brytyjskich z lat 1972–1985. Biuletyn Instytutu Gospodarstwa Społecznego SGH, 1–4, 173–200.

Klein P.G. (1999). Entrepreneurship and corporate governance. Quarterly Journal of Austrian Economics, 2 (2), 19–42.

Kulawik J. (2015). Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej w perspektywie globalnej. Gospodarka Narodowa, 5 (279), 119–143.

Kwaśnicki W. (2010). Subsydiowanie rolnictwa. Spojrzenie liberała. Wieś i Doradztwo, 1–2 (61–62), 15–29.

Machaj M. (2017). Ceny i koszty. http://mises.pl/blog/2016/01/27/wyklad-mateusza-machaja-ceny-i-koszty/ [dostęp: 11.10.2017].

Mankiw N.G., Taylor M.P. (2009). Makroekonomia (tłum. J. Sawicki). Warszawa: PWE.

Mayer T. (1996). Prawda kontra precyzja w ekonomii (tłum. A. Szeworski). Warszawa: PWN.

Menger C. (2013). Zasady ekonomii (tłum. B. Pawiński, P. Perka). Warszawa: Fijorr Publishing.

Mises L. von (2007). Ludzkie działanie. Traktat o ekonomii (tłum. W. Falkowski). Warszawa: Instytut Ludwika von Misesa.

Panek E. (2003). Ekonomia matematyczna. Poznań: Akademia Ekonomiczna w Poznaniu.

Pohorille M. (1964). Interwencjonizm w rolnictwie kapitalistycznym. Warszawa: PWE.

Prebble R. (2008). Nowozelandzkie odrodzenie gospodarcze (tłum. B. Walczyna). Warszawa: Prohibita.

Reisman G. (1998). Capitalism: A Treatise on Economics. Ottawa: Jameson Books.

Rembisz W. (2010). Krytyczna analiza podstaw i ewolucji interwencji w rolnictwie. Współczesna Ekonomia, 4 (16), 7–24.

Rembisz W. (2013). Kwestie ryzyka, cen, rynku, interwencji i stabilności dochodów w rolnictwie. Warszawa: Vizja Press & IT.

Rothbard M.N. (2009). Interwencjonizm, czyli władza a rynek (tłum. R. Rudowski). Chicago–Warszawa: Fijorr Publishing.

Shostak F. (2013). Stable prices, unstable markets. https://mises.org/library/stable-prices-unstable-markets [dostęp: 18.11.2017].

Skousen M. (2015). Logika ekonomii (tłum. B. Pawiński). Warszawa: Fijorr Publishing.

Sobiecki R. (2015). Interwencjonizm w rolnictwie: Dlaczego jest konieczny? Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie, 2, 38–47.

Sowell T. (2004). Ekonomia stosowana (tłum. J.M. Fijor). Warszawa: Fijorr Publishing.

Smith A. (2007). Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów (tłum. ks. 1: S. Wolff, O. Einfeld, ks. 2: Z. Sadowski). T. 1. Warszawa: PWN.

Stańko S. (2008). Tendencje zmian cen produktów rolnych i żywnościowych w Polsce w latach 1996–2008. Zeszyty Naukowe SGGW. Problemy Rolnictwa Światowego, 4 (19), 416–423.

Stiglitz J.E. (1987). Some theoretical aspects of agricultural policies. The World Bank Research Observer, 2 (1), 43–60.

Tomek W.G., Robinson K.L. (2001). Kreowanie cen artykułów rolnych. Warszawa: PWN.

Urban R. (2011). Wzrost światowych cen produktów rolnych i jego skutki. Przemysł Spożywczy, 1, 2–5.

Wilkin J. (2002). Interwencjonizm państwowy w rolnictwie: dlaczego był, jest i będzie. Biuletyn Informacyjny Agencji Rynku Rolnego, 9 (135), 18–24.

Wilkin J. (2009). Ekonomia polityczna reform Wspólnej Polityki Rolnej. Gospodarka Narodowa, 1–2, 1–25.

Wojtyszyn R. (2014). Interwencja triangularna i jej konsekwencje dla gospodarki. Ekonomia. Wrocław Economic Review, 20 (2), 45–61.

Woś A. (2005). Interwencjonizm państwowy i globalizacja w polityce rolnej. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 4, 6–12.

Woś A., Gruda M. (1999). Instrumenty polityki rolnej oraz ich skuteczność. W: A. Woś (red.). Analiza produkcyjno-ekonomiczna sytuacji i gospodarki żywnościowej w roku 1998 (s. 27–40). Warszawa: Instytut Ekonomi Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.

Zawojska A. (2011). Pogoń za rentą i lobbing we wspólnej polityce rolnej Unii Europejskiej. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G – Ekonomika Rolnictwa, 98 (3), 63–72.

Zegar S.J. (2015). Kwestia bezpieczeństwa żywnościowego a ekonomia. Warszawa: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.

Ziętara W. (2009). Model polskiego rolnictwa. Wobec aktualnych wyzwań. Zeszyty Naukowe SGGW. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 73, 5–21.