Wybrane problemy fiskalne rozwoju wsi. Wprowadzenie do problemu

Jacek Kulawik

doi:10.53098/wir022016/03

Autor

Jacek Kulawik prof. dr hab. Jacek Kulawik, Zakład Finansów Rolnictwa, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Świętokrzyska 20, 00-002 Warszawa, Polska, jacek.kulawik@ierigz.waw.plDepartment of Agricultural Finance, Institute of Agricultural and Food Economics - National Research Institute, Warsaw, Poland

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir022016/03

Słowa kluczowe:

decentralizacja fiskalna, federalizm fiskalny, federalizm środowiskowy, konkurencja i kooperacja międzyjurysdykcyjna, model Tiebouta, teoria dóbr klubowych Buchanana

Abstrakt

Rozwój wsi jest wielorako uwarunkowany i jednocześnie osadzony w ekonomiczno-społecznym rozwoju ponadlokalnym i regionalnym, a w ślad za tym także i w ogólnym rozwoju gospodarczym. Bardzo rzadko jednak wśród jego uwarunkowań występują zmienne finansowe, a w tym fiskalne. Zmniejszenie tej luki poznawczej, o dużym znaczeniu także dla polityki regionalnej i rolno-żywnościowej, jest zatem głównym celem artykułu. Osią analizy jest przy tym teoria i dorobek praktyczny federalizmu fiskalnego, będącego subdyscypliną finansów publicznych. Zgodnie z tym najpierw przedstawiono ogólne założenia federalizmu fiskalnego i środowiskowego, następnie skoncentrowano się na kontrowersjach związanych z decentralizacją fiskalną, by potem przejść do między jurysdykcyjnej konkurencji i kooperacji. W tle tej części analizy znajduje się model Charlesa M. Tiebouta, który jest jednym z ciekawszych ujęć mechanizmu rozwoju lokalnego i regionalnego. W końcowej części artykułu zaprezentowano kluczowe elementy teorii dóbr klubowych Jamesa M. Buchanana jako narzędzia do optymalizacji wielkości jednostek lokalnych.

Bibliografia

Agrawal R.D. (2015). The tax gradient: Spatial aspects of fiscal competition. American Economic Journal: Economic Policy, 7 (2), 1−29.

Bartkowiak P., Koszel M. (2015). Koopetycja jednostek samorządu terytorialnego. Przegląd Organizacji, 9, 68−76.

Blankart B.Ch. (2011). Öffentliche Finanzen in Demokratie. Eine Einführung in die Finanzwissenschaft. 8. Auflage, München: Verlag Franz Vahlen.

Boadway R. (1986). Federal – provincial transfers in Canada. W: Krasnick M. (coordinator). Fiscal Federalism, Royal Commission on the Economic Union and Development Prospects for Canada, Supply and Services (s. 302–322). Canada, Ottawa: Universityof Toronto Press.

Brümmerhoff D. (2011). Finanzwissenschaft. München: Oldenbourg Verlag.

Buchanan J.M. (1965). An economic theory of clubs. Economica, 32, 1−14.

Casier D., Bayer S. (2003). Einführung in die Finanzwissenschaft. Grundfunktionen das Fiskus. München: Oldenburg Wissenschaftsverlag GmbH.

Cascio E.U., Gordon N., Reber S. (2013). Local responses to federal grants: Evidence from the introduction of title I in the south. American Economic Journal: Economic Policy, 5 (3), 126−159.

Cullis J., Jones P. (2009). Public Finance and Public Choice. Analytical Perspectives, New York: Oxford University Press.

Duke J.M., Wu J. (red.) (2014). The Oxford Handbook of Land Economics. New York: Oxford University Press.

Gramlich E. (1969). State and local governments and their budget constraint. International Economic Review, 10 (2), 163−182.

Gruber J. (2015). Public Finance and Public Policy. New York: Worth Publishers.

Hardt Ł., Milczarek-Andrzejewska D. (red.) (2015). Ekonomia jest piękna? Księga dedykowana Profesorowi Jerzemu Wilkinowi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Henderson J.M. (1968). Local governments expenditures: a social welfare analysis. Review of Economics and Statistics, 50 (2), 156−163.

Inman R.P. (2008). The Flypaper Effect. NBER Working Paper, nr 14579.

Jankowska B. (2009). Konkurencja czy kooperacja? Ekonomista, 1, 40–56.

Kołodziejczyk D. (red.) (2015). Wieloaspektowe ujęcie problemu spójności obszarów wiejskich na poziomie lokalnym i regionalnym w dotychczas realizowanych i planowanych strategiach rozwoju. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej − Państwowy Instytut Badawczy.

Kulawik J. (2016). Wybrane aspekty ekonomiczno-fiskalne zrównoważenia i wielofunkcyjności wsi i rolnictwa. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej − Państwowy Instytut Badawczy (w druku).

Mueller C.D. (2009). Public Choice III. New York: Cambridge University Press.

Ng Y.K. (1973). The economic theory of clubs: Pareto optimality conditions. Economica, 40, 291−298.

Nowotny E., Zagler M. (2009). Der öffentliche Sektor. Einführung in die Finanzwissenschaft. Berlin, Heidelberg: Springer Lehrbuch.

Oates W.E. (1972). Fiscal Federalism. New York: Harcourt Brace Janovich.

Oates W.E. (1999). An essay on fiscal federalism. Journal of Economic Literature, 37 (3), 1120−1149.

Oates W.E. (2001). A Reconsideration of Environmental Federalism. Discussion Paper 11−54, Washington D.C.: Resource for the Future.

Oates W.E. (2005). Toward a second-generation theory of fiscal federalism. International Tax and Public Finance, 12, 349−373.

Oates W.E., Schwab M.R. (1988). Economic competition among jurisdictions: Efficiency enhancing or distortion inducing? Journal of Public Economics, 35, 333−354.

Oates W.E., Schwab M.R. (1991). The allocative and distributive implications of local fiscal competition. W: Kenyon D., Kincaid J. (red.). Competition among States and Local Governments (s. 245–289), Washington, DC: Urban Institute.

Oates W.E., Schwab M.R. (1996). The theory of regulatory federalism. W: Oates W. (red.). The Economics of Environmental Regulation (s. 101–119). Cheltenham: Edward Elgar Publishing.

Perez-Sebastian F., Raveh O. (2016). The natural resource curse and fiscal decentralization. American Journal of Agricultural Economics, 98 (1).

Rosen H.S., Gayer T. (2013). Public Finance. New York: McGraw-Hill.

Scherf W. (2011). Öffentliche Finanzen. Einführung in die Finanzwissenschaft, Kostanz, München: UVK Verlagsgesellschaft mbH.

Sikorska A. (red.) (2015). Kierunki przeobrażeń strukturalnych oraz uwarunkowania rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej − Państwowy Instytut Badawczy.

Stiglitz E.J., Rosengard K.J. (2015). Economics of the Public Sector. New York, London: W.W. Norton and Company, INC.

Światowiec-Szczepańska J. (2012). Renta ekonomiczna a przewaga konkurencyjna przedsiębiorstwa. Ekonomista, 2, 203−226.

Tiebout C.M. (1956). A pure theory of local expenditures. Journal of Political Economy, 64 (5), 416−424.

Zegar S.J. (2012). Współczesne wyzwania rolnictwa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Zimmermann H. (2009). Kommunalfinanzen. Berlin: BWW Wissenschaftsvelag.

Zimmermann H., Henke K.D., Broer M. (2012). Finanzwissenschaft. Eine Einführung in die Lehre von der öffentlichen Finanzwirtschaft. München: Verlag Franz Vahlen.