Kobieta wiejska w Pamiętnikach chłopów z lat 30. XX wieku

Autor

  • Kinga Pawłowska Autorka jest pracownikiem naukowym na Wydziale Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej

Słowa kluczowe:

wiejska kobieta, pamiętniki chłopów, nowa historia kulturowa, koncepcja siatki i grupy, kosmologia

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest próbie rekonstrukcji kosmologii autorki wspomnień opisanych w Pamiętnikach chłopów z lat 30. XX wieku. Inspirację dla podjęcia tej problematyki stanowiły dokonania historyków należących do nurtu nowej historii kulturowej zainteresowanych, jak sama nazwa wskazuje, kulturą, w tym życiem codziennym, mentalnością oraz codziennymi troskami żyjących w przeszłości ludzi. Instrumentarium nauk społecznych oraz humanistycznych oferuje bogate zasoby możliwych ujęć teoretycznych, w ramach których możliwe byłoby analizowanie wspomnianej problematyki. Wydaje się jednak, że najbardziej stosowne narzędzie służące do analizy wybranego pamiętnika stanowi koncepcja „siatki i grupy” Mary Douglas, uzupełniona o przemyślenia innych badaczy, w tym m.in. Pierre’a Bourdieu oraz Chrisa Schillinga. Najważniejsze pojęcia w koncepcji Mary Douglas to kontekst społeczny, siatka, grupa oraz kosmologia. Zasadniczy zamysł schematu sprowadza się do śledzenia, w jaki sposób określone kosmologie powstają w specyficznych, możliwych do opisania przez zmienne siatki i grupy kontekstach społecznych – wszystkie te pojęcia zostały w artykule krótko omówione. Przeprowadzone analizy wskazują na to, że kosmologia wiejskiej kobiety wpisuje się w segment C schematu, charakteryzujący się silną siatką i silną grupą. W warunkach silnej grupy życie ludzi jest silnie kontrolowane przez społeczność, podczas gdy silna siatka wskazuje na istnienie precyzyjnie określonych przepisów ról społecznych. W narracji pamiętnikarki widoczne jest stanowiące jeden z ważniejszych wątków w naukach społecznych napięcie istniejące pomiędzy wspólnotą a jednostką – napięcie, którego konsekwencje bywają dramatyczne.

Bibliografia

Bourdieu P., 2004: Męska dominacja. Oficyna Naukowa, Warszawa.

Bourdieu P., 2005: Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.

Burke P., 1997: Varieties of Cultural History. Polity Press, Cambridge.

Burke P., 2011: Fabrykacja Ludwika XIV. Wydawnictwo UW, Warszawa.

Burke P., 2012: Historia kulturowa. Wydawnictwo UJ, Kraków.

Burke P., 2012a: Naoczność: materiały wizualne jako świadectwa historyczne. Wydawnictwo UJ, Kraków.

Chałasiński J., 1938: Młode pokolenie chłopów: procesy i zagadnienia kształtowania się warstwy chłopskiej w Polsce, t. 1. Spółdzielnia Wydawnicza „Pomoc Oświatowa”, Warszawa.

Chartier R., 1993: Cultural History: between Practices and Representations. Cambridge: Polity Press,

Darnton R., 2012: Wielka masakra kotów i inne epizody francuskiej historii kulturowej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Davies N.Z., 2012: Kobiety na marginesach: trzy siedemnastowieczne życiorysy. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Douglas M., 1978: Cultural Bias. Royal Anthropological Institute, London.

Douglas M., 2004: Symbole naturalne. Rozważania o kosmologii. Wydawnictwo UJ, Kraków.

Douglas M., 2008: W obronie zakupów. [w:] Socjologia codzienności, P. Sztompka, M. Boguni-Borowska (red.). Wydawnictwo Znak, Kraków.

Elias N., 2011: O procesie cywilizacji: analizy socjo- i psychogenetyczne. Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.

Geertz C., 2005: Interpretacja kultur: wybrane eseje. Wydawnictwo UJ, Kraków.

Ginzburg C., 1989: Ser i robaki: wizja świata pewnego młynarza z XVI w. PIW, Warszawa.

Hastrup K., 2008: Droga do antropologii: między doświadczeniem a teorią. Wydawnictwo UJ, Kraków.

Ladurie Le Roy E., 1988: Montaillou, wioska heretyków 1294–1324. PIW, Warszawa.

Lister R., 2007: Bieda. Wydawnictwo Sic!, Warszawa.

Pamiętniki chłopów: nr 1–51, 1935: Instytut Gospodarstwa Społecznego, Warszawa.

Pamiętniki chłopów: Serja Druga, 1936: Instytut Gospodarstwa Społecznego, Warszawa.

Pawłowska K., 2009: Metoda pamiętnikarska w polskiej socjologii wsi – ujęcie antropologiczne. Wieś i Rolnictwo nr 1, IRWiR PAN, Warszawa.

Ranzetti C., Curran D., 2005: Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Schütz A., 2008: O wielości światów: szkice z socjologii fenomenologicznej. Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.

Shilling Ch., 2010: Socjologia ciała. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Środa M., 2003: Indywidualizm i jego krytycy: współczesne spory między liberałami, komunitarianami i feministkami na temat podmiotu, wspólnoty i płci. Fundacja „Aletheia”, Warszawa.

Thomas W., Znaniecki F., 1976: Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.

Pobrania

Liczba pobrań artykułu

153

Strony

51-65

Jak cytować

Pawłowska, K. (2015) „Kobieta wiejska w Pamiętnikach chłopów z lat 30. XX wieku”, Wieś i Rolnictwo, (1.2 (166.2), s. 51–65. Dostępne na: https://kwartalnik.irwirpan.waw.pl/wir/article/view/553 (Udostępniono: 28 marzec 2024).

Numer

Dział

Artykuły