Antropologia ekonomiczna w badaniach rolników i społeczności wiejskich

Amanda Krzyworzeka

doi:10.53098/wir.2013.3.160/03

Autor

Amanda Krzyworzeka Autorka jest pracownikiem naukowym Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Wsi Uniwersytetu Warszawskiego

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir.2013.3.160/03

Słowa kluczowe:

antropologia ekonomiczna, badania etnograficzne, rolnicy, czynniki kulturowo-społeczne

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest antropologii ekonomicznej jako ciekawej perspektywie w badaniach nad rolnikami, rolnictwem i wsią. Dyscyplina ta, która wykształciła się w pierwszej połowie XX wieku i rozwinęła znacząco w ciągu następnych kilkudziesięciu lat, ma dość długą i bogatą tradycję związaną z badaniami chłopów i rolników. Jej perspektywa porównawcza (badania różnych społeczności świata) pozwala na szersze spojrzenie na badany temat. W artykule przybliżono historię tej subdyscypliny oraz zakres tematów, jakimi zajmowali się antropologowie ekonomiczni, a jakie mogą okazać się interesujące i przydatne dla polskiego badacza kwestii związanych z rolnictwem. Podstawowym założeniem antropologii ekonomicznej jest przekonanie o społecznym i kulturowym zanurzeniu działań ekonomicznych: aktorzy ekonomiczni działają zawsze w konkretnym kontekście kulturowo-społecznym, który znacząco wpływa na kształt ich działalności. Nacisk położony na ten kontekst oraz przyjęta w antropologii metoda długotrwałych badań etnograficznych pozwalają na stworzenie interesującej ramy teoretycznej dla rozważań dotyczących rolnictwa.

Bibliografia

Albrecht D.E., 1997: The Mechanization of Agriculture. A Historical Case Study of the Implications for Families and Communities. ”Culture & Agriculture” 19, 1–2: 24–32. DOI: https://doi.org/10.1525/cag.1997.19.1-2.24

Barlett P.F., 1989: Industrial Agriculture. In: Economic Anthropology. Ed. S. Plattner. Stanford University Press, Stanford: 253−291.

Barlett P.F. (red.), 1980: Agricultural Decision Making. Anthropological contribution to rural development. Academia Press, New York.

Bernal V., 1994: Peasants, Capitalism, and (Ir)Rationality. ”American Ethnologist” 21, 4: 792−810. DOI: https://doi.org/10.1525/ae.1994.21.4.02a00070

Buchowski M., 1996: Klasa i kultura w okresie transformacji: Antropologiczne studium przypadku społeczności lokalnej. Centre Marc Bloch, Berlin.

Buchowski M., 2006: Dystynkcja przez pracę w społeczności lokalnej w Wielkopolsce. W: Oblicza lokalności. Różnorodność miejsc i czasu. Red. J. Kurczewska. IFiS PAN, Warszawa: 193−217.

Burszta J., 1976: Społeczności lokalne. W: Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej. Red. M. Biernacka, B. Kopczyńska-Jaworska, A. Kutrzeba-Pojnarowa, W. Paprocka. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław: 1: 437−476.

Bystroń J.S., 1947: Kultura ludowa. Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa.

Cancian F., 1989: Economic Behavior in Peasant Communities. In: Economic Anthropology. Ed. S. Plattner. Stanford University Press, Stanford.: 127−170.

Carrier J.G., 2005: Introduction. In: Handbook of Economic Anthropology. Ed. J.G. Carrier. Edward Elgar, Cheltenham, UK, Northampton, MA: 1−9.

Chayanov A., 1986: The Theory of Peasant Economy. Manchester University Press, Manchester.

Creed G.W., 2000: “Family Values” and Domestic Economies. “Annual Review of Anthropology” 29: 329−355. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.anthro.29.1.329

Czarkowska L., 1999: Antropologia ekonomiczna. Elementy teorii. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa.

Dalton G., 1969: Theoretical Issues in Economic Anthropology. ”Current Anthropology” 10, 1: 63−102. DOI: https://doi.org/10.1086/201011

Dalton G., 1972: Peasantries in Anthropology and History. ”Current Anthropology” 13, 3/4: 385−415. DOI: https://doi.org/10.1086/201302

Douglas M., Isherwood B., 1978: The World of Goods: Towards an Anthropology of Consumption. Allene Lane, London.

Dunn E.C., 2008: Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy. Tłum. P. Sadura. Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.

Durrenberger P.E., 2005: Labour. In: Handbook of Economic Anthropology. Ed. J.G. Carrier: Edward Elgar, Cheltenham, UK, Northampton, MA: 125−140.

Ferreira M.K.L., 1997: When 1 + 1 ≠ 2: making mathematics in central Brazil. ”American Ethnologist” 24, 1: 132−147. DOI: https://doi.org/10.1525/ae.1997.24.1.132

Firth R., 1972: Methodological Issues in Economic Anthropology. ”Man” 7, 3, New Series: 467−475. DOI: https://doi.org/10.2307/2800918

Firth R., Yamey B.S. (ed.), 1964: Capital, Saving and Credit in Peasant Societies. Allen and Unwin Ltd, London.

Foster G., 1965: Peasant Society and the Image of Limited Good. ”American Anthropologist” 67: 293−315. DOI: https://doi.org/10.1525/aa.1965.67.2.02a00010

Gorlach K., 1995: Pozycja klasowa właścicieli rodzinnych gospodarstw rolnych. Próba charakterystyki. W: Wieś i jej mieszkańcy. Zróżnicowania, postawy i strategie zachowań. Red. B. Fedyszak-Radziejowska. IRWiR PAN, Warszawa: 15−30.

Gorlach K., 2001: Świat na progu domu. WUJ, Kraków.

Gudeman S., 1978: Anthropological Economics: the Question of Distribution. ”Annual Review of Anthropology”: 7: 347–377. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.an.07.100178.002023

Gudeman S., 2005: Community and economy: economy’s base. In: Handbook of Economic Anthropology. Red. J.G. Carrier. Edward Elgar, Cheltenham, UK, Northampton, MA: 94–106. DOI: https://doi.org/10.4337/9781845423469.00014

Halamska M., 2000: Charakterystyka społeczna polskich rolników. W: Chłop, rolnik, farmer? Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej − nadzieje i obawy polskiej wsi. Red. X. Dolińska. ISP, Warszawa: 9−33.

Hann C., 1985: A village without Solidarity: Polish peasants in years of crisis. Yale University Press, New Haven. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt2250wcp

Hann C., 2008: Antropologia społeczna. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Harris M., 2005: Peasants. In: Handbook of Economic Anthropology. Ed. J.G. Carrier. Edward Elgar, Cheltenham, UK, Northampton, MA: 423−438.

Herzfeld M., 2004: Antropologia: praktykowanie teorii w kulturze i społeczeństwie. Tłum. M.M. Piechaczek. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Isaac B.L., 2005: Karl Polanyi. In: Handbook of Economic Anthropology. Ed. J.G. Carrier. Edward Elgar, Cheltenham, UK, Northampton, MA: 14−25. DOI: https://doi.org/10.4337/9781845423469.00009

Jaworska G., Pieniążek W., 1995: Konteksty ekonomicznego myślenia. Wolny rynek na wsi z punktu widzenia antropologa. IERiGŻ, Warszawa.

Krzyworzeka A., 2008a: Two plus Two equals... not enough. Numbers and counting in the household strategies o Polish Farmers. In: Exploting Home, Neighbouring and Distant Cultures. Ed. L. Mróz, A. Posern-Zieliński. DiG, Warszawa: 59–72.

Krzyworzeka A., 2008b: Wieś − miasto. Gdzie leży granica? „(op.cit.,)” 40, 3: 46−50.

Kutrzeba-Pojnarowa A., 1976: Kultura ludowa w dotychczasowych polskich pracach etnograficznych. W: Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej. Red. M. Biernacka, B. Kopczyńska-Jaworska, A. Kutrzeba-Pojnarowa, W. Paprocka. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław: 1: 9−58.

Malinowski B., 1981: Argonauci Zachodniego Pacyfiku: relacje o poczynaniach i przygodach krajowców z Nowej Gwinei. Tłum. B. Olszewska-Dyoniziak. PWN, Warszawa.

Malinowski B., 1986, 1987: Ogrody koralowe i ich magia. Studium metod uprawy ziemi oraz obrzędów towarzyszących rolnictwu na Wyspach Trobrianda. Opis ogrodnictwa. T. 1−2. Tłum. A. Bydłoń. PWN, Warszawa.

Malinowski B., de la Fuente J., 2004: Ekonomia meksykańskiego systemu targowego i inne prace. Tłum. B. Hlebowicz, J. Barański. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Maurer B., 2006: The Anthropology of Money. ”Annual Review of Anthropology” 35: 15−36. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.anthro.35.081705.123127

Mauss M., 1973: Socjologia i antropologia. PWN, Warszawa.

Miller D., 1995: Consumption and commodities. ”Annual Review of Anthropology” 24, 1: 141−161. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.anthro.24.1.141

Nagengast C., 1991: Reluctant socialists, rural entrepreneurs: class, culture and the Polish state. Westview Press, Boulder, Colorado.

Ortiz S., 2005: Decisions and choices: the rationality of economic actors. In: Handbook of Economic Anthropology. Ed. J.G. Carrier. Edward Elgar, Cheltenham, UK, Northhampton, MA: 59−77. DOI: https://doi.org/10.4337/9781845423469.00012

Pine F., 2002: Dealing with money: zlotys, dollars and other currencies in the Polish highlands. In: Markets and moralities. Ethnographies of Postsocialism. Ed. R. Mandel, C. Humphrey. Berg, Oxford − New York: 75−97. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003085966-6

Plattner S., 1989: Introduction. In: Economic Anthropology. Ed. S. Plattner. Stanford University Press, Stanford: 1−20.

Rakowski T., 2009: Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy. Etnografia człowieka zdegradowanego. Słowo, obraz/terytoria, Warszawa.

Robotham D., 2005: Political economy. In: Handbook of Economic Anthropology. Ed. J.G. Carrier. Edward Elgar, Cheltenham, UK, Northampton, MA: 41−58. DOI: https://doi.org/10.4337/9781845423469.00011

Roseberry W., 1989: Peasants ant the World. In: Economic Anthropology. Ed. S. Plattner. Stanford University Press, Stanford: 108−126.

Seręga Z., 1995: Strategie adaptacyjne właścicieli rodzinnych gospodarstw rolnych w Polsce. W: Wieś i jej mieszkańcy. Zróżnicowania, postawy i strategie zachowań. Red. B. Fedyszak--Radziejowska. IRWiR PAN, Warszawa: 31−40.

Thomas W.I., Znaniecki F., 1976: Chłop polski w Europie i Ameryce. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.

Wilk R.R., 1987: House, Home, and Consumer Decision Making in Two Cultures. ”Advances in Consumer Research” 14: 303−307.

Wilk R.R., Cliggett L., 2007: Economies and Cultures: Foundations of Economic Anthropology. Westview Press, Boulder.

Wolf E.R., 1957: Closed Corporate Peasant Communities in Mesoamerica and Central Java. “Southwestern Journal of Anthropology” 13, 1: 1−18. DOI: https://doi.org/10.1086/soutjanth.13.1.3629154

Yanagisako S.J., 1979: Family and Household. The Analysis of Domestic Groups. ”Annual Review of Anthropology” 8, 1: 161−205. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.an.08.100179.001113